بلاگ

زمانی که با افرادی که تا به حال سر و کار با اصطلاحات کسب و کار نداشته اند درباره بازاریابی صحبت می کنید، متوجه می شوید اکثرا در ذهنشان بازاریاب کسی است که تلفن را بر می دارد و برای توسعه بازار(یافتن بازارهای جدید) یا رسوخ در بازار(بیشتر کردن سهم بازار در بازار فعلی موجود) تلاش کرده ، مذاکره و متقاعد می کند. این را از مصاحبه با متقاضیان داشتن شغل در پارس پژوهان دریافت کردم. در ذهن عامه جامعه در نگاه به بازاریاب کم لطفی شده و جایگاه بازاریابی در ذهن عوام با جایگاهی که در واقعیت است فاصله بسیار دارد.

و اما چیستیِ بازاریابی!

قطعا تا به حال تجربه ارائه(فروش) محصولی را به فرد یا گروهی را داشته اید. ممکن است با این نظر بنده مخالف باشید ولی کمی اگر بیشتر توضیح بدهم با بنده موافق باشید. منظور از محصول هر نظر، ایده، خدمت، کالا و هر آن چیزی است که قرار بوده است نظر فرد، گروه، سازمان و... به آن متمایل کنید. در واقع وقتی با دوست خود درباره نظرتان بابت انتخاب مکان مورد نظر برای سفر صحبت می کنید در حال ارائه فروش نظر خودتان به دوستتان هستید. با این توصیف اگر در طول روز زندگی خودمان را مرور کنیم در بسیاری از صحنه ها ما فروشنده هستیم و اطرافیان مشتری بالقوه که بعضا شما موفق می شوید آن ها را به مشتری بالفعل تبدیل کنید. متعاقبا با طرح این پارادایم در بسیاری از صحنه این شمایید که مشتری هستید و در حال تصمیم برای انتخاب از بین پیشنهادهای مختلف فروشنده های اطرافتان هستید. داریم کم کم به تعریفی که میخواهم برای بازاریابی ارائه بدهم نزدیک تر می شویم. صحنه ها را مجدد در ذهن خود مرور کنید، اگر جزییات و به خاطر نمی آورید از این به بعد بیشتر در این لحظات به جزییات دقت کنید. به اینکه طرف مذاکره تان مشتری محصول یا ایده شما می شود؟اگر نمی شود چرا؟اگر می شود چرا؟ حتما پیش آمده که ابتدا با شما همراه نبوده و شما با تغییر در محصول یا ایده تان متقاعدش کرده اید، این تغییر چه بوده است؟ ببینید می توانید به نقطه مشترکی در تمام این پیشامدها برسید؟

اجازه بدهید کمی کمک تان کنم! در ادبیات علوم انسانی خواستگاه هر تصمیمی در انسان از نیاز نشات می گیرد. هر چه این جمله بیشتر برای شما هضم شود و با آن همراه شوید در مذاکرات، فروش، بازاریابی و ... موفق تر خواهید بود. بیایید سراغ همان دوستتان برویم که درباره مکان سفر سعی بر فروش ایده تان برای سفر به سمت شمال ایران در فصل تابستان در تعطیلی های پشت سر هم داخل هفته بودید. احتمالا با مخالفت دوستتان روبرو شده اید. زمانی که مذاکره را ادامه می دهید و دوستتان از شرایط پرمشغله و پر استرسی که طی 2 ماهه اخیر در محل کار داشته است برایتان توضیح می دهد با کمی باریک بینی مکانی آرام و نزدیک تر را به دوستتان پیشنهاد می دهید و جالب اینکه می بینید چقدر راحت و دلچسب با پیشنهاد دومتان همراه می شود. در داستان خیالی اخیر همانطور که حدس زده اید نکته مهم فهمیدن نیاز دوستتان(شما بخوانید مشتری) بود و شما به راحتی با فهمیدن این موضوع توانستید ایشان را با ایده اصلاح شده تان همراه کنید(بفروشید).

با این مقدمه سعی کردم تا حدی فضای ذهنی تان را برای تعریف بازاریابی اماده کنم. در ادامه مقاله سعی می شود به تعریف بازاریابی از مناظر مختلف بپردازم. بازاریابی در یک جمله خیلی خلاصه و خودمانی(شاید هم تلنگر زننده) یعنی "چیزی که دوست داری و تولید نکن، چیزی که می تونی بفروشی و تولید کن!". در واقع با شروع عصر بازاریابی یا مارکتینگ که به سال حدود 1950 بر می گردد می بایست نگاه از کارخانه به سمت بازار چرخش پیدا می کرد. ادبیات تحقیقات بازاریابی هم از همین سال ها بود که بر سر زبان ها افتاد. تیم بازاریاب خوب تیمی است که بازار را لحظه به لحظه رصد کند، نیاز بازار را شناسایی کرده و به تیم تحقیق و توسعه بازخورد دهد تا محصول تولید شده بر نیاز بازار سوار شده و کار راحت تری در فروش داشته باشیم.

تعاریف مختلف از چیستیِ بازاریابی:

پیتر دراکر پدر علم نوین مدیریت:

هدف بازاریابی شناختن و درک مشتری به نحوی است که کالا یا خدمت ارائه شده، آنچنان مناسب مشتری باشد که خود خود را به فروش برساند.

از زبان پدر علم بازاریابی فلیپ کاتلر تعاریف جذاب رو با هم مرور کنیم:

بازاریابی، هنری نیست که به پیدا کردن مسیرهای زیرکانه برای فروش محصولات‌تان بپردازید. در واقع هنر ایجاد ارزش به معنای واقعی آن است.

طی 70 سال اخیر، بازاریابی از پارادایمی که در آن محوریت با محصول است به پارادایم مشتری محور، تغییر وضعیت داده است.

تعریف بازاریابی به زبان دیگر:

فرآیند مدیریتی- اجتماعی است که به وسیله آن افراد و گروه ها از طریق تولید و مبادله کالا با یکدیگر به امر تامین نیاز و خواسته های خود اقدام می کنند.

این تعاریف در کنار هزاران تعاریف دیگر بازاریابی مخلص کلام می خواهند بگویند بازاریابی یعنی شناسایی و تامین نیاز. اگر کمی تامل کنیم شاید نمونه محصولات زیادی که کاملا مطابق بر این جمله خود را به بازار معرفی کرده اند به ذهنتان خطور کند. بازاریابانی که توانسته بودند نیاز به خوبی برآورده نشده ای را شناسایی کنند و برای آن محصول یا خدمتی مناسب ارائه کنند و آن نیاز را به خوبی تامین کنند. محصولات و خدماتی از این دست را می توانید بیایید که در زمان خودشان و قبل از ورود رقبا (قرمز شدن اقیانوس) سیل تقاضا گرفته اند. Ice pack را به خاطر بیاورید! بابک بختیاری اغازگر فروشگاه های آیس پک بود که در مدت زمان اندکی نمایندگی های بسیاری را در اختیار علاقمندان این حوزه قرار داد و تمامی نمایندگی ها از فروش خوبی برخوردار شدند. به نظرتان چه نیاز به خوبی برآورده نشده ای را بابک بختیاری شناسایی کرده بود که با ice pack  به خوبی آن را تامین کرد؟ مشابه چنین استقبال و سیر تقاضایی را در زمان ورود مک دونالد در مسکو تاریخ شاهده بوده است. این استقبال به قدری زیاد بود، زمانی که اولین شعبه مک دونالد در مسکو افتتاح می شود صف انتظار مشتریان کیلومترها شده و نفرات انتهای صف حتی بیش از دو روز منتظر رسیدن نوبتشان بودند. باز هم تکرار سوال قبلی: مک دونالد چه نیاز به خوبی تامین نشده ای را در مردم روسیه آن زمان شناسایی می کند که سیل تقاضا می گیرد؟ مگر رستوران های دیگری در
آن زمان در روسیه نبوده است؟ این ها نکاتی است که اندیشیدن به آنها شما را برای درک بهتر چیستیِ بازاریابی کمک می کند. از این قبیل مثالها زیاد است، تلفن همراه در بدو ورود به ایران، نوتلا بار، سری های جدید گوشی های آیفون و سامسونگ، کتابهای داستانی هری پاتر و ..... همه این موارد توانسته اند به خوبی نیاز را شناسایی کنند که قدم اول در تدوین استراژی های مختلف بازاریابی هم مرحله است. تا به این جای مقاله سعی شد در مورد تعریف بازاریابی به قدر کافی صحبت شود، حال به سراغ چرایی آن برویم.

چراییِ بازاریابی!

اینکه چرا باید ما به عنوان یک فعال افتصادی، صاحب کسب و کار، خالق ارزش، صاحب استارت آپ و یا حتی عمومی تر ما به عنوان کسی که به دنبال ارتقا برند شخصی هستیم اولا  این موضوع را به عنوان یک علم قبول کنیم و ثانیا خود را مجاب کنیم به صورت عمیق تر و علمی تر آن را دنبال کنیم به نظر بنده یک پیش شرط دارد و آن اینکه احساس نیاز کرده باشیم. در واقع علم بازاریابی که خود بر محوریت نیاز بنا شده است برای ورود به آن چنانچه با نیاز و سوال وارد نشوید، از این علم هم مانند هر علمی که یک قسمت تئوری و عملی دارد تنها سهمتان قسمت تئوری آن می شود. به قول فلیپ کاتلر یادگیری علم بازاریابی یک روزه است (شناسایی و تامین نیاز) ولی پیاده سازی و درک آن یک عمر طول می کشد. یادگیری علم و مهارت مارکتینگ مناسب فردی است که بارها برای فروش محصولات و خدماتش "نه" از مشتری شنیده باشد، کسی که بودجه تبلیغاتی را هر چه بیشتر کرده کمتر جواب گرفته استُ، کسی که تولید کننده محصولات با تاریخ مصرف کوتاه است ولی موفق به فروش آن ها نشده است، کسی که نسبت به میانگین صنعتی که در آن فعال است سهم بازار خیلی کمتری دارد. کسی که ارزشی خلق کرده و فرآیندهای بعد از خلق ارزش را نمی داند! صاحب استارت آپی که خلق ارزش را به محصول نهایی رسانده و به دنبال ایجاد بازار برای آن است. همه این مواردی که مثال زده شد افرادی هستند که دریافتند لزوما روشها و ساختارهای سنتی که تا زمانی از آن نتیجه می گرفتند لزوما دیگر پاسخ گو نبوده و چنانچه هدفشان این باشد که در کسب و کار و سهم بازارشان تغییر مثبت زیادی به وجود آورند مسیرهای قبلی خیلی کمک کننده نیستند. شما تا مفاهیمی از قبیل: ارزش، بیزنس مدل(مدل کسب و کار)، کانال توزیع، مشتری، همکار کسب و کار، بودجه، سهم بازار، فروش، خدمات پس از فروش، نزدیک بینی بازاریابی، محصول جدید، چرخه عمر محصول، قیمت گذاری، نقطه سر به سر، تخفیف و رسالت تخفیف، تبلیغ و رسالت آن، پیام تبلیغ، برگشت سرمایه تبلیغ، کمپین نویسی تبلیغات، انواع مضاف های بازاریابی مانند بازاریابی محتوایی، ویروسی، گوریلا، سازمانی، دیجیتالی، کارایی(performace) به صورت مدون، در کنار هم و دسته بندی شده یاد نگیرید، باید متوجه باشید هر قدمی که در مسیر تبلیغ، تخفیف، فروش و بازاریابی می گذارید ریسک بالاتری را به کسب و کارتان تحمیل می کنید.  در مورد چرایی مارکتینگ توضیحات لازم گفته شد حال به قسمت شیرین تر ماجرا که چگونگی مارکتینگ است بپردازیم.

چگونگیِ بازاریابی!

اولین قدمی که یک بازاریاب در سازمان به عنوان کار اجرایی پیاده سازی می کند مدل پایه ای تمایز یا همان STP است. STP (مخفف Segmentation/Targeting/Positioning) اساسی ترین و یکی از قدیمی ترین مدل های ایجاد تمایز در مباحث بازاریابی است. در مورد اهمیت چرایی اولویت تمایز به تمام عملیات اجرایی تیم بازاریابی اینکه شما بدون تمایز در صنعت و حوزه کسب و کاری تان دیده نمی شوید. بیایید یک تمرینی را با هم انجام دهیم، همین الان سعی کنید 10 برند مختلف در یک صنعت خاص را در ذهن پشت سر هم بیاورید و آن را بیان کنید. صنعت مورد نظر هم صنعت خودرو در نظر بگیرید که دست کم از خیلی صنایع دیگر دارای برندهای مختلف بیشتری است. متوجه منظور شدید؟ به سختی تا عدد 10 در فاصله زمانی کم می رسید! به نظرتان اسم هایی که اول به ذهنتان خطور می کنند چگونه توانسته اند حایز این جایگاه(Position) در ذهنتان شوند. در دوره بازاریابی که در گروه آموزشی پارس پژوهان ارائه می دهم به طور کامل به بخش بندی بازار، هدف گذاری و جایگاه یابی می پردازم.

پس از ایجاد تمایز(اولین قدم) موارد دیگری که جز چگونگی در بازاریابی دسته بندی می شوند عبارتند از: انتخاب نام تجاری، آمیخته بازاریابی یا هما 4پی(4p=product/price/place/promotion)، تبلیغات، چاشنی های فروش و ....

دقت داشته باشید که در ابزارهای مارکتینگ که به چند مورد از آنها اشاره شد شرط اول موفقیت در به کارگیری آنها رعایت اصول اولیه بازاریابی(شناسایی و تامین نیاز) است. چنانچه محصول شما به خوبی نیاز مشتری را برآورده نکند شاید به کمک ابزارهای مختلف، برگزاری کمپین های بزرگ، تخفیف های لحظه اخری، چاشنی های فروش مختلف موفق به فروش محصولتان در کوتاه مدت بشوید، اما در عصر حاضر و سرعت تغییرات بالا و ورود تازه واردها به محض اینکه رقیبی بتواند بهتر نیاز مشتری را برطرف نماید شما محکوم به خروج از بازار خواهید شد. امیدوارم مقاله حاضر تا حدی برای دوستانی که تا به حال با کسب و کار به صورت علمی برخورد نکرده اند مفید بوده و علاقمندی شان در جهت علمی دنبال کردن این مهارت را افزایش داده باشم.

حمیدرضا سمیع پور- کارشناس ارشد مدیریت کسب و کار گرایش استراتژی سازمان مدیریت صنعتی

مهندسی فضایی یکی از گرایش‌های مهندسی هوافضا است که به طراحی، تحلیل و مدیریت مأموریت‌های فضایی می‌پردازد. در این رشته، سیستم‌های پیچیده‌ای مانند ماهواره‌ها، پرتابگرها و فضاپیماها با رویکردی سیستمی و چند رشته‌ای بررسی می‌شوند.

مهندسی فضایی ترکیبی از زمینه‌های مختلف است مثل:

• مأموریت‌های فضایی
• سنسورها، عملگرها، مکانیزم‌ها
• ابزارهای پیشرانش
• مهندسی سیستمی

دانشجو در تمام مراحل توسعه فضاپیما (از طراحی تا بهره‌برداری) مهارت کسب می‌کند و با مباحث مدیریتی و کار گروهی چند رشته‌ای هم آشنا می‌شود.

یکی از ابزارهای اصلی در این حوزه، نرم‌ افزار (STK (Systems Tool Kit هست که برای شبیه‌سازی و تحلیل سیستم‌های فضایی در سطح کلان استفاده می‌شود.

سه حوزه تحقیقاتی اصلی این رشته عبارتند از:

1. مهندسی فضاپیما
2. سیستم‌های فضایی
3. پیشرانش فضایی

نرم افزار STK

مانند همه رشته‌های مهندسی، مهندسی فضایی هم نیازمند ابزارهایی برای شبیه سازی و تحلیل سیستم‌ها و محیط‌های مورد نظر است. اگر چه هر یک از تحلیل‌های مرتبط با بحث‌های سازه‌ای (جامداتی)، تحلیل‌های آیرودینامیکی یا به طور کلی‌تر سیالاتی، تحلیل‌های دینامیکی و کنترلی در نرم افزارهای مختص خودشان مانند ANSYS، ABAQUS، MSC Fatigue، Fluent، COMSOL، STAR CCM، MATLAB و ...... با دقت و صحت بالایی انجام می‌شوند. اما در مهندسی فضایی به نرم افزاری نیاز داریم که در سطح سیستم و فارغ از جزییات تحلیل‌های جامداتی، سیالاتی و ... به بررسی ماموریت‌ها بپردازد. از طرفی نرم افزاری لازم است که در آن مشخصات مداری، شرایط فضا، اجزای ماموریت‌های فضایی از ماهواره و پرتابگر گرفته تا آنتن‌ها و سنسورهای سنجش موجود یا قابل مدلسازی باشد. یکی از معروف‌ترین و معتبرترین ابزارهای این حوزه در سراسر دنیا، نرم افزار STK است.

نرم افزار System Tool Kit یا به اختصار STK که قبلا با نام Satellite Tool Kit منتشر می‌شد، یک نرم افزار مولتی فیزیک از شرکت Analytical Graphics, Inc یکی از بخش‌های شرکت بزرگ ANSYS است که مهندسان و محققان را قادر می‌سازد تا تحلیل‌های پیچیده‌ای از سامانه‌های زمینی، دریایی، هوایی و فضایی انجام داده و نتایج را در یک محیط یک پارچه به اشتراک بگذارند.

تاریخچه نرم افزار STK

اولین تلاش‌ها برای تشکیل  Analytical Graphics, Inc در سال 1989 توسط سه مهندس انجام شد که از شرکت GE Aerospace جدا شدند تا Satellite Tool Kit (STK) را به عنوان یک جایگزین برای نرم افزار (سفارشی) مخصوص پروژه‌های هوافضا، ایجاد کنند. اولین نسخه نرم افزار STK تنها بر روی میکروسیستم‌های خورشیدی قابل اجرا بود، اما بعدها با قدرتمندتر شدن کامپیوترها، کدهای این نرم افزار به گونه‌ای تغییر یافت که قابل اجرا بر ویندوز نیز شد.

پس از آن نسخه‌های مختلف نرم افزار منتشر شدند تا سال 2020 که نسخه 12.1 این نرم افزار برای اولین بار با نام System Tool Kit منتشر شد تا قابلیت‌های خود را در شبیه‌سازی سیستم‌های دریایی، زمینی و ... نیز به نمایش بگذارد.

قابلیت های نرم افزار STK

طبق بیان سایت AGI ، نرم افزار STK یک اپلیکیشن مهندسی ماموریت برای صنایع هوافضا، دفاعی، مخابرات و .... است. یک محیط دقیق و مدلسازی بر اساس فیزیک برای تحلیل پلتفرم‌ها و محموله‌های در بستر یک ماموریت واقعی، فراهم کرده است.

 با نرم افزار STK شما می توانید:

• عملکرد سیستم‌های پیچیده را با تمرکز بر محیط‌های عملیاتی آن‌ها آنالیز کنید.
• سیستم‌های با شبیه‌سازی سه‌بعدی و متغیر با زمان که شامل عوارض زمینی با وضوح بالا، تصویربرداری ارتباطات RF و ..... مدل کنید.
• مدل‌های دقیقی از اجزای زمین، دریا، هوا و فضا، انتخاب کنید، بسازید یا از محیط دیگری وارد کنید و برای نمایش دادن سیستم‌های موجود یا مطلوب، آن‌ها را ترکیب کنید.
• سیستم کلی از سیستم‌ها، در هر موقعیت و هر زمانی شبیه سازی کنید تا درک روشنی از رفتارهای آن و عملکرد ماموریت به دست آورید.

به بیان دیگر نرم افزار STK  بستری برای شبیه‌سازی ماموریت‌ها و سناریوهایی در محیط‌های فضایی، هوایی، دریایی و خشکی است. اجزای این ماموریت‌ها سامانه یا سامانه‌هایی هستند که بتوانند در این محیط‌ها خدمات ارائه دهند، مانند ماهواره‌ها، هواپیماها، موشک‌ها، کشتی‌ها حتی اتوموبیل‌ها و .... علاوه بر شبیه سازی و مدل سازی اجزایی که بیان شد، می‌توان محیط‌های هوایی و فضایی را هم در نرم افزار STK مدل کرد. همچنین می‌توان میزان تداخل‌های رادیویی و گرانش سیاره و ستاره‌های دیگر را بررسی کرد.

مدلسازی ماهواره به عنوان یک سامانه پیچیده تنها به تولید نقاط مداری آن خلاصه نمی‌شود. ما با اضافه کردن الحاقات (attachments) آنتن‌ها مخابرات و سنسورهای سنجش، می‌توانیم رویدادها و واکنش‌های سایر اجزا مثل خورشید، زمین، ایستگاه زمینی و ... را در تقابل با این ماهواره یا هواپیما مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. نرم افزار STK تنها یک ابزار شبیه سازی سامانه نیست بلکه یک نرم افزار محاسباتی و هوشمند است که با دریافت ورودی‌های مناسب از طراح ماموریت، خروجی‌های بسیار جذابی را برای کاربر مهیا می‌کند. به عنوان چند نمونه از قابلیت‌ها و ویژگی‌های نرم افزار STK می‌توان به طراحی ماموریت‌های بین سیاره‌ای، بهینه‌سازی مصرف سوخت و زمان ماموریت، ارتباط این نرم افزار با محیط‌های برنامه نویسی مثل MATLAB، C++، JAVA و همچنین نرم افزارهای تحلیلی اشاره کرد. البته برای آشنایی بیشتر با این نرم افزار می‌توانید در دوره STK شرکت کنید و اطلاعات بیشتری نسبت به آن کسب کنید.

پشتیبانی و دسترسی کاربران

پشتیبانی‌های مستمر شرکت AGI از نرم‌ افزار STK و همچنین ایجاد انجمن‌ها و تالارهای گفتگوی تخصصی در بستر اینترنت، موجب شده تا سناریوها و تجربیات مختلف کاربران در سطح جهانی به‌ راحتی در دسترس دیگران قرار گیرد. این بستر تعاملی، امکان یادگیری و توسعه‌ بهتر کاربردهای STK را برای کاربران در سطوح مختلف فراهم کرده است.

لازم به ذکر است که نسخه‌های مختلفی از این نرم ‌افزار با سطح دسترسی‌های متفاوت ارائه شده‌اند؛ به ‌گونه‌ای که برخی از نسخه‌ها تنها در ایالات متحده قابل استفاده هستند. به همین دلیل، هنگام اجرای اولیه‌ نرم ‌افزار پیامی نمایش داده می‌شود که از کاربر درباره‌ موقعیت جغرافیایی‌اش (داخل یا خارج از آمریکا) سؤال می‌کند.

هرچند مانند بسیاری از نرم ‌افزارهای مهندسی دیگر، STK نیز به‌ صورت کرک‌ شده و بدون لایسنس در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما طبق نظر بسیاری از پژوهشگران، نتایج حاصل از این نسخه‌ها ممکن است از نظر دقت محاسبات و قابلیت‌های عملکردی، تفاوت‌هایی با نسخه‌های اصلی و دارای مجوز داشته باشد.

موقعیت‌های شغلی مرتبط با STK در مهندسی فضایی

موقعیت‌های شغلی مختلفی برای افرادی که با STK آشنایی دارند وجود دارد، از جمله مهندس شبیه‌سازی فضایی، تحلیلگر داده‌های فضایی، مهندس سیستم‌های فضایی، توسعه‌ دهنده نرم ‌افزار (STK API) و مدیر پروژه فناوری فضایی. این موقعیت‌ها شامل وظایف متنوعی از طراحی و تحلیل سیستم‌های فضایی تا مدیریت پروژه‌های بزرگ هستند.

این نرم‌ افزار، ابزار مهمی در تحلیل و طراحی سیستم‌های فضایی به شمار می‌رود و به‌ طور گسترده در صنایع هوافضا، دفاعی و مخابراتی کاربرد دارد.

جمع بندی

مهندسی فضایی یکی از شاخه‌های تخصصی مهندسی هوافضا است که به طراحی، تحلیل و مدیریت مأموریت‌های فضایی می‌پردازد و شامل مباحث مختلفی مانند مأموریت‌های فضایی، سنسورها، عملگرها، پیشرانش و مهندسی سیستمی است. دانشجویان این رشته با طراحی و توسعه فضاپیماها از مرحله طراحی تا بهره ‌برداری آشنا می‌شوند.

یکی از ابزارهای اصلی در این حوزه، نرم‌ افزار STK (Systems Tool Kit) است که برای شبیه‌سازی و تحلیل سیستم‌های فضایی و محیط‌های مختلف استفاده می‌شود. این نرم ‌افزار، توسعه یافته توسط شرکت Analytical Graphics, Inc. (AGI)  و بخش‌هایی از شرکت ANSYS، به مهندسان و محققان کمک می‌کند تا تحلیل‌های پیچیده‌ای از سیستم‌های زمینی، دریایی، هوایی و فضایی انجام دهند.

STK به ‌ویژه برای شبیه‌سازی مأموریت‌های فضایی، تحلیل مداری، مدل‌سازی سنسورها و آنتن‌ها، شبیه‌سازی حرکت فضاپیماها، تعامل با داده‌های واقعی و مدل‌سازی محیط‌های مختلف استفاده می‌شود. این نرم‌ افزار با محیط سه‌ بعدی و تحلیل‌های دقیق فیزیکی خود، بستری مناسب برای شبیه‌سازی ماموریت‌ها و سناریوهای پیچیده فضایی و غیر فضایی فراهم می‌آورد.

نویسنده: ستاره دهقان، کارشناسی ارشد مهندسی هوافضا-سایه صفاییان، کارشناسی مهندسی مواد

هوش مصنوعی یکی از شاخه هایی است که در دنیای کامپیوتر، اهمیت فراوانی پیدا کرده است و تغییرات در آن می تواند تحولات گسترده ای را در فناوری اطلاعات پدید بیاورند. در واقع هوش مصنوعی قصد دارد در ماشین ها نوعی هوشمندی ایجاد کند تا ماشین به نوعی بتواند یادگیری داشته باشد و بعد از آن هم به وسیله پردازش تصمیم گیری کند و یک فرایند حاصل شود.

ما در مسیر حرکت پر سرعت دنیای فناوری هستیم و همانگونه که ارتباطات ما گسترش بیشتری یافته و چه بسا که امروزه با یک گوشی تلفن همراه در جیبمان با تمام نقاط جهان میتوانیم ارتباط داشته باشیم به همان نسبت هم هوش مصنوعی با سرعت هرچه تمام تر در حال فراگیر شدن در زندگی های ماست و اطلاعات هرچه بیشتر پیرامون این موج عظیم بسیار سودمند و لذت بخش خواهد بود و این سبب می شود ما بتوانیم از مزایای این ابر قدرت دنیای فناوری بیشتر استفاده کنیم پیش از اینکه معایبش نصیبمون بشه زیرا برخی از دانشمندان به طور عجیبی معتقدند که فراگیری هوش مصنوعی در دنی میتواند برای جامعه بشری مخرب باشد و آینده مارا به خطر بیندازد.

هوش مصنوعی انواع و سطوح مختلفی دارد اما جدای از آن ما برای ساخت یک سیستم هوش مصنوعی و ایجاد ویژگی ها و قابلیت های یک انسان در ماشین و تقویت آنها نیازمند آشنایی وبهره گیری از فناوری هایی از جمله : یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی، بینایی ماشین، شبکه عصبی و ... هستیم.

سطوح انواع هوش مصنوعی

هوش مصنوعی فناوری گسترده‌ای محسوب می‌شود که انواع متفاوتی دارد. انواع مختلف این فناوری برای اهداف متفاوتی طراحی شده‌اند؛ هوش مصنوعی بر اساس عملکرد به سه دسته تقسیم می شود:

• هوش مصنوعی محدود یا ضعیف  Artificial Narrow Intelligence (ANI):

این نوع از هوش مصنوعی برای سیستم هایی در نظر گرفته شده که تنها توانایی انجام یک کار را دارند یا به بیان دیگر برای کاری خاص و محدود ساخته شده اند.

• هوش مصنوعی عمومی یا قوی  Artificial General Intelligence (AGI):

این نوع از هوش مصنوعی بر خلاف مدل اول محدود به یک وظیفه مشخص نیست و طیف وسیعی از کارهارا در بر میگیرد. توانایی این سیستم در حد انسان است به همین جهت بشر هنوز فاصله زیادی تا ساخت این نوع هوش مصنوعی دارد اما نمونه های آن را میتوان در فیلم ها و رمان های تخیلی دید انجا که ربات ها بدون نیاز به انسان کارهارا انجام می دهند.

• فراهوش (ابر هوش مصنوعی) یا Artificial Super Intelligence (ASI):

به ماشین‌های اشاره‌ دارد که از سطح هوش انسانی گذشته‌اند و دیگر محدودیت‌های هوش انسانی را ندارند. این گونه از AI، شاید همانی باشد که بسیاری را نگران آینده‌ی استفاده از این فناوری‌ها کرده است. شاید بتوان گفت فراهوش نسخه پیشرفته تر از هوش عمومی باشد و سطح توانایی این هوش از تمام توانایی‌های طبیعی انسان بالاتر است و در کل برتری کاملی نسبت به انسان دارد. 

یادگیری ماشین

شاید بتوان گفت یادگیری ماشین و هوش مصنوعی دو کلمه جدایی ناپذیر هستند به این جهت که ما در دنیای هوش مصنوعی به یک عامل هوشمند یاد میدهیم که از ویژگی ها و تحلیل رفتار های شبیه به انسان استفاده کند حال در یادگیری ماشین این برنامه و کد برای ماشین نوشته شده و این ساختار به او آموزش داده می شود. پس به بیان بهتر می توانیم بگوییم یادگیری ماشین زیر مجموعه بسیار مهم از هوش مصنوعی محسوب می شود.

پس به بیان دیگر ما در یادگیری ماشین قصد داریم ماشین بدون دخالت انسانی و اتوماتیک یادگیری داشته باشد و بتواند در موقعیت های مناسب تصمیم گیری کند و اقدامات خود را مطابق آن تنظیم کند. این یادگیری ماشین به 3 گروه تقسیم می شود: یادگیری با نظارت ، یادگیری بدون نظارت ، یادگیری تقویت شده

شبکه عصبی

محققان با الهام از عملکرد پیچیده مغز انسان که در آن صدها میلیارد نورون به هم پیوسته اطلاعات را به صورت موازی پردازش می کنند یک مدل ریاضی یافتن که این مدل منجر به ایجاد ساختاری به نام شبکه عصبی مصنوعی شده است که می توان از این شبکه در مباحث مدلسازی، بهینه سازی، طبقه بندی، شناسایی سیستم و ... استفاده نمود. در شبکه عصبی مغز انسان نورون ها از طریق سیناپس ها به یکدیگر متصل هستند .

اطلاعات در مغز انسان از نورون‌های دیگر به وسیله‌ی دندریت (dendrite) دریافت شده. این اطلاعات در نورون ها اگر از یک حدِی فراتر رود به اصطلاح فعال (fire) می‌شود و این سیگنالِ فعالْ شده از طریق آکسون‌ها (axons) به نرون‌های دیگر منتقل میشوند. این فرآیند، باعث یادگیری می شود و پس از دریافت داده ورودی، پردازشی روی آن انجام می‌دهند و نتیجه را به یک سلول دیگر منتقل می کنند. این روند تا زمانی که نتیجه نهایی مورد نظر به دست آید ادامه دارد و در نهایت منجر به رویدادی خواهد شد. پس وقتی می گوییم  که ما یک شبکه عصبی را آموزش بدهیم یعنی می خواهیم نورون ها هر گاه که یک الگوی مشخص از داده ها را یاد گرفتند فعال شوند.

پردازش زبان طبیعی

پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing) که به اختصار NLP نیز نامیده می‌شود،یکی از شاخه های هوش مصنوعی است و روشی که رایانه بتواند با آگاهی از چگونگی استفاده بشر از زبان، زبان انسانی را درک کند

این علم کاربردهای بسیاری دارد که شمار آنها رو به افزایش است که از جمله آنها به موارد زیر میتوان اشاره کرد:

• ترجمه‌ی ماشینی و ویرایشگرهای متن
• تحلیل عواطف و سیستمهای توصیه گر
• دسته‌بندی متون و یادگیری ماشین
• دستیارهای صوتی و گفتگوهای تعاملی

بینایی ماشین

امروزه حوزه بینایی ماشین و پردازش تصویر در صنعت بسیار مورد استفاده قرار گرفته است که به نوعی ما از ماشین درخواست داریم تصویری را تحلیل کرده و پردازش های لازم را انجام دهد

ورودی سیستم ما صرفا یک تصویر بوده و خروجی هم بسته به پردازشی که مد نظر هست از سیستم دریافت می شود. این خروجی گاهی یک سری اطلاعات دریافتی از عکس و گاهی یک عکس بازیابی شده می باشد که روی عکس مخدوش انجام می شود و یا...

پردازش تصویر به دو روش انالوگ و دیجیتال انجام می شود که در صنایع مختلف اهمیت ویژه ای دارد. ماشین ها به واسطه این روش می توانند عکس هارا دسته بندی و مطالبی را از آنها فرا بگیرند.

حوزه بینایی ماشین به سه زیر شاخه مهم تقسیم‌بندی می‌شود:

• مطابقت دو سویی (Stereo Correspondence).
• بازسازی صحنه (Scene Reconstruction)
• بازشناسی یا تشخیص اشیاء (Object Recognition)

کاربرد هوش مصنوعی

هوش مصنوعی از آن دسته فناوری هاست که میتواند به سرعت در تمامی زمینه ها و ابعاد شغلی از قابلبت های آن بهره مند شد و شاید به همین جهت برخی از دانشمندان ما به واسطه این فناوری نگران آینده بشر هستند.

از میان این حوزه ها به پزشکی و بهداشت و درمان، تجارت الکترونیکی، مدیریت نیروی انسانی، رباتیک، تولید، اشتغال زایی،دیپ فیک و ... اشاره کرد که هرکدام را توضیح مختصری میدهیم.

در حوزه بهداشت و درمان استفاده از هوش مصنوعی بسیار گسترده خواهد بود برای مثال در تشخیص بیماری، دستیاری جراحان، بررسی علایم حیاتی ، پزشکی از را دور و خیلی از بستر های دیگر این حوزه می توان از هوش مصنوعی بهره برد.

درحوزه مدیریت نیروی انسانی برای مثال در تسهیل امور استخام نیرو، سازماندهی نیرو و ... میتوان از این علم بهره برد.

یکی دیگر از حوزه هایی که هوش مصنوعی تحول عجیب و غریبی در آن بکار برده دیپ فیک می باشد که همان ساخت تصاویر و ویدیوهای جعلی نزدیک به واقعیت است و متأسفانه در حال حاضر اغلب دیپ فیک برای اهداف مخرب به کار می‌رود.

آینده هوش مصنوعی

دیدگاه های متفاوتی درباره آینده هوش مصنوعی تخمین زده شده است. خیلی از بزرگان و دانشمندان از جمله ایلان ماسک و نظیر استیون هاوکینگ در مورد خطر Artificial intelligence  برای آینده بشر هشدار داده‌اند و حتی برخی نگران سلاح های کشتار جمعی مجهز به هوش مصنوعی هستند اما میتوان گفت این نگرانی ها حداقل در حال حاضر بی مورد است زیرا ماهیت هوش مصنوعی سبب شده که بیشتر در خدمت بشر باشد و مزایای آن را به معایبش برتری می دهد.

حتی شاید بتوان گفت درصورتی‌که هرچه بیشتر اطلاعات پیرامون این علم داشته باشیم و از سیستم‌های هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلف استفاده کاملا کنترل شده کنیم و داده‌ها و الگوریتم‌های بدون نقص در اختیار آن‌ها قرار دهیم ، این سیستم‌ها می‌توانند در زمینه تشخیص، مدیریت، تصمیم‌گیری، کاهش خطاهای انسانی، اتوماسیون و هوشمندسازی به بشر کمک کنند و کمتر نگران آینده هوش مصنوعی برای بشر باشیم.

جمع بندی

در این مقاله سعی کردیم اطلاعات کلی درباره تعریف هوش مصنوعی که یکی از زیر شاخه های علم کامپیوتر و از به روز ترین علم های دنیاست که اکثر شغل ها و رشته ها را درگیر خودش کرده است بدهیم و نحوه کار یک عامل هوشمند را به طور کلی بیان کنیم و در ادامه گریزی به اصلی ترین زیر شاخه های این علم از جمله یادگیری ماشین، بینایی ماشین، پردازش زبان طبیعی، شبکه های عصبی و ... بزنیم و در اخر هم آینده این علم و نگرانی که خیلی از دانشمندان و بزرگان در راستای گسترش این علم دارند را مطرح کردیم.

 نویسنده: نگین بشیری، دانششجوی کارشناسی ارشد هوش مصنوعی و رباتیکز

فرآیند جوشکاری، یک فرآیند ساخت است که در آن دو یا چند قطعه با گرما، فشار یا هر دو با سرد شدن قطعات به یکدیگر متصل می‌شوند. فرآیند جوش معمولاً روی فلزات و ترموپلاستیک‌ها استفاده می‌شود اما می‌توان از آن روی چوب نیز استفاده کرد. اتصال جوش داده شده را می‌توان جوشکاری نامید. طبق استاندارد AWS، پنج نوع، اتصال جوش اساسی وجود دارد که معمولاً در صنعت استفاده می‌شود.

 انواع اصلی جوش چیست؟

1. MIG Welding - Gas Metal Arc Welding (GMAW)
2. جوش تیگ - قوسی تنگستن گازی GTAW
3. جوش چوبی - قوس فلزی محافظ SMAW
4. جوش شار - قوس هسته‌ای FCAW
5. جوش پرتو انرژی EBW
6. جوش هیدروژن اتمی AHW
7. جوش تنگستن-قوس گازی
8. جوش قوس پلاسما (PAW)

GMAW

جوشکاری (GMAW (Gas Metal Arc Welding که به نام جوشکاری (MIG (Metal Inert Gas نیز شناخته می‌شود، یکی از روش‌های پرکاربرد جوشکاری است که در آن از یک الکترود فلزی پیوسته (معمولاً سیم) به‌عنوان ماده جوش استفاده می‌شود. در این فرآیند، گاز محافظ (معمولاً گازهای آرگون، کربن دی‌اکسید یا مخلوطی از آن‌ها) برای محافظت از حوضچه مذاب در برابر آلودگی‌های محیطی مانند اکسیژن و نیتروژن استفاده می‌شود. 

اصطلاح دیگر GMAW یا گاز بی اثر فلز MIG است. در فرآیندهای MIG و GMAW، یک الکترود سیم جامد پیوسته، از طریق تفنگ جوشکاری همراه با یک گاز محافظ حرکت می‌کند که در برابر آلاینده‌های موجود در هوا محافظت می‌کند. قوس تنگستن گاز GTAW از یک الکترود مصرفی استفاده می‌کند. بنابراین مواد الکترود ذوب می‌شود و روی مهره جوش رسوب می‌کند. در GTAW یا TIG از الکترود غیر مصرفی استفاده می‌شود و بنابراین مواد الکترود روی مهره جوش رسوب نمی‌کند. GMAW مخفف قوس فلزی با گاز است. معمولاً به عنوان گاز بی اثر فلز یا MIG نیز شناخته می‌شود.

TIG  قوسی تنگستن گازی GTAW

جوشکاری با گاز خنثی تنگستن TIG که به نام قوس تنگستن گازی GTAW نیز شناخته می‌شود، یک فرآیند قوس الکتریکی است که جوش را با یک الکترود تنگستن غیر قابل مصرف تولید می‌کند. فرآیند جوش گاز بی اثر تنگستن TIG در دهه 1940 برای اتصال منیزیم و آلومینیوم به موفقیتی یک شبه تبدیل شد. دمای حوضچه جوش می‌تواند به 2500 درجه سانتیگراد (4530 درجه فارنهایت) نزدیک شود. یک گاز بی اثر قوس را حفظ می‌کند و از فلز مذاب در برابر آلودگی جوی محافظت می‌کند. گاز بی اثر معمولاً آرگون، هلیوم یا مخلوطی از هلیوم و آرگون است.

دو نوع TIG وجود دارد که از سیم پرکننده استفاده می‌کنند: جوش سیم سرد و جوش سیم گرم. در جوش سیم سرد از سیم پرکننده معمولی استفاده می‌شود. جوش سیم داغ، سیم را از قبل با عبور جریان از آن گرم می‌کند. این می‌تواند میزان رسوب در واحد زمان را افزایش دهد. TIG اغلب قوی‌ترین جوش در نظر گرفته می‌شود، زیرا  گرمای شدید تولید می‌کند و سرعت سرد شدن آهسته منجر به استحکام کششی و شکل‌پذیری بالا می‌شود. MIG همچنین یک کاندید عالی برای قوی ترین نوع جوش است زیرا می تواند یک اتصال قوی ایجاد کند. تازه واردها اغلب در مورد اینکه چرا اینقدر سخت است سردرگم می‌شوند و این مقاله دلایل اصلی را توضیح می‌دهد.

استیک –قوس فلزی محافظ SMAW

قوس فلزی محافظ SMAW که به عنوان جوش چوبی نیز شناخته می‌شود، یک فرآیند دستی با استفاده از یک الکترود مصرفی با روکش شار با یک میله فلزی در هسته است. جریان متناوب یا جریان مستقیم یک قوس بین الکترود ایجاد می‌کند و فلز پایه گرمای مورد نیاز را ایجاد می‌کند. می توان برای انواع فلزات و ضخامت های مختلف از این نوع جوش استفاده کرد. اغلب برای کارهای سنگین شامل آهن و فولاد صنعتی، مانند فولاد کربن و چدن، همچنین کارهای مربوط به فولادهای کم آلیاژ و بالا و آلیاژهای نیکل استفاده می‌شود. در جوشکاری قوس فلزی محافظ SMAW، قوس بین یک الکترود سرپوشیده و یک حوضچه جوش برای انجام یک جوش استفاده می‌شود. همانطور که جوشکار به طور پیوسته الکترود پوشیده شده را به حوضچه جوش تغذیه می‌کند، تجزیه پوشش به گازهایی تبدیل می‌شود که حوضچه را محافظت می‌کند.

جوش چوبی

با نام‌های قوس دستی، جوش الکترود دستی، جوش قوس فلزی دستی یا قوس فلزی محافظ SMAW نیز شناخته می‌شود، معمولاً اولین فرآیند جوشکاری است که به جوشکاران آموزش داده می‌شود. می توان از آن برای جوش دادن مواد بزرگ و همچنین قابلیت استفاده در داخل و خارج از خانه استفاده کرد، زیرا شار الکترود از هر گونه آلودگی جلوگیری می‌کند.

فلزات زیر را نمی‌توان با جوش چوبی جوش داد:

• تیتانیوم و فولاد
• آلومینیوم و مس
• آلومینیوم و فولاد ضد زنگ
• آلومینیوم و فولاد کربن

شار - جوشکاری قوسی با هسته شار FCAW

آیا جوشکاری با هسته شار مانند قوس الکتریکی است؟ تفاوت اصلی بین جوشکاری با هسته شار و MIG در نحوه محافظت الکترود از هوا است. جوشکاری با هسته شار درست همانطور که از نامش پیداست، دارای سیم توخالی با شار در مرکز است، شبیه به آب نباتی به نام "پیکسی استیک". همانطور که از نام آن مشخص است.

فرآیند FCAW چندین کاربرد صنعتی مهم دارد. کیفیت و قوام جوش عالی را بر روی فولاد ساختاری، آلیاژهای آهن و آلیاژهای مبتنی بر نیکل، که همگی در محیط‌های صنعتی بسیار رایج است، فراهم می‌کند. همچنین نفوذ جوش عالی را فراهم می کند که به ساده سازی طراحی اتصال کمک می‌کند. سیم شار خود محافظ نیازی به گاز محافظ خارجی ندارد زیرا حوضچه جوش توسط گاز تولید شده در هنگام سوختن شار از سیم محافظت می‌شود. در نتیجه، سیم‌های شاردار خود محافظ قابل حمل‌تر است زیرا به مخزن گاز خارجی نیاز ندارند. هم سیم‌های MIG و هم سیم‌های شار، جوش‌های استحکام بسیار مشابهی ایجاد می‌کنند و اگر اتصال به درستی جوش داده شود، تفاوت قابل توجهی در استحکام بین فرآیندها وجود ندارد.  

جوش پرتو انرژی EBW

جوش EBW یا Electron Beam Welding (جوشکاری پرتو الکترونی) یک فرآیند جوشکاری است که از پرتو الکترونی برای ایجاد اتصال بین دو قطعه استفاده می‌کند. در این روش، یک پرتو پر انرژی از الکترون‌ها به سطح قطعه‌های فلزی تابانده می‌شود که باعث ایجاد گرمای زیاد و ذوب شدن فلز می‌شود و در نتیجه اتصال بین قطعات برقرار می‌شود. در جوش EBW از یک پرتو الکترونی که از یک تفنگ الکترونی تولید می‌شود، استفاده می‌شود. این پرتو انرژی زیادی دارد و می‌تواند فلزات را به سرعت ذوب کند.

جوش هیدروژن اتمی AHW

جوش هیدروژن اتمی (AHW - Atomic Hydrogen Welding) یک فرآیند جوشکاری است که در آن از هیدروژن اتمی به ‌عنوان منبع حرارت برای ذوب و اتصال دو قطعه فلزی استفاده می‌شود. این روش جوشکاری ابتدا در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ توسعه یافت و به دلیل قابلیت‌های خاص آن، در برخی از کاربردهای صنعتی مورد توجه قرار گرفت. در این فرآیند، هیدروژن به دو اتم هیدروژن (H)  تجزیه می‌شود که در تماس با یکدیگر واکنش داده و انرژی زیادی تولید می‌کنند. این انرژی باعث ایجاد دمای بسیار بالا می‌شود که برای ذوب فلزات و ایجاد اتصال بین قطعات کافی است.

جوش تنگستن – قوس گازی

جوش تنگستن-قوس گازی (Tungsten Inert Gas Welding) یا GTAW یکی از روش‌های جوشکاری است که در آن از الکترود تنگستن غیر مصرفی و گازهای بی‌اثر (معمولاً آرگون یا هلیوم) برای ایجاد اتصال بین دو قطعه فلزی استفاده می‌شود. این روش به دلیل دقت و کیفیت بالا در جوشکاری، به عنوان یکی از روش‌های پیشرفته در صنعت جوشکاری شناخته می‌شود. در این روش، از الکترود تنگستن غیر مصرفی استفاده می‌شود که در فرآیند جوشکاری هیچ‌گاه ذوب نمی‌شود. تنگستن به دلیل نقطه ذوب بسیار بالا (حدود ۳۳۲۰ درجه سلسیوس) برای تولید قوس پایدار و دمای بالا مناسب است.

جوش قوس پلاسما (PAW)

جوش قوس پلاسما (Plasma Arc Welding) یا PAW یک فرآیند جوشکاری است که ترکیبی از دو تکنولوژی جوش قوس الکتریکی و پلاسما را به کار می‌برد. در این روش، یک قوس الکتریکی در یک محفظه پلاسمای فشرده ایجاد می‌شود که باعث تولید دمای بسیار بالا و ایجاد یک جت پلاسما می‌شود. این جت پلاسما برای ذوب فلزات و ایجاد اتصال بین قطعات فلزی به کار می‌رود. در جوش قوس پلاسما، یک قوس الکتریکی میان یک الکترود تنگستن و قطعه فلز ایجاد می‌شود. این قوس به یک جت پلاسما تبدیل می‌شود که دمای آن بسیار بالا (در حدود ۲۰۰۰۰ درجه سلسیوس) است. پلاسما به‌ عنوان یک گاز یونیزه شده با قابلیت انتقال حرارت بسیار بالا شناخته می‌شود که به جوشکاری کمک می‌کند.

بیشتر بخوانید: "پردرآمدترین شاخه و رشته مهندسی مواد"

فرصت‌های شغلی جوش در صنایع مختلف

• اپراتور جوشکاری:  فردی که مسئول اجرای عملیات جوشکاری با استفاده از تجهیزات مختلف جوشکاری است. 
• مهندس جوشکاری:  مسئول طراحی، برنامه‌ریزی و نظارت بر فرآیندهای جوشکاری در پروژه‌ها. 
• تکنسین جوشکاری:  فردی که به ‌عنوان پشتیبان فنی به اپراتورها و مهندسان جوشکاری کمک می‌کند و نظارت بر کیفیت جوش‌ها دارد. 
• متخصص بازرسی جوش:  فردی که بررسی و ارزیابی جوش‌های انجام‌ شده را انجام می‌دهد و از نظر کیفیت و استانداردهای ایمنی، جوش‌ها را بررسی می‌کند.  برای تسلط بر این موضوع می‌توانید در دوره بازرسی جوش چشمی VT، دوره بازرسی جوش به روش التراسونیک (UT)، دوره بازرسی جوش به روش تفسیر فیلم های رادیوگرافی (RT)، دوره بازرسی جوش به روش ذرات مغناطیسی (MT)، دوره بازرسی مایعات نافذ (PT) شرکت کنید.
• مدیر کیفیت جوش: فردی که نظارت کامل بر کیفیت جوش‌ها و فرآیندهای جوشکاری در پروژه‌های مختلف را به عهده دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این حوزه می‌توانید در دوره کارشناس کنترل کیفیت شرکت کنید.

جمع بندی

جوشکاری و تعمیرات جوشکاری مستلزم تخصص و دانش فنی بالا در خصوص مواد و خواص آن‌ها، قابلیت جوشکاری مواد مختلف، شناخت انواع عیوب قطعه و مهم‌تر از همه، درک شرایط سرویس قطعه است. جوشکاری یکی از فرآیندهای ضروری در ساخت برخی سازه‌ها است که در صورت انجام به درستی، می‌تواند به استحکام استاتیکی، شکل‌پذیری، چقرمگی شکست و استحکام خستگی معادل با سازه‌های اصلی منجر شود.

جوشکاری تعمیری می‌تواند به‌ عنوان یک روش منطقی برای تولید یک جزء قابل استفاده و ایمن در نظر گرفته شود، اما اگر به ‌صورت تصادفی یا بدون برنامه‌ریزی انجام شود، می‌تواند به کیفیت پایین کار منجر شود. این رویکرد می‌تواند منجر به شکست قطعات، ادعاهای گارانتی بزرگ و ناراحتی مشتریان گردد. از این رو، رعایت اصول صحیح جوشکاری تعمیری بسیار حائز اهمیت است. جوشکاری تعمیری، زمانی که به ‌درستی و با رعایت اصول علمی و فنی انجام شود، می‌تواند تضمین‌ کننده تولید قطعات با استحکام بالا و عملکرد مطلوب باشد. در غیر این صورت، می‌تواند منجر به کیفیت پایین، خرابی‌های ناخواسته و مشکلات گارانتی گردد. بنابراین، جوشکاران و مهندسان باید با مفاهیم پایه و تکنیک‌های بازرسی جوش به ‌طور کامل آشنا باشند تا اطمینان حاصل کنند که تعمیرات جوش به ‌درستی انجام می‌شود.

نویسندگان: مصطفی عینعلی، کارشناسی ارشد مهندسی مواد- سایه صفاییان، کارشناسی مهندسی مواد

در این مقاله با گرایش مدیریت زنجیره تامین و لجستیک در رشته مهندسی صنایع آشنا خواهید شد و پس از اطلاع از این گرایش، بازار کار و مهارت‌های لازم برای موفقیت در آن می‌توانید در صورت علاقه‌مندی برای انتخاب این رشته تصمیم منطقی و درستی بگیرید.

تعریف لجستیک

لجستیک بخش اصلی مدیریت زنجیره تامین را تشکیل می‌دهد و در لغت به معنای مدت زمان برای یک فرایند انتقال و همچنین ورود و خروج مواد خواهد بود که اطلاعات و خدمات آن را مدیریت و نظارت نموده و و ناظر بر انتقال‌ها و جابجایی‌ها در این زنجیره خواهد بود. لجستیک شامل چندین نوع خواهد بود که در ادامه بیان گردیده است:

• لجستیک نظامی: در این نوع لجستیک، افراد نظامی بر چگونگی و زمان و نحوه انتقال و ورود خروج این منابع نظارت می‌کنند تا منابع به درستی به محل تعیین شده برسند و بهترین عملکرد در اقدامات نظامی صورت گیرد. از مثال‌های بارز در لجستیک نظامی می‌توان به نقش پررنگ آن در شکست بریتانیا و همچنین متحدین در جنگ‌های استقلال آمریکا و جنگ جهانی دوم اشاره نمود.
• لجستیک بیزنس:در این لجستیک تمرکز ویژه بر مشتری ‌مداری خواهد بود و به طور کلی بر نظارت بر فرآیند از زمان ثبت سفارش مشتری تا رساندن به موقع و درست محصول موردنظر، خواهد بود که بیشتر برای شرکت‌ها و سازمان‌ها مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
• لجستیک سبز: در این زمینه از لجستیک بیشتر بر چگونگی کاهش اثرات مخرب حمل و نقل و جابجایی‌ها تمرکز خواهد بود و راه حل‌هایی که کمتر بر محیط زیست اثر تخریبی داشته باشند را پیشنهاد می‌کند.

تعریف زنجیره تأمین

در تعریف کلی این زنجیره شامل مجموعه‌ای از سازمان‌ها و شرکت‌ها و همچنین فروشندگانی است که وظیفه آن‌ها تولید و عرضه مواد، محصول، خدمات و نیازها و اقلامی که تقاضای آن از سوی مردم وجود دارد خواهد بود. این مجموعه متشکل از تکنولوژی و منابع انسانی و دیگر اطلاعات و داده‌ها می‌گردد و با استفاده از این منابع در دسترس خدمات مورد نیاز مردم را عرضه می‌کنند.

در زنجیره تأمین دو حیطه مهم و اساسی وجود دارد:

• جریان مادی: مربوط به مسائل مالی کل پروسه تولید که شامل استفاده از منابع اولیه تا تولید نهایی خواهد بود.
• جریان اطلاعات: به منظور طرح و برنامه‌ریزی برای فرآیندهایی که روی محصول صورت می‌گیرد انجام خواهد شد و همچنین محصولات را در طبقات مختلف زنجیره تامین قرار می‌دهد.

بازار کار گرایش مدیریت زنجیره تامین و لجستیک

نرخ رشد شغلی برای این رشته، ۱۹ درصد، بین سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۳۳ خواهد بود که نرخ بالایی در مقایسه با دیگر گرایش‌های مهندسی صنایع به شمار می‌رود. در مقایسه با چشم انداز شغلی برای همه مشاغل که 4.0 درصد است، این رقم امیدوارکننده‌ای برای مدیران مشتاق زنجیره تامین خواهد بود. جدول زیر درآمد شغل‌های این گرایش در سال ۱۴۰۳ در کشورهای مختلف را نشان می‌دهد:

وضعیت اشتغال مدیریت زنجیره تامین در ایران

مدیریت زنجیره تامین، رشته‌ای با سرعت در حال رشد است و می‌تواند دستمزد و میزان دریافتی قابل توجهی را علاوه بر نوع شغل برای شما رقم بزند. این تنوع شغلی می‌تواند از یک کارمند در واحد خرید و فروش تا مدیر عملیات و تحلیلگر لجستیک را شامل شود. با توجه به رقابتی بودن بازار هدف، نیاز به مدیران و متخصصان زنجیره تامین و لجستیک افزایش یافته است. همچنین فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند با عنوان‌های شغلی زیر مشغول به کار گردند و راه حل‌های کاربردی و سودمند در همین زمینه را برای سازمان‌ها و نهادها طراحی و توزیع نمایند:

• کارشناس ارشد تامین (آهن و فولاد)
• کارشناس زنجیره تامین
• Platform Operational Excellence Manager
• کارشناس برنامه‌ریزی زنجیره تامین

مهارت های مورد نیاز برای ورود به بازار کار مدیریت  زنجیره تامین

دانشجویان و فارغ التحصیلان معمولا پس از اتمام دوران تحصیل خود و یا حتی در حین تحصیل، به فکر کسب درآمد از طریق یاد گرفتن مهارت در رشته‌ تحصیلی خود هستند و این موضوع مهم با یادگیری و ارتقای توانایی‌های تخصصی هدایت خواهد شد. در لجستیک و مدیریت زنجیره تامین علاقه‌مندان می‌توانند با ارتقای مهارت‌هایی که در ادامه بیان شده است قدم‌های بزرگی برای کسب درآمد بردارند:

• برنامه ریزی و پیش بینی
• تحلیل داده‌ها و اطلاعات
• توانایی حل مسئله
• آشنایی با نرم ‌افزارهای مدیریت زنجیره تأمین
• درک تکنولوژی‌های نوین و تأثیر آن‌ها بر زنجیره تأمین

بیشتر بخوانید: "پردرآمدترین گرایش مهندسی صنایع" 

یکی دیگر از مسیرهای کوتاه برای ورود به بازار کار و صنعت، شرکت در دوره‌های آموزشی مدیریت زنجیره تامین خواهد بود. دوره‌های تخصصی گروه آموزشی پارس پژوهان با رویکرد مدیریت تامین می‌تواند تاثیر عمیقی بر یادگیری شما در مدت زمان کوتاه داشته باشد. استفاده از اساتید مجرب نیز از نقاط قوت این دوره‌های آموزشی خواهد بود که در ادامه بهترین دوره‌های مدیریت زنجیره تامین و لجستیک برای شما بیان شده است:

• دوره مدیریت زنجیره تامین Supply chain management
• دوره برنامه‌ریزی تولید کاربردی (Production Planning)
• دوره مدیریت استراتژیک

کشورهای مورد پذیرش گرایش مدیریت زنجیره تامین

این حوزه به علت کاربردی بودن و کارآمد بودن، فرصت‌های زیادی برای استخدام در شرکت‌های مختلف در سراسر جهان را در اختیار دارد که در ادامه کشورهایی که از بهترین و بیشترین فرصت‌های شغلی برای این رشته برخوردار هستند بیان می‌گردد:

• سنگاپور
• استرالیا
• آلمان
• ایالات متحده آمریکا
• کانادا
• انگلستان
• هلند

بهترین دانشگاه‌ها و شرایط تحصیل برای مدیریت زنجیره تامین

اگر قصد تحصیل این گرایش را در خارج از کشور دارید دانشگاه‌هایی که در ادامه بیان می‌گردد می‌تواند برای شما بهترین گزینه باشد. برای ورود به این دانشگاه‌ها الزاماتی وجود دارد که برای هر دانشگاه متفاوت است اما به طور کلی با در نظر گرفتن یک شرایط متوسط، موارد الزامی به صورت زیر خواهد بود:

• مدرک بین المللی: 32 point
• سطح A :AAB  
• نمره :IELTS نمره کلی 6.5 و بدون نمره کمتر از 6 در هر جزء

لیست دانشگاه‌های معتبر در سراسر دنیا:

• کالج کسب و کار الاینس منچستر
• کالج مدیریت کرنفیلد
• دانشگاه شفیلد
• کالج کسب و کار دانشگاه ساسکس
• دانشگاه ناتینگهام
• دانشگاه کنت
• کالج کسب و کار ساوت‌همپتون
• کالج کسب و کار آستون
• دانشگاه متروپولیتن منچستردانشگاه مک ایوان
• کالج داگلاس
• کالج فنشو
• دانشگاه کرانفیلد
• دانشگاه رویال هالوود

البته در ایران نیز دانشگاه های معتبری  به عنوان برترین مراکز آموزشی مهندسی صنایع هم در پایتخت و هم در شهرهای بزرگ دیگر وجود دارد که دانشجویان با تحصیل در این دانشگاه ها می توانند تخصص های لازم برای ورود به بازارکار را کسب کنند. لذا پیشنهاد می کنیم مقاله "بهترین دانشگاه مهندسی صنایع در ایران" را نیز مطالعه کنید. 

جمع بندی

همانگونه که بیان گردید زنجیره تامین شامل تمامی اقدامات مرتبط با مبادله خدمات، از مرحله ماده اولیه تا ماده نهایی است و در این مقاله مدیریت زنجیره تامین و نقش آن در صنعت به وضوح بیان شد و به علت جدید بودن آن نسبت به بقیه‌ مشاغل زمینه رشد و پیشرفت و انواع موقعیت‌های شغلی برای آن فراهم گردیده است. مدیریت لجستیک نیز به عنوان قسمتی از مدیریت زنجیره تامین که اصل مفهوم آن بر مبنای بعد زمان و مکان است، شامل برنامه‌ریزی و هماهنگی، نظارت و کنترل بر کالا و یا اطلاعات به منظور ایجاد و کسب رضایت مصرف کننده خواهد بود.

 نویسنده: صالحه علی پور, کارشناس ارشد مهندسی پزشکی

مهندسی به ‌طور کلی در دو رویکرد مستقیم (Forward) و معکوس (Reverse) دسته‌بندی می‌شود. در مهندسی مستقیم، طراحی و ساخت محصولات بر پایه ایده و نقشه‌های اولیه انجام می‌شود؛ مثل ساخت اولیه خودروها و موتورهای احتراقی. اما با پیشرفت فناوری، روند طراحی کمتر از صفر آغاز می‌شود و بیشتر بر پایه بهبود و باز طراحی استوار است.

در این میان، مهندسی معکوس (reverse engineering) به‌ عنوان ابزاری کلیدی برای تحلیل، بازتولید و ارتقای محصولات موجود شناخته می‌شود. این رویکرد، امکان ترکیب دانش رشته‌های مختلف مانند مکانیک، برق، طراحی صنعتی و ساخت و تولید را فراهم کرده و مسیر نوآوری و بهینه‌سازی را هموار می‌سازد.

مهندسی معکوس با بررسی دقیق فرم، متریال، مکانیزم و ساختار قطعات، راه را برای طراحی و تولید بهتر، ساده‌تر و اقتصادی‌تر باز می‌کند. در گذشته این تکنیک بیشتر با هدف کنترل خدمات پس از فروش استفاده می‌شد، اما امروز نقش آن در توسعه، افزایش کیفیت و به ‌روزرسانی تجهیزات صنعتی بسیار پررنگ‌تر شده است.

تاریخچه مهندسی معکوس

صنایع مختلف در مسیر تحول و رقابت، همواره از الگوبرداری‌های جزئی یا کلی بهره گرفته‌اند. یکی از شاخص‌ترین نمونه‌ها، صنعت خودروسازی ژاپن است که با استفاده از مهندسی معکوس توانست جایگاه جهانی خود را تثبیت کند.

در سال‌های پیش از جنگ جهانی دوم، نخستین گام‌های خودروسازی ژاپن با کپی‌ برداری از خودروهای آمریکایی مانند محصولات فورد آغاز شد. کارخانه کاواجیما از اولین تولیدکنندگان ژاپنی بود که با مهندسی معکوس، خودروهای مشابه آمریکایی را وارد بازار کرد. شرکت "تویوتا" نیز در دهه 1930 با مهندسی معکوس موتورهای کرایسلر و شورلت، وارد صنعت شد و مسیر رشد خود را آغاز کرد.

ژاپنی‌ها حتی خودروهایی مانند بیوک، رولزرویس، مرسدس ‌بنز و فیات را نیز باز طراحی و تولید کردند. این فرآیند نه تنها منجر به ارتقای دانش فنی آن‌ها شد، بلکه پایه‌گذار ساخت اولین خودروی کاملاً ژاپنی با استاندارد جهانی در دهه 1960 گردید.

موفقیت ژاپن در این مسیر نشان داد که الگوبرداری آگاهانه، در قالب مهندسی معکوس، می‌تواند برای کشورهای در حال توسعه الگویی موثر جهت رسیدن به فناوری‌های نوین باشد .مشروط به تطبیق با نیازها و محدودیت‌های بومی.

تعریف فرآیند مهندسی معکوس

مراحل مختصر نقشه مسیر مهندسی معکوس:

• ایجاد امکان درک مقوله‌های مهندسی از طریق تحلیل متن برنامه‌ها

• نظم بخشیدن به سطوح انتزاعی موجود

• طراحی آزمایش‌های Experimental ساختاردهی شده (DOE)

• تکنیک‌های طراحی فنی موسوم به TDP و دی مونتاژ قطعات

• مستندسازی مجدد داده‌ها برحسب تحلیل تکنیکال سیستم‌ها

• تولید و توسعه بر حسب استانداردهای بین المللی

• تکنیک‌های کنترل پروژه و سرعت بخشیدن به گانت‌های زمانی

از قدیم الایام در حوزه علم هندسه و معماری تا قدم گذاشتن به تحولات مهندسی معماری در تمامی ابزارهای زندگی بشر علم مهندسی مستقیم به چشم می‌خورد. اما با پا گذاشتن به انقلاب صنعتی و رقابت‌های موجود برون ‌مرزی صنایع، به مرور با تغییر در اشیاء ابداع‌ شده، موسوم به روش‌های جدید ساخت محصول روبرو شدیم. در این میان، حوزه‌های مختلفی از جمله مکانیک و هوافضا با علم نوینی به نام مهندسی معکوس مواجه شدند.

مهندسی معکوس در واقع روش رسیدن به دانش فنی بر حسب تکنولوژی موجود است؛ با تحلیل ارتباط اجزاء فرم و آیتم موجود با قوانین ترکیب متریال و رعایت قید های مکانی-زمانی در چارت‌های شاکله‌ای، این روند شکل می‌گیرد. فلوچارت‌های عملیاتی این روش شامل تکنیک‌هایی هستند که آشنایی با آن‌ها مستلزم تسلط بر مباحثی چون تلورانس‌های هندسی، فرآیندهای ساخت، روش‌های ابرنقاط، سیستم کنترل خطی و طراحی Gauge & Fixture  است.

در ادامه، بخشی از فرآیندهای مهندسی معکوس و دوره‌های مرتبط با آن‌ها در قالب جدول زیر ارائه می‌شود:

5 تکنیک در پروسه‌های مهندسی معکوس در حوزه ساخت و تولید 

ابعاد هندسی و نقشه‌های  GD&T

مرحله ابتدایی مهندسی معکوس:

• ایجاد یا دریافت پلان‌ها، نقشه‌ها و اسکچ‌های اولیه قطعه.

تعاریف کلیدی:

• شامل تعاریف هندسی، ابعاد، آحاد (سمبل‌ها) و کاربرد تکنیک‌هایی مانند Paper Gauge برای اصلاح فرآیند تولید.

استانداردسازی و زبان بین‌المللی:

استفاده از استاندارد ASME Y14 و تلرانس‌گذاری هندسی (GD&T) برای:

• تفسیر هماهنگ نقشه‌ها

• اطمینان از انطباق قطعات

• افزایش کیفیت

• کاهش هزینه‌ها

اهمیت GD&T در مهندسی معکوس:

• استخراج دقیق اطلاعات فنی با رعایت کامل الزامات GD&T 

کاربرد در طراحی محصول:

• مبنایی برای تعریف ویژگی‌های محصولات، طراحی نقشه‌های کاربردی و تدوین چک‌لیست‌های عملکردی

طراحی برای ساخت و مونتاژ DFM و DFA

مفهوم اصلی:

• استفاده از اصول طراحی برای بهبود تولید (DFM) و مونتاژ  (DFA) 

هدف نهایی:

• افزایش دقت

• کاهش هزینه‌ها

• تسهیل فرآیند ساخت و مونتاژ

کاربرد در مهندسی معکوس:

• نیاز به دمونتاژ جهت تحلیل مکانیزم داخلی یا بررسی بردهای الکترونیکی

• بازطراحی برای بهبود ساخت‌پذیری و مونتاژ پذیری

• DFMA

شامل دستورالعمل‌هایی برای:

• کاهش تعداد قطعات

• بهبود قابلیت تولید

• رعایت الزامات قانونی

• افزایش ایمنی و رضایت مشتری

• بهینه‌سازی زمان تحویل و تعمیرپذیری

کاربرد در تولید انبوه:

• نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها و ارتقاء کیفیت محصول نهایی

آزمایشات تجربی (DOE) و اسکن سه‌بعدی

• (DOE (Design of Experiments

• یک روش تحلیلی چندمرحله‌ای برای تحلیل دینامیکی سیستم‌ها

• استفاده از نرم ‌افزارهایی مانند E-Shapes و DOE tools

مراحل تحلیل:

• طراحی فاکتوریال

• آنالیز واریانس  (ANOVA)

• تحلیل رگرسیون

• ایجاد ماتریس‌های عددی

• برنامه‌ریزی با گانت چارت‌ها

تحلیل‌های پیشرفته:

• مدل‌سازی سه‌بعدی  (3D)

• تحلیل المان محدود (FEA) 

• تعریف ابر نقاط و نقاط مرجع (Fix Points) 

اسکن سه‌بعدی:

• استفاده از تجهیزات METAL برای استخراج داده‌های دقیق

• انتقال اطلاعات به نرم ‌افزارهای CAE و  CAM

• انجام مش‌بندی مناسب جهت مدل‌سازی دقیق

اطلاعات فنی پروژه  (TDP)

تعریف بسته :TDP 
شامل کلیه داده‌های مورد نیاز برای:

• ساخت

• ارزیابی

• پشتیبانی از محصول

• محتوای TDP 

• چارت‌های مفهومی

• نقشه‌های طراحی

• اطلاعات ابزار دقیق

• مشخصات مواد و قطعات

• مستندات اجرایی

نقش TDP در توسعه محصول:

• ابزار کلیدی برای کشورهای درحال ‌توسعه

• تسریع فرآیند توسعه و انتقال دانش طراحی

اقدامات ضروری:

• تعریف ساختار جهت شناسایی کمبود اطلاعات

• تکمیل آن با همکاری تیمی

منابع مکمل:

• Handbook های تخصصی

• استانداردهای مواد

• دستورالعمل‌های کاربردی محصول

تکنیک‌های کنترل کیفیت عملکردی  (QFD)

هدف  :QFD
تبدیل صدای مشتری به ویژگی‌های فنی قابل اجرا

ابزار کلیدی:

• خانه‌های کیفیت (House of Quality)

• ماتریس‌های عملکردی (تا 16 ماتریس)

• ضرایب فازی برای اولویت‌بندی نیازها

مراحل پیاده‌سازی:

• جمع‌آوری داده‌ها و نظرسنجی‌ها

• طبقه‌بندی و اولویت‌بندی نیازهای مشتری

• ارتباط دادن این نیازها با عوامل طراحی

مزایا برای صنایع تولیدی:

• بهینه‌سازی کیفیت نهایی

• حل مشکلات سیستمی

• ارتقاء عملکرد محصول

موقعیت‌های شغلی و پروژه‌های صنعتی و درآمد چرخه معکوس

موقعیت‌های شغلی و پروژه‌های صنعتی مرتبط با مهندسی معکوس در صنایع مختلف، به ویژه در بخش‌های تولیدی و فناوری، به طور چشمگیری در حال گسترش هستند. متخصصان مهندسی معکوس با استفاده از ابزارهای پیشرفته مانند نرم ‌افزارهای CAD/CAM و تحلیل‌های سه‌بعدی، به شبیه‌سازی و بازسازی قطعات و سیستم‌ها می‌پردازند و این کار باعث تسریع فرآیند طراحی و کاهش هزینه‌ی تولید می‌شود. این تخصص به طور خاص در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا، الکترونیک و تولید تجهیزات پیچیده به کار گرفته می‌شود. در کنار این موارد، پروژه‌های صنعتی به طور معمول شامل تحلیل، شبیه‌سازی، دمونتاژ و بازسازی قطعات از روی نمونه‌های موجود است که به بهبود فرآیندهای تولید و ارتقاء کیفیت محصولات کمک می‌کند. درآمد متخصصان مهندسی معکوس بسته به سطح تجربه، نوع صنعت و پیچیدگی پروژه‌ها متغیر است، اما به ‌طور کلی این شغل از جمله مشاغل با درآمد بالا و فرصت‌های شغلی گسترده در زمینه‌های تحقیق و توسعه، طراحی صنعتی و مشاوره فنی محسوب می‌شود. با توجه به رشد روزافزون تکنولوژی و نیاز به بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، تقاضا برای این تخصص در آینده‌ای نزدیک همچنان رو به افزایش خواهد بود.

بیشتر بخوانید: "پردرآمدترین رشته مهندسی در ایران و جهان"

تعدادی از نکات قابل توجه پروژه‌های Reverse Process

• مهندسی رو به جلو :این فرآیند تنها از طریق رمزگشایی، استنتاج و بازیابی مراحل تولید آیتم اولیه آغاز می‌شود. فقط در صورتی که اطلاعات به‌ دست ‌آمده به ‌طور کامل، دقیق و منسجم باشند، می‌توان فرآیند را ادامه داد و حرکت رو به جلو در این مسیر ممکن خواهد بود.

• ایجاد نمایه‌های مجازی :در پروژه‌های مهندسی معکوس، ایجاد نمایه‌های مجازی از طرح اولیه محصول و مسیر رسیدن به بعد فیزیکی (از ماکت‌ها و قطعات مختلف) بسیار مهم است. این امر شامل بررسی ابعاد از مقیاس‌های میکرو (مانند میکروچیپ‌ها) تا مقیاس‌های ماکرو (مانند سیستم‌های پیچیده) است تا به تحلیل دقیق‌تر و بهینه‌تر محصول دست یابیم. سازمان‌های ثبت اختراع (Patent) می‌توانند تجزیه و تحلیل‌های مرتبط با این موضوع را انجام داده و به آن اعتبار و نماد قانونی بدهند.

• رعایت حقوق سازمانی :با توجه به قوانین کپی ‌رایت، در فرآیندهای پایانی ارائه خدمات و نام‌گذاری محصول، امکان استفاده از جزئیات برخی آیتم‌ها به صورت محدود و تحت شرایط خاص وجود دارد. این امر می‌تواند در بهبود و تکمیل محصول نهایی موثر واقع شود.

• انحصار مالکیت خط تولید :در صورتی که خط تولیدی جدید از فرم‌های موجود با ایده‌ها و خلاقیت‌های نوآورانه طراحی شود، این امکان وجود دارد که این ابداعات به ‌طور انحصاری مورد استفاده قرار گیرند. در این فرآیند، ممکن است برخی ایده‌ها و ویژگی‌ها، به ‌طور نادرست یا جذاب برای مخاطبان معرفی شوند تا دیدگاه آن‌ها از قابلیت‌های اصلی محصول منحرف گردد.

جمع بندی

مهندسی معکوس به عنوان یک ابزار کلیدی در بهبود و توسعه محصولات موجود در صنایع مختلف شناخته می‌شود. این رویکرد با استفاده از تحلیل دقیق قطعات و سیستم‌ها، امکان بهبود طراحی و تولید محصولات را فراهم می‌آورد. از گذشته، مهندسی معکوس در صنایع مختلف، به ویژه در خودروسازی و هوافضا، نقشی اساسی در رقابت و ارتقای دانش فنی ایفا کرده است. این فرآیند نه تنها در شبیه‌سازی و بازسازی قطعات، بلکه در بهینه‌سازی تولید، کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت نیز موثر است.

در طول زمان، مهندسی معکوس از ابزاری برای خدمات پس از فروش به یک ابزار استراتژیک در توسعه محصول و به روزرسانی تجهیزات صنعتی تبدیل شده است. علاوه بر این، این تخصص موجب بهبود فرآیندهای تولید و نوآوری در صنایع مختلف می‌شود. بنابراین، با توجه به روند رو به رشد تقاضا برای این تخصص در آینده و گسترش کاربردهای آن، می‌توان انتظار داشت که مهندسی معکوس به یکی از حوزه‌های کلیدی در صنعت و فناوری تبدیل شود.

در نهایت، فرآیند مهندسی معکوس با رعایت اصول دقیق، مستندسازی مناسب و توجه به حقوق مالکیت و کپی ‌رایت، قادر به ارائه نتایج مطلوب و خلق فرصت‌های شغلی و صنعتی جدید است. متخصصان این حوزه نه تنها نقش مهمی در افزایش کیفیت و بهینه‌سازی تولید دارند، بلکه با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و ابزارهای نوین، به تسریع فرآیندهای نوآوری و رشد صنایع کمک می‌کنند.

نویسنده: سایه صفاییان، کارشناس مهندسی مواد

علم بیومتریال (Biomaterials) یک دانش مرزی بین علم مواد و علم پزشکی به شمار می‌رود. نقطه‌ی تلاقی بین این دو علم شگفت انگیز را می‌توان تحت عنوان علم مواد زیستی نامگذاری کرد. مواد زیستی مورد بحث می‌توانند به عنوان موادی طبیعی یا سنتز شده (مصنوعی) باشند و در کاربردهای مختلف در پزشکی مثل عوامل پشتیبانی، تقویتی، بهبودی یا جایگزینی بافت آسیب دیده یا حتی برای کمک به عملکرد بیولوژیکی استفاده مورد استفاده قرار گیرند. امروزه می‌توان مهندسی بیومتریال‌ها را علمی متاثر از مهندسی داروسازی، مهندسی مواد و متالورژی، علوم زیست شناسی و اخیراً بخشی نیز از مهندسی بافت به شمار آورد. این زمینه به طور چشمگیر در زمینه مهندسی بافت، داروها و سایر زمینه‌های مرتبط پیشرفت داشته است. 

موادی مانند فلزات، سرامیک‌ها، پلیمرها، بایوگلس ها، سلول‌ها و بافت و همچنین داربست‌های سلول زدایی شده می‌توانند در ساخت یک بیومتریال به کار گرفته شوند و محصولات زیر را می توان از آن‌ها تولید نمود:

• دریچه‌های قلب
•  جایگزین‌های مفصل ران
•  ایمپلنت‌های دندانی
•  لنزهای تماسی
•  داربست‌های ترمیم استخوان
• بسیاری از این محصولات به صورت زیست تخریب پذیر یا قابل جذب در محیط بیولوژیک ساخته می‌شوند که هدف این کار خارج شدن بیومتریال به صورت تدریجی از بدن در صورتی که محصولات آن سمیت ایجاد نکند، است.

دسته‌های بیومتریال

این مواد می‌توانند طبیعی یا مصنوعی باشند و کاربردهای وسیعی نیز از ایمپلنت‌های ارتوپدی تا سیستم‌های دارورسانی داشته باشند. برخی از این دسته‌های مواد در بیومتریال را می توان به شکل زیر نام برد:

• از سنتز الیاف مصنوعی و مواد زیستی برای ترمیم بافت از دست رفته استفاده می‌شود.
• الیاف‌های نرم معمولاً در پلیمرها و الیاف سخت در سرامیک‌ها یا فلزات هستند
• کامپوزیت‌ها می‌توانند خواص الاستیسیته پلیمرها و هم استحکام مناسب سرامیک‌ها را داشته باشد. 
• ذرات در ابعاد کوچک برای نانو حسگر ها و نانو ذرات حامل‌های دارویی کاربرد دارند.
• از پلیمرها به صورت مستقیم در ترمیم‌های وریدی و ترمیم‌های پوستی استفاده می‌شود و یا با زخم پوش‌هایی عامل بیماری را ترمیم می‌کنند.

در جدول زیر انواعی از این مواد را توضیح خواهیم داد:

بیشتر بخوانید: " بهترین گرایش مهندسی پزشکی"

کاربرد بیومتریال‌ها در پزشکی 

بیومواد در درمان و مراقبت‌های بهداشتی تاثیر زیادی دارد. بیش از 6000 نوع دستگاه و تجهیزات پزشکی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) تایید شدهاند که تعداد بالایی از آن‌ها برای استفاده به بیومواد نیاز پیدا می‌کنند. از جمله کاربردهای مهم این مواد زیستی در جدول بیان گردیده است:

مهندسی بیومتریال چه تفاوتی با مهندسی بافت دارد

امروزه مهندسی بافت، به عنوان فصل مشترکی از پزشکی و مهندسی، علمی در جهت حل مسائل پزشکی به شمار می‌رود. مهندسی بافت نسبت به سایر علوم، پیشرفت گسترده‌ای داشته و در مجامع علمی جهانی، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. رشته‌های مهندسی بافت و بیومتریال دو رشته جدا در دانشگاه هستند که مهندسی بافت را می توان به نوعی زیر مجموعه مهندسی بیومتریال دانست. دروس تدریس شده مانند یکدیگرند امّا دروس مهندسی بافت دروسی به خصوص و تخصصی تر هستند. پیش زمینه داشتن قبل از ورود به این زیر شاخه‌ها به شدت توصیه می‌شود و ملزم به علاقه به محیط‌های بیولوژیکی بدن است و می‌بایست آناتومی بدن را به خوبی بشناسید و عملکردهای شیمیایی را تا حد مناسبی در ذهن داشته باشید.

هدف از مهندسی بافت و کاربردهای آن را می توان به شکل زیر بیان نمود:

• طراحی و ساخت جایگزین های زیستی برای بافت‌های از دست رفته در محیط خارجی بدن با استفاده از سازه‌های مهندسی شده به نام داربست یا ماتریس و ترکیب آن با سلول‌ها 
• مطالعات در مهندسی بافت از جوانب مختلف مانند ژنتیک، سلول، بافت و سطح اندام 
•  مطالعات روی فرایندهای رشد و تکثیر سلول‌ها و همچنین ترمیم بافت 
• گسترش و پیشرفت ابزارهای مورد نیاز در زمینه مهندسی بافت مانند بیوراکتورها، نانومواد ها، حامل‌های ژن و دارو 

مهندسی بیومتریال در بازار کسب و کار

برای اینکه آماری حدودی از درآمد و بازار کسب و کار در مهندسی بیومتریال به دست آورید، به اعدادی که در پایین آمده توجه کنید:

به طور میانگین یک مهندس بیومتریال در آمریکا سالانه 85000 دلار(2024) درآمد دارد که ساعتی ۴۱ دلار درآمد کسب خواهد کرد. درآمد سالانه در دو شهر لیکس و سانفرانسیسکو به ترتیب 96000 و 98000 دلار در سال(2024) است که بیشترین درآمد یک مهندس بیومتریال در بین تمامی شهرها در آمریکا به شمار می‌رود. در مورد گرایش مهندسی بافت، درآمد سالانه یک مهندس بافت 81000 دلار در سال(2024) و برابر ۳۹ دلار در هر ساعت است که کم‌تر از یک مهندس بیومتریال است.

لازم به ذکر است که این ارقام مختص به افرادی است که در آزمایشگاه‌ها به تحقیقات علمی مشغول بوده و بیش‌تر زمان خود را روی تحقیق در دنیای علم می‌کنند.

بیشتر بخوانید: "پردرآمدترین گرایش مهندسی پزشکی" 

شما به‌عنوان یک مهندس بیومتریال می‌توانید با شرکت در کلاس‌ها و دوره‌های مهندسی پزشکی، شانس کسب موفقیت و پیدا نمودن یک شغل مناسب در این حوزه را افزایش دهید.

گروه آموزشی پارس پژوهان با بهره‌گیری از اساتید مجرب بستری را برای شما عزیزان فراهم می‌نماید تا بتوانید در کلاس‌های این مجموعه شرکت نمایید و آمادگی خود را برای ورود به بازار کار بالا ببرید. از جمله دوره‌های مهم این رشته می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• آموزش آشنایی با تجهیزات پزشکی
• آموزش شناسایی و انتخاب مواد مهندسی 
• آموزش کارگاه عملی و ساخت کامپوزیت 

جمع بندی

مهندسی بیومتریال در مهندسی پزشکی کاربرد گسترده ای دارد و یک حوزه کلیدی در علوم پزشکی است که با استفاده از مواد بیولوژیکی و مصنوعی، به بهبود کیفیت زندگی انسان‌ها کمک می‌کند. با توجه به پیشرفت‌های سریع در این زمینه، انتظار می‌رود که در آینده، کاربردهای بیشتری برای بیومتریال‌ها در درمان بیماری‌ها و بهبود سلامت عمومی مشاهده گردد.

نویسندگان:  احسان زینلی- صالحه علی پور, کارشناس ارشد مهندسی پزشکی

در این مقاله سعی داریم با مفهوم مدیریت پروژه بیشتر آشنا شویم. اما چرا مدیریت پروژه یک سبک زندگی است؟ این را بیشتر دوستان پروژه ای کار میفهمند اگر در بین دوستان و اقوام خود کسی دارید که در این حوزه فعالیت میکند می توانید از او بپرسید که آیا پروژه واقعا یک سبک زندگی است یا خیر؟ این حوزه آدم خاص خودش را میطلبه. شما دائما در حال مذاکره و مدیریت ریسک هستید. کسانی که در این حوزه هستند بعد یک تایم کاری به پروژه معتاد می شوند و دیگر نمیتوانند در حوزه تولید وارد شوند و به صورت غیر ارادی این سبک زندگی به حریم شخصیشان و زندگی خانوادگیشان هم جایش را باز میکند.

تاریخچه مدیریت پروژه

تاریخچه مدیریت پروژه  را به دو دسته تقسیم میکنند 1- عصر عتیق: می توان به حدود 2500 سال قبل  از میلاد نسبت داد. اولین مدیران پروژه را فراعنه های مصر می نامند که با ساخت اهرام ثلاثه که همچنان پابرجا هستند نقش بسیاری را در این حوزه داشتند. بعد از آن می توان به عنوان نمونه به ساخت دیوار بزرگ چین، تخت جمشید، راه ابریشم و بسیاری از بناهای باشکوه که همچنان پا برجا هستند.
 2- عصر الکترونیک: تاریخچه این عصر بر میگردد به سال های اول دهه 1900 میلادی که هنری گانت شروع کننده این عصر بود. او با توسعه نمودار میله ای ابداعی از خود به نام مدل گانت چارت نقش به سزایی در رشد پروژه های هوافضایی و نظامی آمریکا و انگلستان داشت. هنری گانت به عنوان پدر تکنیک های برنامه ریزی و کنترل پروژه در تاریخ نام برده میشود و نقش به سزایی در مدیریت پروژه داشته است.

نکات طلایی درباره مدیریت پروژه

یکی از پرطرفدارترین گرایش ها بین بچه های مهندسی صنایع است به دلیل بازار کار خوبی که دارد. این رشته در بین مهندسین صنایع، عمران و بچه های رشته مدیریت جایگاه ویژه ای دارد. ابتدا با تعریف پروژه آشنا شویم و سپس به سراغ تعدادی از تعاریف و نکات مهم در حوزه مدیریت پروژه برویم.
1. پروژه چیست: نتیجه یک تلاش موقتی است برای دستیابی به یک محصول یا خدمت یا یک نتیجه منحصر به فرد. پروژه مانند یک جاده مه آلود است و به مرور زمان راه باز میشود. یعنی در داخل پروژه ابهام زیاد است بعد از اینکه وارد آن شدیم خودش مسیر را برایت باز میکند.
2. مدیریت پروژه چیست: بکارگیری دانش، مهارت ها، ابزار و متدها جهت برآورده کردن نیاز های یک پروژه.

3. مدیر پروژه کیست؟ کسی است که دارای سه تا ویژگی 1- معلومات و دانسته های بالایی باشد 2- کارایی بالایی داشته باشد 3- توانایی های شخصی بالایی داشته باشد.
4. ویژگی های یک پروژه چیست؟ 1-  پیچیدگی 2- محدودیت منابع 3- موقتی 4- هدف مند 5- منحصر به فرد 6- پیچیده 7- برنامه ریزی 8- اهمیت فوق العاده 9- بسط تدریجی

5. چه موقع می گوییم که ما در انجام یک پروژه موفق شده ایم؟ 1- در زمان تعیین شده 2- با بودجه تعیین شده 3- با کیفیت مناسب پروژه را تحویل بدهیم (البته رضایت ذی نفعان هم ملاک است)

6. محدودیت های سر راه یک مدیر پروژه: 1- زمان 2- هزینه 3- محدوده و محتوا
7. چرا یک مدیر خط تولید نمی تواند یک مدیر پروژه موفق شود؟
عملیات تاریخ شروع و پایان ندارد. مسیر عملیات یکنواخت است چون آنقدر کارشان تکراری شده که دیگه نکته مبهی برایشان وجود ندارد اما پروژه سرشار از ابهام است، دائما باید منتظر اتفاقات غیر قابل پیش بینی باشید.
8. چه وقت یک پروژه تمام میشود؟ 1- وقتی که قابل تحویل باشد 2- وقتی که مدیرت دانش انجام شده باشد.
سهم هر کدام 50 درصد است. مدیریت دانش در حین پروژه انجام می شود برای اینکه دست آموخته هایمان را برای همان پروژه و سایر پروژه ها به کار ببریم.
9. پروژه ها چگونه به وجود می آیند؟ 1- وقتی که نیازی به وجود بیاد 2- وقتی که بخواهیم تغییری به وجود بیارویم.
10. چرا WBS قلب یک پروژه است؟ بخاطر اینکه 1- لیست فعالیت ها 2- وابستگی بین فعالیت ها 3- استخدام نیرو 4- تخمین زدن 5- زمان بندی 6- بودجه بندی 7- مدیریت کیفیت در آن انجام می شود.

یک مدیر پروژه چه مهارت هایی باید داشته باشد؟

یک مدیر پروژه باید دارای مهارت های نرم باشد مانند: 1- روحیه کار تیمی 2- مدیریت هزینه 3- مدیریت زمان 4- رهبری 5- تسهیل گری 6- تصمیم گیری 7- ارتباطات 8- انگیزه سازی 9- تیم سازی  10- اصول و فنون مذاکره ( یک مدیر پروژه به دلیل تعارضات زیادی که در حین پروژه برایش به وجود می آیند یکی از مهمترین مهارت هایی که بداند فنون مذاکره است) و...
اما چرا یک مدیر پروژه باید چنین مهارت هایی را یاد بگیرد؟ به دلیل اینکه یک مدیر پروژه باید این مهارت ها را در راستای توسعه فردی در خود تقویت کند. مدیر پروژه موفق باید همه اینها را یاد بگیرد. یعنی دانش فنی برای مدیریت پروژه کفایت نمیکند.

فارغ التحصیلان این رشته برای اینکه به یک زبان مشترکی برسند استاندارد PMBOK (استاندارد مدیریت پروژه) را مسلط باشند. در این استاندارد با 10 حوزه دانش آشنا میشویم که البته هر چند سال یکبار این استاندارد ویرایش می شود. الفبای نرم افزار های پروژه را EXCEL,ACCESS, مینامند. دوستانی که علاقه مند به این حوزه هستند میتوانند برای شروع از این نرم افزارها شروع کنند. برای حوزه برنامه ریزی و کنترل پروژه میتوانند به MSP, P6 مسلط شوند. به غیر ازاین موارد می توان به متدولوژی AGILE (بیشتر در حوزه های it و خدمات کاربرد دارد. در اجایل لازم نیست که همه پروژه را یکجا انجام بدهیم بلکه با تقسیم وظایف کار را جلو میبریم)، برای جلوگیری از دعواهای حقوقی که اغلب بین پیمانکار و کارفرما شکل میگیرد لازم است که مدیریت ادعا در پروژه (CLAIM) را یاد بگیرد و برای رعایت نکات ایمنی در حین انجام یک پروژه و حفظ جان نیروها نیاز است که مهارت HSE  را یاد بگیرد.

کدام یک از تیپ های شخصیتی مناسب شغل مدیریت پروژه هستند؟

بر اساس سایت MBTI 6 تیپ شخصیتی هستند که برای این شغل مناسب هستند.
1- ENFJ یا همان شخصیت قهرمان

2- INFJ یا همان شخصیت حامی
3- ENFP یا شخصیت پیکارگر
4-  INFP با همان شخصیت میانجی
5-  ENTG  یا همان شخصیت فرمانده

6- ESTJ  یا همان شخصیت ناظر
اگر شما هم قصد دارید در این شرکت تحصیل نمایید و قصد دارید که مطمئن شوید که در این حوزه موفق می شوید یا نه میتوانید از طریق این لینک در تیپ شخصیتی خودتان را پیدا کنید. پیشنهاد میکنم اگر اهل هیجان نیستید وارد این حوزه نشید و به سمت عملیات بروید.

مشاغل مناسبِ یک مدیر پروژه:

1- مدیر پروژه : وظیفه او نظارت و بررسی بر روی پروژه است از ابتدا تا پایان آن.
2- مدیر پروژه ارشد: وظیفه آن نظارت بر چند پروژه به صورت همزمان می باشد.
3- دستیار مدیر پروژه: نفر کمکی برای مدیر پروژه میباشد. این فرد زیر نظر مدیر پروژه کار میکند.
4- مسئول زمان بندی پروژه: این فرد با نرم افزار های مرتبط کار زمانبندی را انجام می دهد که معمولا با نرم افزارهای MSP و پریماورا (P6) انجام میشود.

5- هماهنگ کننده پروژه: معمولا کسانی که در این پست مشغول هستند کارهای اطلاع رسانی و هماهنگی جلسات را بین افراد انجام میدهند.
اگر قصد دارید که بیشتر با رشته مهندسی صنایع آشنا بشوید حتما مقاله کدام تیپ شخصیتی مناسب یک مهندس صنایع است را مطالعه نمایید.

مزیت های گذراندن دوره مدیریت پروژه در گروه آموزشی پارس پژوهان چیست؟

• حضور اساتید مجرب و توانمند
• مجهز بودن به فیلم های آموزشی جامع و کامل
• ارائه ی  گواهینامه ی مورد تایید وزارت علوم, تحقیقات و فناوری در پایان دوره
• قابلیت ترجمه ی گواهینامه برای ارائه به شرکت های خارج از کشور

نویسنده: پوریا گرجی مسئول دپارتمان مهندسی صنایع گروه آموزشی پارس پژوهان

بسیاری از ویژگی های یک جوش را می توان در طول بازرسی جوش ارزیابی کرد برخی مربوط به اندازه جوش، و برخی دیگر مربوط به وجود ناپیوستگی های جوش هستند. اندازه یک جوش می تواند بسیار مهم باشد، زیرا اغلب به طور مستقیم به استحکام و عملکرد جوش مربوط می شود. به عنوان مثال، جوش های کم اندازه ممکن است در برابر تنش های اعمال شده در طول سرویس مقاومت نکنند.

بسته به اندازه و یا محل آنها، ناپیوستگی‌های جوش (نقایص داخل یا مجاور جوش) می‌توانند مانع از رسیدن جوش به عملکرد مورد نظر خود شوند. ناپیوستگی های جوش اغلب به عنوان عیوب جوش نامیده می شوند و گاهی اوقات می توانند باعث شکست زودرس جوش به دلیل کاهش استحکام یا غلظت تنش اضافه در قطعه جوش شوند.

بازرسی های جوش به دلایل مختلفی انجام می شود که رایج ترین آنها تعیین اینکه آیا جوش از کیفیت مناسبی برای کاربرد مورد نظر خود برخوردار است یا خیر، انجام می شود. برای ارزیابی کیفیت یک جوش، ابتدا باید معیارهایی داشته باشید که بتوانید ویژگی های جوش را با آن مقایسه کنید. کدها و استانداردهایی که به طور خاص برای انواع کاربردهای ساخت جوش ایجاد شده اند، در طول بازرسی های جوش برای تعیین سطوح ناپیوستگی جوش قابل قبول استفاده می شوند. مهم است که یک استاندارد جوشکاری را انتخاب کنید که برای استفاده در صنعت یا برنامه شما در نظر گرفته شده باشد.

معیارهای پذیرش کیفیت می تواند از چندین منبع سرچشمه بگیرد. نقشه یا نقشه ساخت جوش معمولاً اندازه ها و سایر اطلاعات ابعادی مانند طول و محل جوش را ارائه می دهد. این الزامات ابعادی معمولاً از طریق محاسبات طراحی ایجاد می شوند یا از طرح های اثبات شده ای گرفته می شوند که الزامات عملکرد اتصال جوش داده شده را برآورده می کنند. 

نقش بازرس جوش:

بازرسی جوش مستلزم دانش گسترده ای از سوی بازرس است، از جمله درک نقشه ها، نمادها و روش های جوشکاری. طراحی اتصال جوش؛ کد و الزامات استاندارد؛ و تکنیک های بازرسی جوش و آزمایش.

به همین دلیل، بسیاری از کدها و استانداردهای جوشکاری نیاز دارند که بازرس جوش به طور رسمی واجد شرایط باشد. چندین دوره آموزشی بازرسی جوش و برنامه های صدور گواهینامه موجود است. محبوب ترین برنامه ای که در ایالات متحده استفاده می شود برنامه Certified Welding Inspector (CWI) است و توسط انجمن جوشکاری آمریکا (AWS)  اداره می شود. صدور گواهینامه به عنوان بازرس جوش معمولاً مستلزم آن است که دانش خود را از طریق آزمون بازرسی جوش نشان دهید.

روش های بازرسی جوش

1.بازرسی چشمی(VT):

اگر به درستی انجام شود، بازرسی جوش بصری اغلب ساده ترین و کم هزینه ترین روش برای بسیاری از کاربردها است. با این حال، یک جوش خوب همیشه کیفیت داخلی را تضمین نمی کند و ناپیوستگی ها همیشه با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند. بنابراین، روش های اضافی، از جمله موارد ذکر شده در زیر، در دسترس هستند.

2.تشخیص ترک سطحی:

تشخیص ترک سطحی که برای تشخیص ترک های ریز، درزها، تخلخل و سایر ناپیوستگی های شکستن سطح استفاده می شود، معمولاً با استفاده از یکی از دو روش استفاده می شود: بازرسی جوش مایع نافذ یا بازرسی جوش ذرات مغناطیسی.

برای اطمینان از کیفیت جوش، تمام جوش ها باید بازرسی شوند. در برخی موارد، بازرس جوش چیزی جز معاینه بصری توسط جوشکار ندارد. با این حال، یک جوش خوش ظاهر همیشه کیفیت داخلی را تضمین نمی کند، بنابراین انجام نوعی آزمایش غیر مخرب (NDT) که معمولاً به عنوان معاینه غیر مخرب  (NDE) نیز شناخته می شود، ضروری است.

در این مقاله قصد داریم تکنیک تشخیص ترک سطحی را بررسی کنیم که شامل دو مورد از رایج ترین روش ها برای اجرای این تکنیک می شود.

3.تست نفوذ مایع (PT):

آزمایش مایع نافذ، که گاهی به آن بازرسی جوش نافذ رنگ نیز می‌گویند، یکی از متداول‌ترین روش‌های تشخیص ترک سطحی است.

این نوع آزمایش محدود به تشخیص ناپیوستگی های شکستن سطح یا ناپیوستگی هایی که به سطحی که ماده نافذ اعمال شده باز است. نمی تواند ناپیوستگی هایی را که در بدنه جوش مهر و موم شده اند، مانند تخلخل داخلی یا عیوب همجوشی، تشخیص دهد. معمولاً برای آزمایش مواد زبر یا متخلخل مناسب نیست زیرا تفسیر نتایج آزمایش می‌تواند با نشانه‌های غلط مانع شود.

در مقایسه با بازرسی جوش بصری بدون کمک، این نوع بازرسی جوش به احتمال زیاد ناپیوستگی‌های کوچکتر و ظریف‌تر شکسته‌کننده سطح، مانند ترک‌های مویی و تخلخل سطح میکرو را تشخیص می‌دهد. این نوع بازرسی ممکن است برای مواد آهنی و غیر آهنی مناسب باشد آزمایش مایع نافذ با رنگ "مرئی" یا رنگ فلورسنت انجام می شود.

با بازرسی جوش نافذ فلورسنت، یک مایع بسیار فلورسنت بر روی سطح ناحیه های بازرسی جوش اعمال می شود. سپس یک توسعه دهنده برای کشیدن ماده نافذ به سطح اعمال می شود و سپس از یک نور سیاه برای بازرسی جوش استفاده می شود. کنتراست بالا بین ماده فلورسنت و جسم به بازرس اجازه می دهد تا ردی از ماده نافذ را که نشان دهنده نقص سطح است، تشخیص دهد.

با یک بازرسی جوش نافذ قابل مشاهده، روند یکسان است. با این حال، به جای رنگ فلورسنت، یک رنگ بسیار قابل مشاهده و رنگی با رنگ سفید استفاده می شود که هر گونه کنتراست را در زیر نور معمولی قابل مشاهده می کند.

برای انجام تست نفوذ مایع، مراحل زیر را دنبال کنید.

1.) ناحیه جوش را که در آن بازرسی جوش انجام می شود تمیز کنید. زمان بگذارید تا ناحیه کاملا خشک شود.

2.) ماده نافذ رنگ را با پاشیدن، برس زدن یا فرو بردن جوش در آن اعمال کنید.

3.) اجازه دهید رنگ بماند و کاملا جذب سطح شود. بسته به سطح جزئیات جوش، این ممکن است از یک تا سه ساعت طول بکشد.

4.) هر گونه ماده نافذ اضافی را با استفاده از حلال یا شستشوی آب با دقت حذف کنید.

5.) توسعه دهنده خود را اعمال کنید.

هنگامی که این مراحل را کامل کردید، می‌توانید هرگونه خونریزی نافذ را از درون ناپیوستگی‌ها تشخیص دهید.

4.تست ذرات مغناطیسی (MT):

این روش آزمایش شامل ایجاد میدان مغناطیسی در قطعه مورد آزمایش و اعمال پروب های مغناطیسی بر روی سطح آن است که هر ذره ای را به انتهای آهنربا یا قطب جذب می کند. تجمع این ذرات نشان دهنده ناپیوستگی است.

توجه به این نکته مهم است که آهن ربا ها مواد را فقط در جایی جذب می کنند که خطوط نیرو وارد آهنربا شده و از قطب ها خارج می شوند. اگر آهنربا خم شود و دو قطب به هم وصل شوند تا حلقه بسته تشکیل شود، هیچ قطب خارجی وجود نخواهد داشت و در نتیجه جاذبه ای به مواد مغناطیسی نخواهد داشت.

این اصل اساسی آزمایش ذرات مغناطیسی است. اگر قطعه بدون ترک یا ناپیوستگی دیگر باشد، ذرات مغناطیسی جذب نمی شوند و می دانید که جوش شما بدون ترک سطحی است.

فقط مواد فرومغناطیسی را می توان با این روش آزمایش کرد. قطعات فرومغناطیسی که در طول آزمایش مغناطیسی شده اند ممکن است مقدار خاصی از مغناطیس باقیمانده را حفظ کنند. اگر بخواهند در سرویس به درستی کار کنند، ممکن است قطعات خاصی نیاز به مغناطیس زدایی داشته باشند.

آزمایش ذرات مغناطیسی برای تشخیص ترک ها، تخلخل، درزها، آخال ها، عدم همجوشی و سایر ناپیوستگی ها در مواد فرومغناطیسی استفاده می شود. ناپیوستگی های سطحی و ناپیوستگی های زیرسطحی کم عمق نیز با استفاده از آزمایش ذرات مغناطیسی شناسایی می شوند.

نتیجه گیری:

هنگام انجام تشخیص ترک سطحی، چه با آزمایش نفوذ مایع یا آزمایش ذرات مغناطیسی، همیشه باید مشخصات مربوطه را برای سطوح مقبولیت و صلاحیت تجهیزات و اپراتورها بررسی کنید. این روش های بازرسی جوش تخصصی هستند و باید توسط پرسنل بازرسی جوش آموزش دیده و واجد شرایط انجام شوند.

اگر می‌خواهید درباره روش‌های صحیح تشخیص ترک‌های سطحی بیشتر بدانید، یا اگر سؤالی دارید که در اینجا به آن پاسخ داده نشده است، لطفاً با ما تماس بگیرید.

رادیوگرافی و بازرسی جوش اولتراسونیک دو روش متداول تست غیر مخرب  (NDT)هستند که برای تشخیص ناپیوستگی در ساختار داخلی جوش استفاده می شوند. مزیت آشکار هر دو این روش تست، توانایی آنها برای کمک به ایجاد یکپارچگی داخلی جوش بدون از بین بردن جزء جوش داده شده است. ما به طور خلاصه این دو روش تست غیر مخرب (NDT) را بررسی خواهیم کرد. ما نحوه استفاده از آنها و نوع ناپیوستگی های جوشکاری را در نظر خواهیم گرفت. ما مزایای آنها را نسبت به سایر روش های بازرسی جوش و محدودیت های آنها بررسی خواهیم کرد.

تست رادیوگرافی (RT):

این روش آزمایش جوش از اشعه ایکس تولید شده توسط یک لوله پرتو ایکس یا اشعه گاما تولید شده توسط ایزوتوپ رادیواکتیو استفاده می کند. اصل اساسی بازرسی جوش رادیوگرافی  مانند رادیوگرافی پزشکی است. تشعشعات نافذ از طریق یک جسم جامد، در این مورد به جای آن قسمت از بدن انسان، به یک فیلم عکاسی جوش داده می شود، و در نتیجه تصویری از ساختار داخلی جسم بر روی فیلم رسوب می کند. مقدار انرژی جذب شده توسط جسم به ضخامت و چگالی آن بستگی دارد. انرژی جذب نشده توسط جسم باعث قرار گرفتن در معرض فیلم رادیوگرافی می شود. زمانی که فیلم ساخته شود، این مناطق تاریک خواهند بود. مناطقی از فیلم که در معرض انرژی کمتری قرار دارند سبک تر می مانند. بنابراین، مناطقی از جسم که در آن ضخامت در اثر ناپیوستگی تغییر کرده است، مانند تخلخل یا ترک، به صورت خطوط تیره روی فیلم ظاهر می شوند. اجزای چگالی کم، مانند سرباره، به صورت نواحی تیره روی فیلم ظاهر می‌شوند، در حالی که اجزای چگالی بالا، مانند تنگستن، به‌عنوان مناطق روشن ظاهر می‌شوند. تمام ناپیوستگی ها با مشاهده شکل و تغییر در چگالی فیلم پردازش شده شناسایی می شوند.

آزمایش رادیوگرافی می تواند یک رکورد دائمی از کیفیت جوش ارائه دهد که تفسیر آن توسط پرسنل آموزش دیده نسبتا آسان است. این روش آزمایش معمولاً برای دسترسی به هر دو طرف اتصال جوش داده شده مناسب است (به استثنای تکنیک های تصویر سیگنال دو جداره که در برخی از کارهای لوله استفاده می شود). اگرچه این یک روش آهسته و گران قیمت برای آزمایش غیرمخرب است، اما روشی مثبت برای تشخیص تخلخل، آخال‌ها، ترک‌ها و حفره‌ها در داخل جوش است. ضروری است که پرسنل واجد شرایط تفسیر رادیوگرافی انجام دهند زیرا تفسیر نادرست رادیوگرافی می تواند گران باشد و به طور جدی با بهره وری تداخل داشته باشد. هنگام انجام آزمایش رادیوگرافی ملاحظات ایمنی آشکاری وجود دارد. اشعه ایکس و گاما با چشم غیرمسلح نامرئی است و می تواند پیامدهای جدی سلامتی و ایمنی داشته باشد. فقط پرسنل آموزش دیده و واجد شرایط باید این نوع آزمایش را انجام دهند.

تست اولتراسونیک(UT):

باین روش از ارتعاشات مکانیکی مشابه امواج صوتی اما فرکانس بالاتر استفاده می کند. پرتوی از انرژی مافوق صوت به جسم مورد آزمایش هدایت می شود. این پرتو با تلفات ناچیز از جسم عبور می کند، مگر زمانی که توسط یک ناپیوستگی قطع شده و منعکس شود. تکنیک انعکاس پالس تماس اولتراسونیک استفاده می شود. این سیستم از یک مبدل استفاده می کند که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می کند. مبدل توسط یک ولتاژ فرکانس بالا برانگیخته می شود که باعث می شود کریستال به صورت مکانیکی ارتعاش کند. پروب کریستالی منبع ارتعاش مکانیکی اولتراسونیک می شود. این ارتعاشات از طریق یک سیال کوپلینگ، معمولاً یک لایه روغن، که کوپلانت نامیده می شود، به قطعه آزمایش منتقل می شود. هنگامی که پالس امواج مافوق صوت به یک ناپیوستگی در قطعه آزمایش برخورد می کند، به نقطه مبدا منعکس می شود. بنابراین انرژی به مبدل باز می گردد. مبدل اکنون به عنوان گیرنده ای برای انرژی بازتابی عمل می کند. سیگنال اولیه یا انفجار اصلی، پژواک های برگشتی از ناپیوستگی ها، و پژواک سطح پشتی قطعه آزمایش همگی با ردی بر روی صفحه نمایش یک اسیلوسکوپ پرتو کاتدی نمایش داده می شوند. تشخیص، مکان یابی و ارزیابی ناپیوستگی ها ممکن می شود زیرا سرعت صوت در یک ماده معین تقریباً ثابت است و اندازه گیری فاصله را ممکن می سازد و دامنه نسبی یک پالس بازتابی کم و بیش با اندازه بازتابنده متناسب است.

یکی از مفیدترین ویژگی های آزمایش اولتراسونیک توانایی آن در تعیین موقعیت دقیق یک ناپیوستگی در جوش است. این روش تست مستلزم سطح بالایی از آموزش و صلاحیت اپراتور است و به ایجاد و بکارگیری روش‌های تست مناسب بستگی دارد. این روش تست را می توان بر روی مواد آهنی و غیر آهنی استفاده کرد، اغلب برای آزمایش مقاطع ضخیم تر که فقط از یک طرف قابل دسترسی هستند مناسب است، و اغلب می تواند خطوط ریزتر یا عیوب واضح تری را که ممکن است به راحتی با آزمایش رادیوگرافی تشخیص داده نشود، تشخیص دهد.

نویسنده: مصطفی عینعلی، کارشناس دپارتمان مهندسی مواد گروه آموزشی پارس پژوهان

تجهیزات پزشکی چیست؟

تجهیزات پزشکی شامل هرگونه از وسایل که پزشکان یا پرستاران در بیمارستان ها و حتی مراکز درمانی  که در جهت بهبود حال عمومی فرد، از آنها استفاده می کنند. این تجهیزات یا به صورت دستی، نیمه اتوماتیک یا اتوماتیک در اختیار قرار دارند. تجهیزات های دستی معمولاً در همه کاربرد های پزشکی مثل معاینه تا عمل های جراحی کاربرد دارند و بسیار مهم تلقی می شوند.
تجهیزات های نیمه اتوماتیک، تجهیزاتی هستند که پزشک روی آن کنترل دارد و دستگاه طبق فرمان اپراتور خود کار را انجام میدهد (مثل انواع تجهیزات آزمایشی آزمایشگاه ها).
دستگاه های اتوماتیک دستگاه هایی هستند که مثل یک ربات کار می کنند و هوش مصنوعی خاصی برای آن طراحی شده است (مثل انواع ربات های جراح).
ساخت و عیب یابی و کنترل کیفی هر کدام از انواع این تجهیزات پزشکی بر عهده مهندسین پزشکی است. پس باید در زمینه های عیب یابی تجهیزات های پزشکی هم مهارت کافی داشته باشند.

ساخت تجهیزات پزشکی به چه صورتی است؟

ساخت تجهیزات پزشکی شامل یکسری چارچوب ها و ضوابط خاصی می شود؛ زیرا بحث درباره تجهیزات پزشکی است که با بدن انسان در تعامل قرار می گیرد.
پس در ساخت تجهیزات پزشکی اولین موردی که باید به آن پرداخته شود، شناسایی مواد زیست سازگار با بدن است. پس شناسایی مواد بسیار مهم تلقی می شود.
در مرحله بعد پس از شناسایی ماده مورد نظر، به فرآیند ساخت پرداخته می شود. معمولاً ایمپلنت هایی که برای ورود به بدن ساخته می شود از  قبل یک طرح در پرینت های سه بعدی ساخته شده تا ایراد های ماده را به دست آوردند و سپس در دستگاه های شبیه سازی مثل الکتروریسی آن را به مرحله نهایی ساخت می رسانند.
ساخت ابزار آلات فلزی در تجهیزات پزشکی با استفاده از شبیه ساز ها ابتدا شبیه سازی می شوند مثل شبیه سازی در کتیا یا سالیدورکس و... سپس فایل پس از تحلیل های انجام شده روی آن به وسیله نرم افزار آباکوس، فایل به ماشین های تراش کاری مثل CNCداده می شود و قطعه مورد نظر ما ساخته می شود. قطعه ساخته شده اگر نیاز به ماشین کاری و اصلاح سطح داشته باشد که قطعا دارد، روی آن انجام می شود تا به مرحله نهایی برسد.
تجهیزات دراین گروه باید قابلیت استریل شدن داشته ، خواص مکانیکی بالایی داشته باشند و ایجاد سمیت نکنند.

انواع تجهیزات در بیمارستان ها کدامند؟

 1- الکتروکارديوگراف: ثبت سیگنال های قلبی

 قلب سيگنالهاي الکتريکی را توليد می کند که می تواند بعنوان ابزار تشخيص عملکرد نواحی مختلف قلبی مورد استفاده قرار گيرد.  منابع قلبی را بصورت يك دوقطبی که بردار الکتريکی قلب را توليد می کند، مدل می کنيم. در هر لحظه از زمان اين بردار قلبی هم از نظر دامنه و هم جهت می تواند تغيير کند.  هنگامی که جدار بين دو قلب دي پالريزه می شوند. بردار جهتی رو به پائين و بسمت نوك قلب پيدا می کند و هرچه قسمتهاي بيشتري از قلب تحريك می شوند، طول اين بردار نيز بزرگتر می شود و مقداري هم تغيير جهت می دهد.

2-الکتروانسفالوگراف:

تعريف و ماهيت سيگنال الکتروانسفالوگراف  فعاليت الکتريکی مغز توسط ميلياردها سلول عصبی يا نرون به وجود می آيد.  الکتروانسفالوگرافی EEG روشی است جهت اندازه گيري فعاليت الکتريکی مغز.  سيگنال EEG ثبت شده از روي سطح سر، برآيند ناشی از فعاليت اين سلولهای عصبی می باشد.  دامنه ثبت الکتريکی از سطح باز شده مغز بزرگتر از ثبت هاي انجام شده از روي سطح خارجی سر است.  سيگنال EEG داراي محدوده فرکانسی 100-1.0 هرتز و دامنه اي از 25 تا 100 ميکرو ولت است. باند فرکانسی EEG شامل: 0.5-4Hz دلتا
 4-8Hz تتا
 8-13Hz آلفا
 13-30Hz بتا
 بیشتر از Hz 30گاما

 3- الكترومايوگراف:

در اثر انتقال سيگنال های عصبی به عضله تارهاي عضلانی فعال شده و ايجاد پتانسيل عملی می کنند که به آن الکترومايوگرام می گويند. الکترومايوگرام نمايانگر وضعيت فيزيولوژيکی يك عضله (يا دسته اي از عضالت( و رشته های عصبی کنترل کننده آن می باشد.  دستگاه الکترومايوگراففعاليت الکتريکی عضالت را آشکار، ثبت و پردازش می کند EMG. در واقع خواست انسان را در انجام حرکت نشان می دهد. محدوده فرکانسی سيگنال EMG بين 25 هرتز تا چند کيلوهرتز متغير می باشد. دامنه اين سيگنال از 100 ميکروولت شروع و تا 90 ميلی ولت متغير است که به نوع سيگنال و الکترود بستگی دارد. اگر از الکترودهاي سطحی براي ثبت استفاده شود، سيگنالها دارای دامنه کمی خواهند بود تا 1.0 ميلی ولت. در صورتيکه از الکترود سوزنی استفاده شود، دامنه سيگنال قوی تر بوده و لذا به گين کمتر برای تقويت کننده نياز است.
کاربردهاي EMG  اندازه گيري ميزان بهبود پس از فيزيوتراپی .اندازه گيری رابطه خستگی و متغيرهای متابوليکی. تشخيص اختلالات عصبی وعضلانی: مايوپاتی های مادرزادی، نوروپاتی هايی محيطی ، فلج اطفال و. . ..

4- پالس اکسيمتری:

اصول پالس اکسی متري  ميزان اشباع اکسيژن شريانی به روش پالس اکسيمتري انجام می شود. اين روش يك روش پيوسته و غير تهاجمی است که بر پايه جذب طيف هاي مختلف توسط هموگلوبين و اکسی هموگلوبين انجام می شود. در اين روش يك فرستنده وجود دارد که ميزان نوري که اين فرستنده به بافت بدن بيمار  انگشت يا الله گوشمی فرستد و ميزان نوري که در طرف ديگر به وسيله سنسور گيرنده گرفته می شود، اندازه گيري می شود. در طول موج هاي کمتر از 1000 نانومتر ضريب جذب آب ناچيز است. درنتيجه با تاباندن طول موجهاي زير 1000 نانومتر و ثبت آن توسط فتودتکتور می توان اطالعاتی از ميزان Hbo2 و Hb بدست آورد. هموگلوبين اکسيژن دار Hbo2 بيشتر نور مادون قرمز را جذب کرده و نور قرمز را از خود عبور می دهد. ولی هموگلوبين بدون اکسيژن بيشتر نور قرمز را جذب کرده و نور مادون قرمز را از خود عبور می دهد. طول موج هاي فرستنده

nm 600 برای قرمز و 910 nm براي مادون قرمز می باشد.

تخت اتاق عمل یا تخت های جراحی:

تخت های اتاق عمل یا جراحی در هنگام عمل، فضا و سطحی مناسب را برای انجام فرآیند مهیا می کند.
تخت های اتاق عمل به دو دسته مکانیکی و الکتریکی تقسیم می شود که در نوع مکانیکی، ساز و کار کنترل تخت مکانیکی است و به وسیله ی اهرم های دستی امکان تنظیم وضعیت بیمارفراهم می شود.در نوع الکتریکی، الکتروموتور ها وظیفه تنظیم تخت را به عهده دارند.تعدادی از اینتختها به وسیله ریموت کنترل، امکان تغییر وضعیت بیمار را می دهد. بسیاری دیگر از تجهیزات بیمارستانی وجود دارند که شناخت آن ها خالی از لطف نیست امّا مهم ترین آنها در این مقاله ذکر شد.

همانطور که در متون بالا مشاهده کردید، نبود تجهیزات پزشکی می تواند آثار مخربی را در سلامت انسان ها داشته باشد. پیشرفت های روزافزون در تجهیزات پزشکی سبب شده سلامت انسانی در جهان ارتقا یابد و کار برای پزشکان با استفاده از این تجهیزات نیز آسان تر شود.

نویسنده: احسان زینلی کاررشناس دپارتمان گروه آموزشی پارس پژوهان

با پیشرفت روزافزون علم مهندسی و نیاز به تحلیل‌های دقیق و پیشرفته، استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی به یکی از ارکان اصلی طراحی و بررسی سازه‌ها تبدیل شده است. آباکوس (ABAQUS) یکی از قدرتمندترین نرم‌افزارهای تحلیل اجزای محدود (Finite Element Analysis) به شمار می‌رود که به دلیل دقت بالا و توانایی شبیه‌سازی رفتار پیچیده سازه‌ها، در پروژه‌های عمرانی کاربرد گسترده‌ای دارد. برای اطلاعات بیشتر درباره نرم‌افزار Abaqus می‌توانید به سایت رسمی Dassault Systèmes مراجعه کنید

این آموزش با هدف آشنایی مهندسان عمران با قابلیت‌های کلیدی آباکوس تهیه شده و سعی دارد با بیانی ساده و کاربردی، شما را با اصول مدل‌سازی، اعمال شرایط مرزی، بارگذاری و تفسیر نتایج در پروژه‌های عمرانی آشنا کند. چه در حوزه تحلیل سازه‌های بتنی و فولادی فعال باشید، چه در بررسی رفتار غیرخطی، ترک‌خوردگی، یا تحلیل‌های دینامیکی، آباکوس ابزار قابل اعتمادی برای پیش‌بینی رفتار مهندسی خواهد بود.

معرفی نرم افزار آباکوس:

نرم‌افزار ABAQUS یکی از نرم‌افزارهای قدرتمند در حوزه تحلیل و شبیه‌سازی به روش المان محدود (FEM) است که در بسیاری از رشته‌های مهندسی، به ‌ویژه مهندسی عمران، مکانیک و هوافضا کاربرد دارد. محیط کاربرپسند و قابلیت انجام تحلیل‌های ساده تا پیشرفته باعث شده کاربران زیادی از این نرم‌افزار برای پروژه‌ها و پایان ‌نامه‌های خود استفاده کنند.

علاوه بر آباکوس، نرم‌افزارهایی مانند SAFE، SAP2000، ETABS، ANSYS و PLAXIS نیز از روش FEM بهره می‌برند. آباکوس به دلیل دقت بالا و دارا بودن دو حلگر Implicit و Explicit، در صنایع مختلف از جمله هوافضا و خودروسازی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد.

برنامه‌نویسی در محیط آباکوس با زبان پایتون انجام می‌شود و امکان نوشتن اسکریپت و سابروتین برای تعریف رفتارهای خاص وجود دارد. این نرم‌افزار شامل 11 ماژول اصلی است:

• Part برای ترسیم یا وارد کردن هندسه مدل
• Property تعریف خواص مواد
• Assembly کنار هم قرار دادن قطعات
• Step تعیین نوع تحلیل
• Interaction تعریف اندرکنش‌ها
• Load اعمال بارها
• Mesh مش‌زنی مدل
• Job پردازش و حل مدل
• Visualization مشاهده نتایج
• Sketch ترسیم اولیه
• Optimization بهینه‌سازی مدل و تحلیل مجدد

این امکانات، آباکوس را به انتخابی مناسب برای تحلیل‌های پیشرفته در حوزه مهندسی عمران و سایر رشته‌ها تبدیل کرده است

مزایا و چالش‌های استفاده از آباکوس در عمران

در جدول زیر، مهم‌ترین مزایا و چالش‌های نرم‌افزار Abaqus برای تحلیل‌های مهندسی، به‌ ویژه تحلیل‌های دینامیکی و غیرخطی، ارائه شده است. این جدول به کاربران کمک می‌کند تا درک روشنی از قابلیت‌ها و محدودیت‌های این نرم‌افزار داشته باشند و با دید بازتری نسبت به انتخاب یا استفاده از آن اقدام کنند. در حالی که Abaqus با قابلیت‌های قدرتمند خود، امکان شبیه‌سازی دقیق و پیشرفته را فراهم می‌سازد، بهره‌گیری مؤثر از آن نیازمند دانش فنی، منابع محاسباتی مناسب و درک صحیح از چالش‌های مدل‌سازی است.

کاربردهای نرم افزار آباکوس در رشته مهندسی عمران:

در حوزه مهندسی عمران، تحلیل‌های استاتیکی و دینامیکی یکی از بخش‌های مهم در بررسی عملکرد سازه‌ها به شمار می‌رود. بسیاری از دانشجویان، فارغ ‌التحصیلان و فعالان این حوزه، برای انجام این تحلیل‌ها از نرم‌افزارهایی مانند ایتبز استفاده می‌کنند. این نرم‌افزار توانایی بالایی در تحلیل‌های کلی سازه‌ای دارد، اما در نمایش دقیق تأثیر نیروهای خارجی بر اجزایی مانند اتصالات، تیرها و ستون‌ها با محدودیت‌هایی همراه است.

در چنین شرایطی، نرم ‌افزار Abaqus به دلیل داشتن محیط کاربری مناسب و حلگرهای قدرتمند، جایگزین بسیار خوبی برای تحلیل‌های پیشرفته محسوب می‌شود. این نرم‌افزار در گرایش‌های مختلف مهندسی عمران، به ویژه در تحلیل‌های دقیق و شبیه‌سازی رفتار مصالح، کاربردهای گسترده‌ای دارد.

برخی از ویژگی‌های برجسته نرم‌افزار Abaqus شامل موارد زیر است:

• امکان مدل‌سازی دقیق تیرها، ستون‌ها و سایر اجزای سازه‌ای با جزئیات بالا
• قابلیت بررسی رفتار غیرخطی مصالح مانند بتن و فولاد
• تحلیل ترک، گسیختگی و عملکرد اجزای سازه تحت بارگذاری‌های پیچیده
• پشتیبانی از تحلیل‌های چندفیزیکی (حرارتی، مکانیکی و...) برای بررسی رفتار سازه در شرایط خاص

در ادامه به تفکیک، کاربرد این نرم‌افزار در گرایش‌های مختلف مهندسی عمران بررسی می‌شود.

1. اهمیت و کاربرد نرم افزار آباکوس در مهندسی ژئوتکنیک:

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، نرم ‌افزار آباکوس قابلیت‌های متنوعی دارد که در تحلیل سازه‌های عمرانی بسیار مفید واقع می‌شود. این توانایی‌ها در تحلیل‌های ژئوتکنیکی نیز نقش پررنگی دارند و باعث شده این نرم‌افزار در میان مهندسان ژئوتکنیک محبوب شود.

از کاربردهای مهم Abaqus در این گرایش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدلسازی رفتار خاک در بارگذاری‌های مختلف
• تحلیل تنش‌ و کرنش‌ در خاک
• شبیه‌سازی عملکرد پی‌های سطحی و عمیق
• مدلسازی دیوارهای خاک مسلح و سازه‌های نگهبان

2. اهمیت و کاربرد نرم افزار آباکوس در مهندسی سازه:

در تحلیل‌های سازه‌ای، Abaqus  یکی از ابزارهای قدرتمند محسوب می‌شود. این نرم‌افزار برای بررسی رفتار سازه در برابر انواع بارگذاری‌ها و شرایط خاص کاربرد دارد.

برخی از موارد استفاده از آباکوس در مهندسی سازه شامل موارد زیر است:

• تحلیل بارگذاری‌های مختلف و مقاوم‌سازی سازه
• آنالیز دال‌ بتنی و قاب‌های ساختمانی
• تحلیل سازه‌های بتنی، فولادی و کامپوزیت
• بررسی رفتار سازه در برابر آتش، انفجار و زلزله
• ارزیابی خستگی و عملکرد اجزای سازه‌ای

3. اهمیت و کاربرد نرم افزار آباکوس در گرایش سواحل، سازه های دریایی و هیدرولیکی:

آباکوس توانایی بالایی در مدلسازی محیط‌های دارای سیال و بررسی اندرکنش سیال و سازه دارد. این ویژگی‌ها باعث شده در گرایش سواحل و سازه‌های دریایی، کاربرد فراوانی داشته باشد.

از جمله کاربردهای این نرم‌افزار در این زمینه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شبیه‌سازی سازه‌هایی مانند کشتی و اسکله
• تحلیل اندرکنش آب و سازه‌های دریایی
• مدل‌سازی ترکیبی محیط‌های خاکی، سیالی و سازه‌ای

دانشجویان و پژوهشگران این حوزه اگر پیش‌ زمینه‌ای در این نرم‌افزار ندارند، بهتر است ابتدا دوره آموزش آباکوس مقدماتی را بگذرانند می‌توانند و سپس در دوره آباکوس پیشرفته نیز شرکت کنند.

فرصت های شغلی و بازارکار آباکوس در عمران سال 1404

در رشته مهندسی عمران، استفاده از نرم ‌افزار آباکوس برای تحلیل‌های پیشرفته سازه‌ای، ژئوتکنیکی و دریایی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. این نرم‌افزار با قدرت بالای خود در شبیه‌سازی رفتار مصالح، مدل‌سازی غیرخطی و بررسی اندرکنش‌ها، باعث شده تا شرکت‌های مشاور، پیمانکاران و مجموعه‌های تحقیقاتی به دنبال جذب افرادی باشند که به آباکوس مسلط هستند.

با یادگیری اصولی این نرم‌افزار از طریق دوره آموزش آباکوس، می‌توانید جایگاه خود را در بازار کار تثبیت کنید و وارد حوزه‌هایی با درآمد بالا و پروژه‌های تخصصی شوید. برای اطلاع از دیگر نرم افزارهای کاربردی این حوزه نیز می‌توانید آموزش نرم افزارهای عمران را مطالعه کنید. تسلط بر نرم‌افزار Abaqus برای مهندسان عمران، به‌ویژه در حوزه تحلیل‌های پیشرفته، ابزاری ارزشمند و راهبردی است. این نرم‌افزار امکان انجام تحلیل‌هایی را فراهم می‌آورد که نرم‌افزارهای رایج سازه‌ای از انجام آن ناتوان‌اند. دوره‌های آموزشی تخصصی مانند دوره آباکوس سازه، دوره آباکوس ژئوتکنیک و دوره آباکوس سازه‌های دریایی و هیدرولیکی به مهندسان کمک می‌کنند تا مهارت‌های لازم را کسب کرده و جایگاه خود را در بازار رقابتی کار تثبیت کنند.

نتیجه‌گیری

یادگیری نرم‌افزار آباکوس برای مهندسان عمران، سرمایه‌گذاری مهمی در مسیر ارتقای مهارت‌های تخصصی و ورود به بازار کار رقابتی است. این نرم‌افزار به دلیل دقت بالا و توانایی انجام تحلیل‌های پیچیده، ابزار ضروری در زمینه‌های سازه‌ای، ژئوتکنیکی و هیدرولیکی محسوب می‌شود. شرکت در دوره‌های آموزشی آباکوس که توسط گروه آموزشی پارس پژوهان برگزار می‌شود، فرصتی مناسب برای کسب دانش کاربردی و آماده‌سازی حرفه‌ای مهندسان عمران فراهم می‌کند. با بهره‌گیری از این آموزش‌ها، مهندسان می‌توانند توانمندی‌های خود را در پروژه‌های واقعی افزایش داده و در بازار کار جایگاه بهتری کسب کنند.

نویسنده: مهناز نیکجو، کارشناسی عمران. لعیا نوغانچی صالح، کارشناسی عمران.

در اینجا یک مسئله ای وجود دارد که ابتدا هوش تجاری بوده یا ابتدا دیتاساینس؟ که بسیاری معتقدند تاریخچه BI قدیمی تر از دیتاساینس است چرا که تحلیل های هوش تجاری به مراتب قدیمی تر از دیتاسینس است و اولین درباره این حوزه به سال 1985  بر میگردد.
هوش تجاری قراره چه دستاوردی برای ما و کسب و کار ما داشته باشه؟ ما سامانه های اطلاعاتی متعددی برای شرکت هایمان  داریم از همان لحظه که پرسنل وارد شرکت ما میشود مواردی مثل حضور و غیابشان فعال می شود، بحث منابع انسانی شان مطرح می شود، بحث ارزشیابی عملکردی پرسنل مطرح میشود، فرآیندهای داخلی شرکت مانند فرآیند فروش یا فرآیند خرید، بحث های مارکتینگ یا CRM یا روابط مشتری و... هر کدام در یک سامانه ای اتفاق میفتد، اطلاعات در سامانه های مختلفی وجود دارد و لزوم یکپارچه سازی آن ها همیشه احساس شده است حالا هوش تجاری چکار میکنه؟ BI سیستم های اطلاعاتی مختلف دیتاهای آنها را جمع آوری میکنه داخل یک مخزن اطلاعاتی میریزه و بعد از اینکه صحه گذاری کرد اطلاعات در اختیار ما قرار میدهد و در کمترین زمان بتوانیم بهترین تصمیم بگیریم.
ما چطوری بتوانیم به حجم زیادی از داده خیلی سریع و خیلی آسان طبق بینشی که مد نظر ما است  دست یابیم و بر مبنای آن تصمیم گیری کنیم. پس به طور خلاصه هوش تجاری تعریفش این می شود که دیتاها و داده های صحیح را در زمان درست خودش در فرمت درست خودش در اختیار افراد مد نظر بذاره تا بتوانند بهترین و درست ترین تصمیم بگیرند.

تفاوت هوش تجاری و دیتاساینس:
هوش تجاری بیشتر بر روی دیتاهای گذشته تا حال کار میکند و تحلیل توصیفی بیشتر انچام میدهد و بیشتر سراغ چرایی اوضاع کنونی میرود.
آن چیزی که در اختیار مدیران قرار میگیرد: شامل گزارش ها و  داشبورد ها می شود که با استفاده از ابزارهای BI انجام میدهد مثل نرم افزار POWER BI یا نرم افزار Tableau، QLIK View و یا خود EXCEL و ...
هوش تجاری در چه سطوحی در یک سازمان استفاده میشود:
در هر سه سطح مدیریتی در سازمان ها استفاده میشود که بر اساس اون KPI هایی که تعریف کردند میرند سراغ هوش تجاری و ازش استفاده میکنند:

1- مدیریت ارشد سازمان
2- مدیران میانی سازمان ها
3- مدیران عملیاتی سازمان ها

چه چالش هایی هوش تجاری (BI) برای سازمان ما حل میکند؟

4 تا چالش را BI برای سازمان ما حل میکند:
 شما در ذهنتان تصور کنید یک جلسه هیئت مدیره ای است که قرار است در مورد توسعه یک محصول و یا اضافه کردن یک محصول تصمیم گیری شود در آن لحظه اگر ما به یک دیتا صحیح دسترسی نداشته باشیم تصمیم گیری سخت میشود یعنی اولین چالشی که BI به آن پاسخ می دهد موضوع بعدی که به ما کمک میکند این است به علت سامانه های اطلاعاتی در سازمان ها بعضا دیتاهای یکسان با ادبیات متفاوت ذخیره شده اتفاقی که میفتد دیتاهایی که ما جمع آوری کردیم در هوش تجاری تمام این مغایرت گیری ها حذف میشود چون وقتی که ما BI را اجرا میکنیم تعاریف استاندارد یکسانی برای دیتاها خواهیم داشت.
چالش سومی که BI برای ما حل میکند این است که ما بعضا در هنگام تصمیم گیری دیتایی نداریم. یعنی از قبل پیش بینی نکردیم که هنگام تصمیم گیری نیاز به دیتا داشته باشیم تا در هنگام تصمیم گیری نیاز ما را برطرف کند. این چالش BI کاملا به ما پاسخ می دهد. وقتی که ما سیستم BI را در سطح شرکت به طور کامل مستقر کنیم دیگه اون دیتاهای مورد نیاز برای شرکت را از قبل پیش بینی کردیم و ما داریم این دیتاها را به صورت تاریخی جمع آوری میکنیم و در زمان مقررش از آن استفاده کنیم و بتوانیم در تصمیم گیری ها از آن استفاده کنیم.
چالش چهارمی که هوش تجاری به ما کمک میکند این است که دیتاها را به آن فرمتی که مد نظر ما است تحلیل میکند و این آرزوی مدیر را برآورده میکند وقتی که یک مدیر در لحظه به دیتاهای صحیح خودش دسترسی داشته باشد در آن فرمت صحیح خودش دسترسی داشته باشه و مطمئن باشه که دیتاهای مختلف با یک استانداردی ذخیره شده است و مغایرتی در دیتاها وجود نداشته باشد.

اما هوش تجاری در چه سازمان هایی بیشتر به کار می آید؟

معمولا هر چه ابعاد یک سازمان بزرگتر باشد BI بیشتر کارایی پیدا میکند.هر چه حجم دیتاهای آن سازمان بیشتر باشد، هر چه تعداد محصولات آن شرکت بیشتر باشد و یا هر چه تعداد مشتری های آن تنوع بیشتری داشته باشد به طبع اهمیت هوش تجاری هم بیشتر می شود. اما این به آن معنا نیست که کسب و کارهای کوچک به این سمت نیایند. امروزه BI در همه کسب و کارها مورد توجه قرار گرفته و هر شرکتی که برای کسب و کار خود KPI (شاخص کلیدی عملکرد) تعریف کند و برای رصد کردن KPI خود سیستم فروش قرار بدهد و در سطح خودشان میتوانند BI را پیاده سازی کنند.
نکته مهم: انتخاب شاخص ها بستگی به فضای کسب و کار دارد.
کاربردهای هوش تجاری:
تقریبا هیچ کسب و کاری نیست که خودش را بی نیاز بدونه از تحلیل های هوش تجاری که البته خود BI وابسته است به داده های تاریخی، اگر ما دسترسی به این نوع داده ها نداشته باشیم چه چیزی را میخواهیم نمودارسازی کنیم، روی چی میخوایم KPI پیاده سازی کنیم و این عزم وجود داره که ما میتوانیم در کمترین زمان ممکن که دیتا بتوانیم تبدیل کنیم به اکشن.
هوش تجاری بیشتر برای رشته های مهندسی صنایع (تمامی گرایش ها)، مهندسی فناوری اطلاعات، رشته مدیریت ارشد کسب و کار(MBA) کاربرد دارد.

بررسی بازار کار هوش تجاری:

فقط کافی است که یکبار شما عزیزان داخل پلتفرم های کاریابی سرچ کنید هوش تجاری را تا با اهمیت جایگاه این علم در ایران و خارج از کشور آشنا بشید. اگر بخواهیم یک چرخه کامل از یک متخصص BI را به شما بگوییم میشود:
 1- ما در ابتدا کار باید با حوزه SQL SERVER آشنا باشید در حوزه ماکروسافتی البته تا بتواند دیتاها را از منابع مختلف جمع آوری کند و جداول مورد نظرش را و بیرون بکشد
2- در مرحله دوم باید SSIS را یاد بگیره تا بتواند بازیابی داده ها و بارگذاری داده ها را پیاده سازی کند.
3- گام بعدی باید OLAP را یاد بگیره. تعریف OLAP میشود دیتابیس هایی که صرفا بر اساس پردازش و به نیت پردازش اطلاعات طراحی میکنید.
4- در لایه آخر میرویم سراغ ابزارهایی مانند POWER BI, Tableau, QLIK View و...
کسی که این چرخه را کامل بداند را Business Intelligence Developer مینامیم. کسی که همه این چرخه را بداند بسیار بازار کار خوبی دارد و هر کسی که صرفا فقط یکی از این 4 چرخه را بداند به طبع بازار کار کمتری دارد.
اگر بخواهیم یک بررسی هم انجام بدهیم درباره جایگاه شغلی هوش تجاری در ایران، BI به نسبت ایر زیر مجموعه های دیتاساینس جایگاه شغلی بهتری دارد و فقط با دانستن یکی از 4 تا لایه چرخه هوش تجاری به راحتی میتوانید برای خود شغلی داشته باشید ولی در خارج از کشور هم کسی که قصد اپلای دارد باید لزوما همه این 4 تا چرخه را بداند و همچنین تسلط به زبان انگلیسی هم بداند خیلی بیکار نخواهد ماند.
نویسنده: پوریا گرجی کارشناس مهندسی برق گروه آموزشی پارس پژوهان

نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران به عنوان بزرگترین رخداد صنعتی و تجاری ایران در این حوزه هر سال با حضور جمع كثیری از شركتهای توانمند داخلی و خارجی در زمینه صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی برپا می گردد. این نمایشگاه فرصت بسیار مغتنمی است تا شركتهای فعال در این صنعت دستاوردها و محصولات خود را در معرض بازدید دست اندركاران و متخصصان این صنعت قرار دهند و با در نظر گرفتن روند تقاضای بازارها و سمت و سوی رشد این صنعت، فعالیتها و نوآوری های آتی خود را هدایت نمایند.

اهداف کلی نمایشگاه

1-ارائه آخرین دستاوردهای فن آوری روز در حوزه صنعت نفت و گاز.

2- گسترش تعامل با سایر کشورها و نیز رقابت با شرکتهای نفتی مشابه در سطح جهان.

3- کمک به تقویت توان ساخت داخلی از طریق تبادل اطلاعات فنی.

4- آشنایی صنعتگران صنعت نفت، گاز و پتروشیمی نسبت به دستاوردهای نوین صنعت.

5- عقد قراردادهای بازرگانی در زمینه مبادله کالا، خدمات و اطلاعات فنی.

6- توسعه اشتغال در عرصه صنعت نفت، گاز و پتروشیمی.

7- حضور تجار و صنعتگران بین المللی از سراسر جهان در نمایشگاه جهت کمک به توسعه صادرات

8- کمک به ایجاد بازارهای جدید خارج از کشور در راستای توسعه بازارهای هدف.

9- برگزاری سمینارهای مختلف برای تسهیل در نیل به اهداف تعیین شده.

10- معطوف نمودن توجه مدیران تصمیم گیر در سطح کلان در راستای رسیدن به اهداف برنامه پنج ساله پنجم توسعه و چشم انداز 20 ساله توسعه اقتصادی کشور در بخش نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی.

11- ارتقای جایگاه و موقعیت نمایشگاه در منطقه و جهان.

12- ایجاد انگیزه جهت سرمایه گذاری بخش های مختلف خصوصی ، تعاونی و دولتی ، داخلی و خارجی در صنایع نفت و گاز.

13- ایجاد حس خود باوری و خود اتکایی ملی در نیروهای متخصص و مدیران و سرمایه گذاران داخلی جهت انجام مطالعات و تحقیقات در زمینه های اکتشاف، استخراج، فراوری و توزیع و صادرات محصولات.

آنچه در این دوره از نمایشگاه گذشت

نمایشگاه ها همانطور که از رسالت شان بر می آید، محل تلاقی عرضه و تقاضا در هر صنعتی است. نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، نیز این قاعده مستثنی نیست و هر ساله شاهد حضور شرکت های دولتی و خصوصی از حوزه های متفاوت مرتبط با این صنعت است.

شاید با شنیدن لغت نفت اولین زمینه ای به ذهن خطور می کند، شرکت ها و صنایع فعال در بخش حفاری هستند که از شرکت کننده های ثابت نمایشگاه هستند.

از دیگر حوزه های پر رنگ این صنعت می توان به حوزه پایپینگ و الزامات توزیع فرآورده های نفت و گاز اشاره کرد. از آنجایی که طراحی پایپینگو تحلیل آن از دیدگاه تنش های موجود و محتمل از بحث های مهم محسوب می  شود، مهندسین این حوزه حضور پر رنگی در چنین نمایشگاه هایی داشته و دارند.

یکی دیگر از صنایع مرتبط، شرکت های فعال در بحث های فرآیندی هستن که در موارد مختلفی از طراحی فرآیندگرفته تا تجهیزات فرآیند یارائه خدمات دارند. در همین راستا شرکت های تولیدکننده توربوماشین، مانند انواع پمپ ها، کمپرسورها، بویلرها، چیلرهاو .... نیز، در نمایشگاه حضور داشتند.

پ 

یکی از نکات قابل توجه این دوره از نمایشگاه که به احتمال زیاد متاثر از شعار سال 1401، و همچنین شعار امسال نمایشگاه مبنی بر "نفت دانش بنیان، تولید ایرانی" بوده است. حضور شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف بود که برخی به صورت مستقل و برخی در قالب پارک های علم و فناوری در نمایشگاه حاضر شده بودند.

شرکت کننده های داخلی

اصلی ترین شرکت کننده ی داخلی این نمایشگاه در واقع شرکت های زیر مجموعه وزارت نفت هستند که دستاوردهای خود در زمینه های متفاوت را ارائه می دهند. شرکت اصلی وزارت نفت در نمایشگاه عبارت اند از:

• شرکت ملی نفت ایران
• شرکت ملی گاز ایران
• شرکت ملی پالایشگاه و پخش فراورده های نفتی ایران
• شرکت ملی صنایع پتروشیمی

شرکت ملی گاز ایران

براساس گزارشات رسمی مراجع بین المللی، نفت و گاز مهم ترین حامل های انرژی موجود در سبد جهانی انرژی می باشند که اهمیت خود را طی دهه های آتی نیز حفظ خواهند کرد. از آنجایی که در فرآیند تبدیل گاز طبیعی به انرژی حرارتی، آلودگی زیست محیطی کمتری نسبت به سایر حامل های انرژی فسیلی تولید می گردد و نیز با توجه به اهمیت حفاظت و صیانت از محیط زیست در تداوم روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشورهای جهان به عنوان الزامی گریزناپذیر و یکی از ده ها پیش نیاز توسعه پایدار، استفاده از گاز طبیعی به عنوان انرژی پاک و سازگار با محیط زیست، روندی فزاینده را شاهد است و بر اساس پیش بینی مراجع رسمی بین المللی این فرآیند در دهه های آینده نیز ادامه خواهد یافت. به طوری که گاز طبیعی بیشترین نرخ رشد تقاضا در میان حامل های فسیلی انرژی را طی دو دهه آینده به خود اختصاص خواهد داد. به این مزیت بنیادین باید امتیازاتی از قبیل توزيع جغرافیایی مناسب ذخایر گاز و قیمت قابل رقابت با سایر حامل های انرژی، و تحولات تکنولوژیک منجر به تسهیل در انتقال گاز طبیعی در مسافت های طولانی را نیز افزود .

طبق اساسنامه قانونی، شرکت ملی گاز ایران به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وابسته به وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با سرمایه اولیه ۲۵ میلیارد ریال در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی مطابق با ۱۹۶۵ میلادی تأسیس شده است. این شرکت از بدو تشکیل تاکنون متناسب با روند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و لزوم بهره گیری از گاز به عنوان یکی از منابع مهم در تأمین سوخت و تولید انرژی وهمچنین تحصیل درآمدهای ارزی، به طور تدریجی با توسعه قابلیت ها و توانمندی ها به منابع و امکانات لازم برای رشد از جمله نیروی انسانی متخصص و کارآمد، ابزار آلات، تجهیزات و ماشین آلات و کارگاههای متعدد و متنوع پیشرفته و مدرن برای اجرای عملیات دست یافته است. به طوری که امروز قادر است کلیه امور محوله را مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی به انجام برساند.

جایگاه ایران در صنعت گاز جهان

اکنون شرکت ملی گاز ایران به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ گاز در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا و روسیه و همچنین به عنوان یکی از ده شرکت بزرگ فعال در عرصه گاز در خاورمیانه که وظیفه تأمین بیش از ۶۹٫۷درصد از سوخت مورد نیاز کشور ناشی از انواع حامل های انرژی و ۷۵ درصد انرژی حاصل از منابع هیدروکربوری را بر عهده استراتژیک در حوزه داخلی و خارجی انرژی کشور ایفا می کند.

تداوم رشد اقتصاد جهانی، نیازمند منابع انرژی است و مطالعات مختلف نشان می دهد، منابع هیدروکربوری تا سال ۲۰۵۰ همچنان به عنوان عمده ترین منابع تامین انرژی جهان باقی خواهند ماند. بررسی روند این منابع و توزیع جغرافیایی آنها نشان میدهد تا افق ۲۰۴۰ میلادی تنها پنج کشور شامل جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، کانادا، عراق و امارات متحده عربی به عنوان عمده ترین تولید کنندگان نفت و کشورهای جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قطر، عربستان سعودی و چین پنج تولید کننده اصلی گاز در آن زمان خواهند بود. در این میان جایگاه ایران از چند جهت قابل بررسی و تامل است.

 دومین دارنده ذخایر گازی جهان

 براساس آخرین آمارهای رسمی تا پایان سال ۲۰۲۰، ایران با برخورداری از حدود۳۲٫۱تریلیون متر مکعب از ذخایر اثبات شده گاز جهان و سهمی معادل۱۷٫۱ درصد، جایگاه دوم را در میان دارندگان ذخایر عمده گاز جهان به خود اختصاص داده است.

شرکت ملی پالایشگاه و پخش فراورده های نفتی ایران

پس از فوران نفت چاه شماره یک مسجدسلیمان در بامداد پنجم خرداد ۱۲۸۷ شمسی، پالایشگاه نفت آبادان، به عنوان نخستین مجموعه نفتی کشور در سال ۱۲۹۱ به بهره برداری رسید و نخستین خط لوله انتقال نفت ایران فاصله مسجدسلیمان تا بندر آبادان را در نوردید. بدین سان صنایع پالایش و انتقال نفت در ایران و خاورمیانه پاگرفت. در سال ۱۳۰۸ نخستین مجموعه متمرکز فروش و عرضه داخلی فرآورده های نفتی کشور که بعدها نام شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران را به خود گرفت، نیز تاسیس شد. اما شکل گیری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وزارت نفت ایران در هفتم اسفند ۱۳۷۰ اتفاق افتاد. هدف از شکل گیری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، ساماندهی عملیات انتقال نفت خام از مبادی تولید به واحدهای پالایشی، پهلوگیری صادراتی، پالایش، انتقال، تولید، ذخیره سازی و توزیع فرآورده های نفتی، ساخت پالایشگاهها و سکوهای دریایی، احداث خطوط لوله، مراکز انتقال، مخازن و انبارهای نفت و تاسیسات نفتی، و مسوولیت شبکه ارتباطات مخابراتی در گستره عظیم صنعت ملی نفت کشور، در یک مجموعه واحد و کارآمد بود. شرکتهای تابعه شرکت ملی پالایش و پخش علاوه بر مدیریت ها و بخش های ستادی، سه شرکت تابعه نیز در زیرمجموعه خود دارد:

• شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران
• شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران
• شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران

علاوه بر این، مالکیت دو پالایشگاه آبادان و امام خمینی(ره)شازند و نظارت حاکمیتی بر عملکرد ۸۱ پالایشگاه خصوصی نفت کشور، شامل پالایشگاههای اصفهان، تهران، بندرعباس، تبریز، شیراز، الاوان، کرمانشاه و میعانات گازی ستاره خلیج فارس را نیز داراست.

توانمندی ها: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران با بهره گیری از ۲۰ هزار نفر نیروی انسانی کارآزموده و متخصص در بخش های ستادی و عملیاتی در حوزه های پالایش، خطوط لوله و مخابرات نفت، پخش فرآورده و مهندسی و ساختمان نفت، مالکیت ۲ پالایشگاه نفتی و نظارت حاکمیتی بر ۸ پالایشگاه خصوصی را داراست و با استفاده از ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله در سایزهای مختلف، ۱۹۴ تلمبه خانه و مرکز انتقال، ۲۹۸ ایستگاه مخابراتی در ۱۲ منطقه عملیاتی خطوط لوله و مخابرات، و وجود ۶۲۳۱ جایگاه دولتی و اختصاصی و انبار و مخزن ذخیره نفت در ۳۷منطقه و ۲۲۸ ناحیه عملیاتی پخش، با پتانسیل ذخیره استراتژیک۱۳٫۴میلیارد لیتر، و توانایی مدیریت و اجرای طرح ها و پروژه های بزرگ مهندسی و ساخت ابنیه و تاسیسات نفتی، یکی از بزرگترین مجموعه های نفتی جهان در نوع خود به شمار می رود.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی

صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از بخش های اصلی صنعت و اقتصاد کشور طلا افزوده از صنایع نفت و گاز است. این صنعت به عنوان مقام نخست صادرات غ شکوفایی اقتصادی کشور، توسعه پایدار، بومی سازی فناوری، توسعه صنایع پایین دستی های نقش اساسی بر عهده دارد. اصلی ترین مزیت این صنعت در ایران تنوع خوراک دی آزاد و نیروی انسانی متخصص است. صنعت پتروشیمی توانسته ارزش هر تن خوراک دریافتی را به میزان۲٫۱ ارتقا داده و ارزش های ان ای بی بدیل را برای منابع کشور به ارمغان بیاورد، که انتظار می رود با برنامه ریزی های صورت گرفی در قالب طرح های پیشران و تکمیل زنجیره ارزش، این عدد به بیش از این مقادیر برسد. از سویی با توجه به این که به دنبال خصوصی سازی های گسترده ، تقریبا تمامی شرکت ها و مجتمع های تولیدی این صنعت در بورس حضور دارند، می توان این صنعت را معیاری برای شفافیت مالی دانست. این صنعت با ایجاد ظرفیت تولید ۹۰ میلیون تن در پایان سال ۱۴۰۰، تحقق تولید به میزان ۶۵ میلیون تن در سال و ارزش کل محصول نهایی (مجموع فروش داخلی خالص و صادرات) معادل ۲۳ میلیارد دلار برای کشور به ارمغان آورده است. دستیابی به پوشش ۹۶ درصدی تقاضای داخلی، علیرقم افزایش چشمگیر تقاضای جهانی محصولات بسته بندی و پزشکی به دنبال گسترش همه گیری کرونا، جز با همت والا و تلاش شبانه روزی متخصصان صنعت پتروشیمی، میسر نبود. با توجه به برنامه ریزی صورت گرفته و روند فعلی و تعداد طرح ها تا پایان برنامه هفتم توسعه، که ۶۹ طرح با ظرفیت ۵۱ میلیون تن و سرمایه گذاری ۳۶ میلیارد دلار می باشند، پیش بینی می شود که ظرفیت اسمی در افق ۱۴۰۴ به ۱۲۵ میلیون تن و در افق ۱۴۰۴ به ۱۴۱ میلیون تن افزایش یابد.

در حال حاضر سهم (تناژی) ایران از ظرفیت و تجارت محصولات عمده پتروشیمی برابر 2.68% ظرفیت جهانی، 26.52% ظرفیت خاورمیانه که معادل 5.93% تجارت جهان و 22.13% تجارت خاورمیانه است.

امید است با اتکا به دانش و تجربه بیش از نیم قرنی این صنعت و فعالیت آن در سطح جه در سال های آتی شاهد شکوفایی ظرفیت های بالقوه بیشتری در آن باشیم.

شرکت کننده های خارجی

طبیعی است که با توجه به بین المللی بودن نمایشگاه نفت و گاز و همچنین عبارت "صادرات جهانی"در شعار بیست و ششمین دوره، شاهد حضور شرکت های خارجی در زمینه تولید و عرضه خدمات و همچنین بازدیدکنندگان و متقاضیان کشورهای دیگر نیز باشیم. شرکت هایی از کشورهای چین، اکراین، سوییس و ..... در سالن های نمایشگاه غرفه داشتند و به معرفی خدمات مشغول بودند. اما متاسفانه این تعداد و همینطور تعداد بازدیدکنندگان خارجی، بسیار کمتر از اندازه ای که انتظار میرفت، بود.

آموزش

علاوه بر حضور، ارتباطات موثر و هم افزایی شرکت ها و صنایع بزرگ و کوچک در نمایشگاه ها، ایجاد کانال هایی در جهت آموزش نیروی انسانی از مزایای مهم چنین گردهمایی هایی است. به همین دلیل حضور مجموعه های آموزشی در نمایشگاه و ایجاد ارتباط با مسئولین نیروی انسانی و همچنین مسئولین آموزش صنایع مختلف، فرصتی برای ارتقای سطح فنی کارکنان است.

در همین راستا، گروه آموزشی پارس پژوهان با حضور در بیست و ششمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، به معرفی دوره های تخصصی خود از دپارتمان های مرتبط مانند تاسیسات و انرژی، نفت و گاز، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک، مدیریت و ... و انجام هماهنگی های لازم جهت برگزاری دوره های متناسب اقدام نمود.

نویسنده: ستاره دهقان کارشناس دپارتمان تاسیسات و انرژی گروه آموزشی پارس پژوهان

شناخت شخصیت یکی از عوامل کلیدی در انتخاب مسیر شغلی مناسب است. افرادی که شناخت بهتری از ویژگی‌های شخصیتی خود دارند، می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و در حرفه‌ی خود موفق‌تر عمل کنند. مهندسی صنایع یکی از رشته‌هایی است که نیاز به مهارت‌های تحلیلی، مدیریت فرآیندها و تفکر سیستمی دارد. اما چه تیپ‌های شخصیتی برای این حرفه مناسب‌ترند؟ در این مقاله، به بررسی تیپ‌های شخصیتی مناسب مهندسی صنایع می‌پردازیم.اما ابتدا جهت درک بهتر مطالب پیشنهاد می کنیم مقاله "مهندسی صنایع چیست؟" را مطالعه کنید. 

تعریف شخصیت شناسی

شناخت شخصیت و ابعاد مختلف آن ابزاری مهم است که به ما کمک می‌کند در تعاملات اجتماعی و شغلی خود موفق‌تر باشیم و مسیر شغلی مناسبی را انتخاب کنیم. یکی از اولین نظریه‌هایی که تیپ‌های شخصیتی را دسته‌بندی کرد، نظریه یونگ بود که شخصیت‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کرد. این نظریه پایه‌گذار بسیاری از مدل‌های شخصیت‌شناسی امروزی است.

یکی از معروف‌ترین آزمون‌های شخصیت‌شناسی، MBTI است که افراد را در ۹ تیپ شخصیتی مختلف دسته‌بندی می‌کند. این آزمون به ما کمک می‌کند تا حوزه‌هایی که با شخصیت ما سازگاری بیشتری دارند را شناسایی کرده و در آن‌ها موفق‌تر عمل کنیم.

تیپ‌های شخصیتی از ابتدا با ما هستند، اما این ما هستیم که باید آن‌ها را بشناسیم و توانمندی‌های خود را تقویت کنیم. این شناخت می‌تواند نه تنها در زندگی شخصی، بلکه در مسیر شغلی‌مان نیز تأثیر زیادی داشته باشد.

برای شناخت بیشتر تیپ شخصیتی خود، می‌توانید در آزمون‌های MBTI شرکت کنید. این تست‌ها به شما کمک می‌کنند تا متوجه شوید آیا تیپ شخصیتی شما برای شغلی مانند مهندسی صنایع مناسب است یا خیر؟

ویژگی‌های شخصیتی مناسب مهندسی

قبل از اینکه تعریفی از یک مهندس صنایع داشته باشیم، ابتدا باید با معنای لغوی مهندس آشنا شویم.
مهندس در معنای لغوی، به کسی گفته می‌شود که علم هندسه را به‌خوبی می‌شناسد.
اما در دنیای امروز، مهندس یا Engineer  به کسی اطلاق می‌شود که توانایی حل مسائل (Problem Solving) را به‌ خوبی داشته باشد.
مهندس کسی است که برای رفع مشکلات، بهترین راه‌حل‌ها را پیدا می‌کند، راه‌حل‌هایی که شامل جنبه‌های کمی، کیفی، اقتصادی، فیزیکی و غیره هستند.
در ادامه، ۷ ویژگی یک مهندس آورده شده است:

• تحقیق (Research): علمی، فنی و صنعتی به ‌منظور کشف راه ‌حل‌های جدید و سودمند.
• توسعه (Development): فنی به ‌منظور به‌ کارگیری دستاوردهای تحقیقاتی موجود برای غلبه بر مشکلات یا بهبود کمی و کیفی سیستم‌ها و ابزارها.
• طراحی (Design): طراحی یک یا چند ساختار، سیستم یا ابزار با استفاده از مدل‌های مهندسی و در نظر گرفتن نیازهای کنونی، شرایط خاص و روش‌ها.
• ساخت (Construction): مهندس وظیفه دارد، ضمن آماده‌سازی محیط تولید، فرآیند ساخت، کیفیت محصول یا سازه، هزینه تمام ‌شده و نحوه سازماندهی منابع و تجهیزات را مشخص کند.
• تولید (Production): شامل برنامه‌ریزی و زمان‌بندی کار، انتخاب و تعیین ترتیب فرآیندها، مواد اولیه، ابزارها، چیدمان (Layout) ، اجزاء سیستم نهایی، بازرسی، آزمایش و عیب‌یابی محصول.
• عملیات (Operation): شامل آشنایی با کنترل‌های الکترونیکی، مکانیکی یا نرم ‌افزاری سیستم‌ها و ابزارها، تأمین انرژی لازم برای راه‌اندازی آن‌ها، حمل‌ و نقل، ارتباطات و جنبه‌های اقتصادی است.
• مدیریت (Management): تحلیل وضعیت گذشته و حال پروژه‌ها، تجهیزات و دستگاه‌ها، پیش‌بینی وضعیت آینده آن‌ها و سازماندهی منابع انسانی، مالی و اطلاعاتی به ‌منظور بهبود نتایج در آینده.

اما سرآمد تمام این موارد، باید به اخلاق مهندسی، وجدان بیدار، پایبندی به موازین، آیین‌نامه‌ها و استانداردها، رعایت اصول در روابط متقابل و همچنین روحیه کار جمعی و همکاری نیز اشاره کنیم.

ویژگی‌های شخصیتی مناسب مهندسی صنایع

برای اینکه تصمیم بگیرید از کدام فرصت‌ها استفاده کنید، از خود بپرسید آیا ترجیح می‌دهید:

ربات‌ها را توسعه دهید؟

انبار رباتیکی طراحی کنید؟

سپر حرارتی را توسعه دهید؟

ماموریت فضایی را هماهنگ کنید؟

ایرفویل را تجزیه و تحلیل کنید؟

فرودگاه را طراحی کنید؟

بسته‌بندی را توسعه دهید؟

زنجیره تأمین را ایجاد کنید؟

اگر به هر یک از این سوالات پاسخ‌های مثبت دادید، مهندسی صنایع و سیستم می‌تواند برای شما مناسب باشد.

ما سیستم‌ها و فرآیندهای پیچیده و بزرگی را طراحی و اجرا می‌کنیم که بسیاری از محصولاتی را که مهندسان دیگر توسعه می‌دهند، ترکیب می‌کنند. این سیستم‌ها و فرآیندها منابع قابل ‌اعتماد غذا و آب را در اختیار ما قرار می‌دهند، انرژی را هر جایی که نیاز است تأمین می‌کنند، ارزشی در بازار ایجاد می‌کنند، اقتصاد را به حرکت در می‌آورند و جامعه جهانی را ممکن می‌سازند.

ما نگران یک ربات نیستیم؛ ما سیستم‌هایی را توسعه می‌دهیم که صدها ربات را هماهنگ می‌کنند. ما "متفکران سیستم" هستیم. ما بر علوم تصمیم‌گیری تمرکز می‌کنیم. چگونه محصولات را سریع‌تر و ارزان‌تر به دست مشتری برسانیم؟ چگونه مسافران را سالم و به‌ موقع به مقصد برسانیم؟ مهندسان صنایع و سیستم‌ها بر روی علوم داده تمرکز دارند. برای تصمیم‌گیری مؤثر، چه نوع داده‌هایی نیاز داریم؟ از کجا تهیه کنیم؟ چگونه آن‌ها را به اطلاعات عملی تبدیل کنیم که به ما در تصمیم‌گیری‌های سخت کمک کند؟

ما مشکلات عدم قطعیت را در نظر می‌گیریم. چگونه می‌توانیم در زمان حال تصمیم خوبی بگیریم، در حالی که آینده نامعلوم است؟ اگر آتش‌سوزی، زلزله یا طوفان داشته باشیم، چه؟ چگونه می‌توانیم به ‌طور مؤثر بهبود پیدا کنیم؟

اگر هر یک از جنبه‌ها برای شما جذاب است و اگر در ریاضیات خوب هستید، ذهنی باز دارید و دوست دارید گسترده‌تر فکر کنید، اگر طیف وسیعی از علایق دارید، از کار با داده‌ها لذت می‌برید، به مردم اهمیت می‌دهید و می‌خواهید شغلی انعطاف‌پذیر داشته باشید، پس مهندسی صنایع و سیستم‌ها برای شما مناسب خواهد بود.

چرا مهندسی صنایع و سیستم‌ها برای شما مناسب است؟

• ما در هر صنعتی حضور داریم، در هر شرکتی که هستیم و خیلی سریع در رتبه‌های مدیریتی بالا می‌رویم.
• فرصت‌های شغلی فراوان و در حال رشد هستند، بنابراین مهندسی صنایع و سیستم‌ها را به ‌عنوان رشته اصلی خود در نظر بگیرید.
• مهارت‌هایی که یاد می‌گیرید، شما را به سراسر جهان و فراتر از آن خواهد برد.

شخصیت ‌شناسی MBTI برای مهندسین صنایع

در آزمون شخصیت‌شناسی MBTI، تیپ شخصیتی INTJ به‌ عنوان یکی از مناسب‌ترین تیپ‌ها برای مهندسین صنایع شناخته می‌شود. این تیپ شخصیتی به دلیل ویژگی‌هایی چون برنامه‌ریزی، خلاقیت، هدفمندی و توانایی منطقی در تصمیم‌گیری، ویژگی‌های لازم برای موفقیت در مهندسی صنایع را دارد.

این جدول ویژگی‌های اصلی پنج تیپ شخصیتی مختلف در آزمون MBTI را نشان می‌دهد که برای مهندسین صنایع مناسب هستند. هر تیپ شخصیتی دارای نقاط قوت، نقاط ضعف و محیط کاری مناسب خاص خود است که می‌تواند در انتخاب مسیر شغلی و توسعه فردی موثر باشد.

مهارت‌های کلیدی یک مهندس صنایع

شرکت‌ها کمک می‌کنند تا فرآیندهای خود را با استفاده از انواع مختلف اصول، بهبود ببخشند. این امر باعث افزایش کیفیت، ایمنی برای کارگران، بهره‌وری کارخانه و تصمیم‌گیری بهتر می‌شود.

مهندسان صنایع با ارائه نوآوری‌های پایدار برای ایجاد سیستم‌های تولیدی پیچیده و لجستیک، نقش کلیدی در کمک به کاهش ضایعات دارند.

مهارت‌های مورد نیاز:

• تحلیل داده‌ها و تصمیم‌گیری: مهندسان صنایع باید توانایی تحلیل داده‌ها و استفاده از آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های پیچیده داشته باشند. این مهارت‌ها در دوره‌های مرتبط با علوم داده و تصمیم‌گیری عملی آموزش داده می‌شوند. برای مثال، دوره‌های تحلیل داده مانند دوره پایتون (Python) و دوره اکسل (Excel) برای تحلیل داده‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد.
• طراحی سیستم‌ها و فرآیندها: مهندسان صنایع باید توانایی طراحی سیستم‌ها و فرآیندهایی که بهره‌وری و کیفیت را بهبود می‌بخشند، داشته باشند. این مهارت در دوره‌های طراحی سیستم‌های تولید و مهندسی سیستم‌ها تقویت می‌شود.
• مدیریت پروژه: مهندسان صنایع باید قادر به مدیریت پروژه‌های بزرگ و پیچیده باشند. دوره‌های مدیریت پروژه به شما کمک می‌کنند تا این مهارت را به خوبی یاد بگیرید. تسلط بر ابزارهای مدیریت پروژه، مانند دوره ام اس پی (MSP)، می‌تواند مهارت‌های شما را ارتقا داده و شما را نسبت به رقبایتان متمایز کند.
• نوآوری‌های پایدار: مهندسان صنایع باید راهکارهای نوآورانه و پایدار برای بهبود سیستم‌های تولیدی ارائه دهند. این مهارت‌ها در دوره‌های مرتبط با پایداری در مهندسی و نوآوری در تولید آموزش داده می‌شوند. دوره‌های نرم‌ افزاری مثل دوره متلب (MATLAB) برای شبیه‌سازی و بهینه‌سازی فرآیندها می‌توانند بسیار کاربردی باشند.

جمع بندی

مهندسی صنایع به افرادی با توانایی تفکر منطقی، برنامه‌ریزی دقیق، خلاقیت و مسئولیت‌پذیری نیاز دارد. تیپ‌های شخصیتی INTJ، ESTJ  و ISTJ  به دلیل مهارت‌های قوی در تصمیم‌گیری و سازمان‌دهی، بیشترین تطابق را با این رشته دارند. همچنین، تیپ‌های ESTP  و ISTP  با توانایی تصمیم‌گیری سریع در شرایط پرچالش، می‌توانند در محیط‌های پویا موفق باشند. به طور کلی، مهندسی صنایع به افرادی نیاز دارد که توانایی مواجهه با چالش‌های پیچیده و بهبود فرآیندها را داشته باشند. برای آشنایی بیشتر با این رشته و مهارت‌های مورد نیاز، گروه آموزشی پارس پژوهان دوره‌های تخصصی و کاربردی متعددی در زمینه مهندسی صنایع ارائه می‌دهد که می‌تواند به شما در پیشرفت شغلی و تحصیلی کمک کند.

نویسنده: لعیا نوغانچی صالح کارشناس مهندسی عمران

نرم ‌افزار آباکوس (ABAQUS) یکی از پیشرفته‌ترین ابزارهای شبیه‌سازی عددی در تحلیل‌های تنش و جامدات است که به‌ ویژه در صنایع مهندسی مکانیک، عمران، هوافضا و مواد کاربرد فراوان دارد. این نرم ‌افزار از دهه 1970 میلادی به ‌عنوان یک کد تحقیقاتی آغاز شد و در سال 1999 توسط داسو سیستمز با محیط گرافیکی به بازار معرفی گردید. رقابت آباکوس با نرم ‌افزارهایی مانند انسیس (ANSYS) در زمینه‌هایی چون مدل‌سازی غیرخطی، شبیه‌سازی شکست و تحلیل‌های پیچیده همواره موضوعی داغ است.

این مقاله به بررسی ویژگی‌ها و مزایای آباکوس، مقایسه آن با رقبای خود و نکات کلیدی در انتخاب ورژن، مدل‌سازی مواد و استفاده از حلگرها پرداخته تا به کاربران کمک کند بهترین انتخاب را برای شبیه‌سازی‌های خود انجام دهند.

تاریخچه

نرم‌ افزار آباکوس (ABAQUS) یکی از معروف‌ترین و قدرتمندترین ابزارهای شبیه‌سازی عددی در حوزه تحلیل‌های تنش و جامدات است که تاریخچه آن به اوایل دهه 1970 میلادی برمی‌گردد. این نرم ‌افزار ابتدا به ‌عنوان یک کد تحقیقاتی توسط دو استاد دانشگاه در آمریکا به نام‌های ریچارد دراو و پل بی. هاردی توسعه یافت. در ابتدا، این کد به ‌طور خاص برای حل مسائل پیچیده در حوزه تحلیل‌های سازه‌ای و دینامیکی طراحی شد و تنها در محیط‌های دانشگاهی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

در دهه 1980، شرکت هکسکول (HKS) تأسیس شد و توسعه تجاری این نرم ‌افزار آغاز گردید. در این دوره، آباکوس به‌ عنوان یک نرم‌ افزار تخصصی در حوزه تحلیل‌های المان محدود (FEM) شناخته شد و به‌ سرعت در صنایع مختلف از جمله مهندسی مکانیک، عمران، هوافضا و خودروسازی به کار گرفته شد. یکی از ویژگی‌های منحصر به‌ فرد آباکوس در این دوران، قابلیت شبیه‌سازی دقیق پدیده‌های غیرخطی، شکست و رشد ترک‌ها بود که آن را از دیگر نرم ‌افزارهای مشابه متمایز می‌کرد.

در سال 1999، شرکت داسو سیستمز (Dassault Systèmes) که مالکیت نرم‌ افزار CATIA را نیز در اختیار داشت، آباکوس را خریداری کرد و به کمک توسعه‌دهندگان این شرکت، نسخه‌های گرافیکی و تجاری پیشرفته‌تری از آباکوس به بازار عرضه شد. این تغییرات، نرم‌ افزار را به ابزاری کاربرپسند تبدیل کرد و آن را در میان مهندسان و محققان به یکی از انتخاب‌های اصلی برای شبیه‌سازی‌های پیچیده تبدیل کرد.

از آن زمان تاکنون، آباکوس به یکی از محبوب‌ترین نرم ‌افزارهای تحلیل المان محدود تبدیل شده است که با افزودن قابلیت‌هایی همچون شبیه‌سازی مسائل سیالاتی، حرارتی، الکترومغناطیسی و حتی ترکیب این تحلیل‌ها در کنار تحلیل‌های مکانیکی، دامنه کاربرد خود را به ‌طور چشمگیری گسترش داده است. آباکوس اکنون به ‌عنوان یک ابزار ضروری در بسیاری از صنایع مهندسی و تحقیقاتی شناخته می‌شود.

تفاوت آباکوس و انسیس

زمانی که داسو سیستمز آباکوس را به شکل گرافیکی مدرن عرضه کرد، رقیب اصلی خود، انسیس، احساس خطر کرد. انسیس در ابتدا فقط محیط APDL را داشت که نسبت به نسخه امروزی آن با ورک بنچ، گرافیک ساده‌تری داشت. در این محیط کاربر باید نقاط را به‌ صورت دستی وارد می‌کرد و سپس آن‌ها را به هم وصل می‌کرد. این فرآیند برای ساخت هندسه پیچیده بسیار زمان‌بر بود. علاوه بر این، خواص ماده در انسیس APDL به مش قطعه اختصاص داده می‌شد، به این معنی که برای تغییر جنس قطعه باید دوباره مش‌بندی می‌شد. این مشکلات در تجربه کاربری (UX) و واسط کاربری (UI) باعث کاهش سهم بازار انسیس شد و در نتیجه این شرکت تصمیم گرفت محیط ورک بنچ را توسعه دهد. 

در میان دانشجویان و فارغ التحصیلان مهندسی، بحث رقابت بین آباکوس و انسیس داغ است. هر دو نرم ‌افزار در حل مسائل پیچیده در حوزه‌هایی مانند شکست، ژئوتکنیک، آکوستیک، ضربه، تخریب و اندرکنش‌های سیال-جامد بسیار قدرتمندند. انتخاب نرم‌ افزار مناسب به نوع مسئله و راحتی و دقت مورد نیاز در آن بستگی دارد. به ‌عنوان مثال، آباکوس برای مسائل غیرخطی، شکست و رشد ترک بسیار قوی است، در حالی که انسیس برای مسائل کوپل ‌شده مانند اندرکنش سیال-جامد و سیال-الکترومغناطیس مناسب‌تر است.

تفاوت‌های این دو نرم‌ افزار عمدتاً در روش‌های حل معادلات و نحوه مش‌بندی است. هرچند که روش اجزا محدود (FEM) از دهه 60 میلادی مشخص است، تفاوت‌های اصلی در متدهای حل معادلات و نحوه ساخت ماتریس سفتی مسئله است که تاثیر زیادی بر سرعت همگرایی و دقت حل دارد.

بیشتر بخوانید: " مکانیک شکست رو قورت بده!"

انتخاب ورژن مناسب نرم افزار آباکوس

حالا که تصمیم گرفتید با نرم افزار چرتکه (ABAQUS) شبیه سازی هایتان را جلو ببرید در قدم اول سوالی که برای شما پیش می‌آید این است که کدام ورژن نرم افزار را نصب کنیم؟ نکته قابل ملاحظه درباره ورژن نرم افزار آباکوس اینکه سیاست کلی شرکت داسو سیستمز در محصول خانواده SIMULIA و به صورت خاص محصول آباکوس تا به حال بر تغییر کلی و محسوس واسط گرافیکی این نرم افزارها نبوده است. به عنوان مثال می توان برخی تغییراتی که در این سال ها در نرم افزار رخ داده است به صورت زیر اشاره کرد:

• از ورژن 6.12  نرم افزار به بعد آباکوس قابلیت نصب بر ویندوزهای 32 بیتی ندارد.

• محیط بهینه‌سازی نرم افزار از سال 2012 به این نرم افزار اضافه شد.

• دستوراتی که نیاز به کیبورد نویسی دارند هر ساله کمتر شده و به ماژول‌های داخل نرم افزار اضافه شدند.

• از ورژن 2017 به بعد قابلیت حل مسائل CFD از نرم افزار آباکوس حذف شد.

• تغییرات کم و بیش مختصری که در جایگذاری آیکون‌ها، کانتورهای پس پردازش و ... در این سال‌ها ایجاد شده است.

اینکه کدام ورژن را برای نصب انتخاب می کنید به خود شما بستگی دارد. یکی از بهترین ورژن های نرم افزار که از لحاظ نصب کمترین مشکل را داشته، هلپ آفلاین به راحتی نصب و قابل استفاده دارد، توسکا به منظور حل مسائل بهینه سازی به صورت خودکار بر نرم افزار نصب می شود و نیازی به نصب جداگانه ندارد و در ادامه برای لینک کردن نرم افزار با اینتل فرترن و ویژوال استودیو به کمترین مشکل برخورد می کنید ورژن 6.14 نرم افزار است. در ادامه جدول مربوط به ورژن ویژوال استودیو و اینتل فرترن مناسب برای لینک با هر یک از ورژن های آباکوس آورده شده است:

تحلیل جامع بخش‌های مختلف نرم‌ افزار آباکوس

ایجاد هندسه در محیط نرم افزار آباکوس

مدل‌سازی در محیط آباکوس یکی از نقاط قوت این نرم افزار به حساب می‌آید. از آنجایی که داسو سیستمز هر دو شرکت مالک نرم افزارهای SolidWorks و CATIA را خریداری کرده است وارد کردن هندسه از نرم افزارهای یاد شده به نرم افزار آباکوس با فرمت‌های Stp, step. Igs , para solid و.... امکان‌پذیر است. چنانچه فایل دو بعدی از نرم افزار اتوکد دارید می‌توانید با پسوند .dxf نیز اسکچ خود را وارد کنید. در کنار ورودی از نرم افزارهای متفاوت آباکوس محیط به تنهایی محیط مدل‌سازی به نسبت راحت‌تری نسبت به خیلی از رقبای خود دارد.

مدل‌های مادی در آباکوس

یکی از نقاط مهم که خصوصا صنعتگران در مطالعه نرم افزارها مورد توجه قرار می‌دهند کتابخانه مادی نرم افزار است. خبر بد اینکه آباکوس مدل مادی آماده به این شکل که شما مثلا انتخاب کنید فولاد ساختمانی ST37 و نرم افزار خواص آن را بیاورد ندارد. البته خبر خوب اینکه همین امر سبب این می‌شود که کاربر با دقت بالایی و با توجه به مقالات خواص دقیق مورد نظر خود را استخراج کند. در واقع پس از ایجاد هر مدل مادی می‌توان آن را ذخیره کرد و در دفعه‌های بعدی آن‌ها را فراخوانی کرد.

مدل‌های مادی به صورت پیش فرض که می‌توان پارامترهای آن را در آباکوس تعیین کرد بسیار متنوع هستند، با این حال آنقدر گستره مواد جدید رو به افزایش است (مانند مواد هوشمند، مواد تابعی (FGM)، انواع کامپوزیت‌ها، آلیاژهای حافظه دار و ...) قطعا با مدل‌های مادی سر و کار خواهید داشت که نیاز پیدا کنید سابروتین نویسی به زبان فرترن در آن انجام دهید. برخی نرم افزارها مانند LS-DYNA مدل مادی بسیار قوی برای هر تنوع مادی را در خود جای داده است (البته به صورت خاص برای قسمت آسیب نرم افزار و برای شبیه سازی‌های سرعت بالا مثل انفجار، ضربه، تخریب و ....)

ابعاد در آباکوس

در نرم ‌افزار آباکوس، ابعاد به طور کلی به تعداد درجات آزادی (DOF) اشاره دارند که به مدل فیزیکی اختصاص داده می‌شود. این ابعاد به نوع تحلیل و شرایط مرزی بستگی دارند. در زیر، توضیحاتی درباره ابعاد مختلف در آباکوس آورده شده است:

1. ابعاد هندسی مدل :(Geometrical Dimensions)
   دو بعدی): در این حالت، مدل فقط در دو بعد (مثلاً عرض و طول یا عرض و ارتفاع) تحلیل می‌شود. معمولاً برای مدل‌سازی مقاطع دو بعدی مانند تیرها یا صفحات استفاده می‌شود.
   سه بعدی): در این حالت، مدل در سه بعد (طول، عرض و ارتفاع) تحلیل می‌شود. این روش برای مدل‌سازی اشیاء پیچیده‌تر که نیاز به تحلیل در تمام ابعاد فضایی دارند، مناسب است.

2. ابعاد درجات آزادی :(Degrees of Freedom)
   هر گره در مدل، بسته به نوع تحلیل و ابعاد هندسی، می‌تواند درجات آزادی مختلفی داشته باشد:
   در حالت :2D گره‌ها معمولاً دو یا سه درجه آزادی دارند. در بیشتر تحلیل‌های 2D، گره‌ها دو درجه آزادی دارند که شامل جابجایی در راستای x و y هستند. در مدل‌های 3D کشش و فشار، ممکن است در برخی موارد به یک درجه آزادی اضافی (چرخش) نیز نیاز باشد.
   در حالت:3D  گره‌ها معمولاً سه درجه آزادی دارند که شامل جابجایی در راستای x ، y و z هستند. در برخی موارد، گره‌ها می‌توانند شامل چرخش‌های اضافی در سه جهتX ، Yو Z نیز باشند.

3. ابعاد تحلیل :(Analysis Dimensions) 
   تحلیل‌هایی مانند تحلیل استاتیکی، تحلیل دینامیکی، تحلیل حرارتی و تحلیل ارتعاشی می‌توانند ابعاد مختلفی از مدل را تحت بررسی قرار دهند. به عنوان مثال، در یک تحلیل حرارتی، ابعاد هندسی می‌تواند 2D یا 3D باشد، ولی در تحلیل دینامیکی، به رفتار زمان-فضا و تغییرات آن در ابعاد مختلف توجه می‌شود.

4. ابعاد المان‌ها :(Element Dimensions) 

در آباکوس، برای تحلیل مدل‌ها از المان‌ها با ابعاد مختلف استفاده می‌شود:
المان‌های یک بعدی: برای مدل‌سازی اجزای یک بعدی مانند تیرها یا کابل‌ها.
المان‌های دو بعدی: برای مدل‌سازی صفحات یا پوسته‌ها.
المان‌های سه بعدی:  برای مدل‌سازی اجسام سه بعدی مانند پرنده‌ها، بدنه‌ها یا قطعات پیچیده.

در نهایت، انتخاب ابعاد درست در آباکوس بستگی به نوع تحلیل و جزئیات مدل دارد. انتخاب نادرست می‌تواند منجر به نتایج نادرست یا زمان محاسباتی زیاد شود.

حلگرهای مختلف نرم افزار آباکوس

انتخاب حلگر در نرم افزار آباکوس از آن دسته مواردی است که دقت نظر در آن بسیار مهم است. در واقع شما با انتخاب نوع حلگر حدود مسئله را مشخص می‌کنید و اینگونه بیان می‌کنید که متوجه هستید چه اتفاقی در حال افتادن است. به این شکل که چنانچه به اشتباه مسئله‌ای که تغییرات شتاب در آن قابل توجه است و در لحظاتی دینامیکی رفتار می‌کند، استاتیک انتخاب شود نرم افزار آباکوس هیچگونه هوشمندی از خود نداشته و مسئله را کاملا استاتیکی حل می‌کند. یا به عنوان مثال فرض کنید پدیده‌ای که در طول شبیه سازی پارامتر دما موثر بوده و شما از آن غافل بوده‌اید، چنانچه حلگر را حرارتی (انتقال حرارتی و یا کوپل تنش- حرارت) انتخاب نکنید.

آباکوس ضمنی (implicit) یا آباکوس صریح (explicit) ؟ مسئله این است؟

یکی از چالش‌هایی که کاربران به نسبت تازه کار اباکوس با آن دست و پنجه نرم می‌کنند انتخاب نوع حلگر از منظر صریح یا ضمنی بودن آن است. حلگر اولیه مسائل عددی اجزا محدود حلگر ضمنی است که از روش نیوتن رافسون برای همگرایی مسائل غیرخطی بهره می‌برد و به نسبت حلگر صریح در تعداد مش و نوع مش برابر دقت بالاتری دارد. این را به یاد داشته باشید که همواره دقت و همگرایی دو فاکتور در خلاف جهت هم هستند. 

در حلگر ضمنی همانطور که دقت بالاتر است همگرایی سخت‌تر در دسترس است و برعکس در حلگر صریح دقت کمتر و همگرایی راحت‌تر است. این قاعده در اکثر انتخاب‌هایی که بین دو معیار، دو متد و یا هر دویی دیگر گیر می‌کنید صادق است. مثلا در متدهای تماس در حلگر ضمنی متد گره به سطح و متد سطح به سطح وجود دارد که اولی دقت پایین‌تر و همگرایی بالاتر دارد در حالی دومی دقت بیشتر و همگرایی سخت‌تری دارد. برای شروع به تازه کاران نرم افزار آباکوس توصیه می‌شود مبنا را حلگر ضمنی قرار دهند، چنانچه با تنظیمات مختلف اینکریمنت‌ها نتوانستند مسئله را همگرا کنند سراغ حلگر صریح بروند.

مش‌بندی در آباکوس

نکته بسیار مهم در شبیه‌سازی‌های عددی که توجه نکردن به آن می‌تواند منجر به ورود خطاهای بسیاری در نتایج شود آنالیز حساسیت مش یا استقلال شبکه است. باید توجه داشته باشید که نتایج شما بسیار وابسته به سایز، شکل، مرتبه، ضریب منظری، جاکوبین‌های المان‌ها و .... است و در شبیه‌سازی هر مسئله‌ای می‌بایست آن را بر اساس سایز مش‌های مختلف بررسی کرده و زمانی که نتایج با تفاوت در سایز تغییر نکرد آن حالت مش را (از لحاظ سایز، شکل، مرتبه و ...) به عنوان مش مناسب در نظر گرفت. نرم افزار آباکوس ابزار مناسبی برای موارد زیر است:

• تغییر سایز

• تغییر شکل 

• مرتبه المان 

البته اگر مش‌بندی نکات پیچیده‌ای داشته باشد و هندسه خیلی نکات ریز و حساسی از لحاظ مش‌بندی داشته باشد نرم افزار هایپر مش گزینه مناسب‌تری است که می‌توان پس از مش زدن در آن برای آباکوس خروجی گرفت. جهت یادگیری این مهارت ها می توانید در دوره هایپرمش و دوره مش بندی مراجعه کنید 

استقلال شبکه در نرم افزار آباکوس روی کدام نتیجه؟ جابجایی، کرنش و یا تنش؟

به طور کلی در نرم افزارهای شبیه‌سازی عددی اجزا محدود باید دقت داشته باشید که نتایج جابجایی زودتر از تنش و کرنش همگرا می‌شوند و ممکن است در جواب درست جابجایی باشید اما تنش از آنجایی که هنوز همگرا نشده است جواب غلطی را گزارش کنید. پس مبنا را همیشه تنش قرار دهید.

پس از اینکه فهمیدیم حساسیت مش روی کدام خروجی باید باشد حال باید ببینیم خروجی تنش را در کدام نقطه مبنا قرار بدیم و یا اصولا فرقی می‌کند یا خیر؟ در جواب باید بگوییم قطعا اینکه کدام نقطه را به منظور خواندن نتیجه انتخاب می‌کنیم بسیار حائز اهمیت است. چنانچه نقطه نظر در گره‌هایی باشد که شرایط مرزی قرار داده شده و در آن قطعه را بسته‌ایم، هر چه مش را ریزتر کنیم مشاهده می‌کنیم تنش‌ها افزایش پیدا می‌کنند و نمودار حساسیت مش همواره فزاینده بوده و افقی نمی‌شود. در تحلیل‌های المان محدود به این نقاط، نقاط سینگولار یا تکین یا منفرد گفته شده که خواندن نتیجه در این نقطه و مبنای حساسیت مش قرار دادن آن کار درستی نیست. طبق گفته‌‎ها نرم افزار آباکوس توصیه می‌شود از نقاط سینگولار فاصله بگیرید و دور از این نقاط حساسیت مش را انجام دهید.

در نرم افزار ابتدا جابجایی به دست می‌آید یا کرنش و یا تنش؟

ماتریس سفتی کل مدل خود پس از آنکه با ابزار مختلف موجود در آباکوس خط، سطح و یا حجم مسئله مورد نظرتان به المان‌های کوچکتر تقسیم کردید با اصطلاحا اسمبل کردن ماتریس‌های هر المان تشکیل می‌شود. ماتریس نیروها دیگر ماتریسی است که تشکیل شده و در یک مسئله صرفا استاتیکی که شتاب وارد مسئله نشده و سرعت هم نزدیک به صفر است ماتریس جابجایی (بر حسب گره های موجود)ها آخرین ماتریسی است که معادله ماتریسی F=KX را تشکیل می‌دهد. 

با حل این معادله ماتریسی مجهول‌های جابجایی (جایی که گره آزاد است) و یا نیروهای عکس العمل (جایی که گره مقید است) به دست آورده می‌شود. در ادامه با محاسبه رابطه میان جابجایی گره‌های هر المان به کرنش بر روی نقاط انتگرال‌گیری رسیده و در نهایت تنش روی این نقاط انتگرال‌گیری در المان با توجه به ماتریس سفتی آن المان به دست می‌آید. چند خط اخیر خیلی ساده و شماتیک (کارتونی) روند محاسبه‌ای که پشت محیط گرافیکی جذاب آباکوس اتفاق می‌افتد را نشان داد.
جهت تسلط کامل بر مباحث ذکر شده، شرکت در دوره آباکوس می‌تواند گزینه مناسبی باشد تا مراحل را بصورت عملی و در انجام پروژه‌ها پیش ببرید. 

  مروری بر چند ارور معروف آباکوس پس از Submit  کردن مسئله!

نتیجه گیری

کار با نرم‌ افزار آباکوس، برخلاف تصور رایج، نیازمند نبوغ خارق‌العاده یا «دانشمند بودن» نیست، بلکه نیازمند درک دقیق مسئله فیزیکی، شناخت درست ابزارهای عددی و تجربه تدریجی و اصولی است. بسیاری از خطاها، اشکالات و چالش‌های رایج نه از پیچیدگی ذاتی آباکوس، بلکه از درک ناقص مفاهیم پایه مانند مش‌بندی، شرایط مرزی، خواص ماده یا انتخاب حلگر ناشی می‌شوند. آباکوس تنها یک ابزار است و مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، اگر کاربر از منطق و روش مهندسی در استفاده از آن بهره نگیرد، خروجی نیز گمراه‌کننده خواهد بود.

باید دانست شبیه‌سازی خوب، با درک خوب از فیزیک مسئله شروع می‌شود، نه با کلیک‌ کردن تصادفی در نرم ‌افزار. انتخاب نادرست حلگر، مش ضعیف، یا حتی خواص نادرست مواد، باعث می‌شود حتی زیباترین مدل نیز بی‌ارزش شود. خطاهایی مانند "Too many attempts..." یا اعوجاج زیاد المان‌ها به ما نشان می‌دهند که نرم ‌افزار نمی‌تواند بی‌فکر جای ما تصمیم بگیرد. در نهایت، اصل «استقلال مش»، «درست خواندن نتایج» و «دوری از نقاط تکین» رمز موفقیت در استفاده از هر نرم‌ افزار اجزای محدود است، نه حفظ کردن دکمه‌ها.

پس نه دانشمند می‌خواهیم و نه نابغه! بلکه یک مهندس باهوش، با حوصله و مسلط به اصول پایه تحلیل عددی می‌تواند بهترین بهره را از آباکوس ببرد.

نویسندگان: دکتر سمیع پور، مدیریت گروه آموزشی پارس پژوهان- سایه صفاییان، کارشناسی مهندسی مواد

ژئوتکنیک (Geotechnics) دانشی است که به مطالعه زمین، ویژگی‌های آن و نحوه تعامل آن با سازه‌ها می‌پردازد. این علم، اطلاعات ارزشمندی درباره خاک، سنگ و دیگر اجزای زمین در اختیار مهندسان قرار می‌دهد تا بتوانند سازه‌های ایمن و پایدار طراحی و اجرا کنند.

مهندسی ژئوتکنیک یکی از گرایش‌های کلیدی مهندسی عمران است که نقش مهمی در برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای پروژه‌های عمرانی دارد. از ساخت آسمان‌خراش‌های عظیم گرفته تا تونل‌های زیرزمینی و سدهای مستحکم، همه این سازه‌ها نیازمند بررسی دقیق ویژگی‌های زمین هستند. این علم به مهندسان کمک می‌کند تا رفتار خاک و سنگ را تحلیل کرده و از بروز خطراتی مانند فرونشست، روانگرایی و رانش زمین جلوگیری کنند.

مهندسی ژئوتکنیک چیست؟

مهندسی ژئوتکنیک، که با نام مهندسی خاک و پی نیز شناخته می‌شود، یکی از گرایش‌های مهم مهندسی عمران است. این شاخه علمی به بررسی ویژگی‌های زمین و تحلیل رفتار خاک و سنگ در پروژه‌های عمرانی می‌پردازد. مهندسی ژئوتکنیک نقش کلیدی در طراحی و اجرای سازه‌هایی مانند تونل‌ها، سدها، پی‌های ساختمانی، گودبرداری‌ها و خاکریزها دارد.

در پروژه‌های عمرانی، ابتدا ویژگی‌های ژئوتکنیکی زمین بررسی شده و سپس اطلاعات به‌دست‌آمده برای طراحی و اجرای سازه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهندسی ژئوتکنیک شامل مباحثی مانند مکانیک خاک و سنگ، دینامیک خاک، تحلیل پایداری شیب‌ها و بهسازی زمین است.

به دلیل پیچیدگی محاسبات و ضرورت دقت بالا در تحلیل‌های ژئوتکنیکی، نرم‌افزارهای تخصصی متعددی در این حوزه توسعه یافته‌اند. در ادامه، پنج نرم‌افزار کاربردی در مهندسی ژئوتکنیک معرفی شده و قابلیت‌های آن‌ها بررسی می‌شود.

نرم‌افزارهای کاربردی در حوزه ژئوتکنیک

نرم‌افزار آباکوس 

نرم‌افزار ABAQUS  یکی از ابزارهای قدرتمند در تحلیل‌های عددی بر اساس روش المان محدود (FEM) است. این نرم‌افزار برای بررسی مسائل پیچیده مهندسی مانند تحلیل تنش-کرنش خاک، رفتار دینامیکی پی‌ها، مدل‌سازی پی‌های عمیق و سطحی، و تحلیل دیوارهای خاک مسلح استفاده می‌شود.

ویژگی‌های کاربردی این نرم‌افزار:

• محیط کاربری دو‌بعدی و سه‌بعدی
• تحلیل دقیق بارگذاری‌های مختلف
• امکان مدل‌سازی رفتار خاک و پی‌های عمیق

نرم‌افزار پلکسیس - تحلیل ژئوتکنیکی و تغییر شکل خاک

نرم‌افزار PLAXIS  یکی از تخصصی‌ترین ابزارها برای تحلیل تغییر شکل خاک، پایداری شیب‌ها، گودبرداری‌ها و تحلیل لرزه‌ای پروژه‌های ژئوتکنیکی است.

ویژگی‌های کاربردی این نرم‌افزار:

• دو نسخه PLAXIS 2D و PLAXIS 3D برای تحلیل دوبعدی و سه‌بعدی
• قابلیت تحلیل تونل‌ها، سدها، دیوارهای حائل و تراوش آب در خاک
• رابط کاربری گرافیکی قوی و ساده

نرم‌افزار Midas GTS NX

نرم افزار Midas یک بسته نرم‌افزاری است که در آن نرم افزارهای مختلفی در زمینه‌های مهندسی سازه و ژئوتکنیک و ... موجود است. یکی از نرم‌افزارهای این بسته، نرم‌افزار Midas GTS NX می باشد. این نرم‌افزار، قابلیت اجرای برنامه‌ها و طراحی‌های ژئوتکنیک مثل پی، خاک‌برداری، مباحث مرتبط با تونل‌ها، طراحی و تحلیل خاکریزها، مسائل مربوط به شیب و پایداری شیب و ... را دارد. این نرم‌افزار دقت و کارایی بسیار بالایی دارد که همین امر این نرم‌افزار را به یک نرم‌افزار کاربر پسند مبدل کرده است. 

ویژگی‌های کاربردی این نرم‌افزار:

• محیط گرافیکی کاربر پسند با پردازش سریع
• ترکیب مدل‌سازی دوبعدی و سه‌بعدی
• تحلیل‌های جامع برای تونل‌ها، خاکریزها، پی‌های عمیق و سطحی
• بررسی پایداری شیب‌ها و تحلیل تغییر شکل خاک
• قابلیت جایگزینی با نرم‌افزار PLAXIS

نرم‌افزار FLAC

نرم‌افزار FLAC نیز با روش المان محدود، مدل‌های مختلف را در فضای دو و سه‌بعدی تحلیل می کند. از این نرم‌افزار در زمینه های مختلف ژئوتکنیک، مکانیک خاک، مکانیک سنگ، معدن و ... استفاده می شود. در واقع قابلیت‌های این نرم‌افزار بسیار زیاد است. در این نرم‌افزار می توان به دو حالت گرافیکی و نوشتاری کار مدل‌سازی را انجام داد.

ویژگی‌های کاربردی این نرم‌افزار:

• تحلیل استاتیکی، هیدرولیکی، دینامیکی و روانگرایی خاک
• مدل‌سازی تونل‌ها، خاکریزها و دیوارهای حائل
• انجام تحلیل‌های بزرگ‌مقیاس با قابلیت شبیه‌سازی تحکیم و خزش
• پشتیبانی از مدل‌سازی دو‌بعدی در FLAC 2D و سه‌بعدی در FLAC 3D

نرم‌افزار OpenSees

نرم‌افزار OpenSees (Open System for Earthquake Engineering Simulation) یک پلتفرم متن‌باز برای تحلیل‌های پیشرفته سازه‌ای و ژئوتکنیکی است. این نرم‌افزار توسط PEER (Pacific Earthquake Engineering Research Center) توسعه یافته و برای تحلیل دینامیکی، رفتار غیرخطی سازه‌ها و تحلیل اندرکنش خاک و سازه بسیار پرکاربرد است.

ویژگی‌های کاربردی این نرم‌افزار:

• پشتیبانی از تحلیل‌های دینامیکی و استاتیکی غیرخطی
• امکان مدل‌سازی رفتار پیچیده خاک و سازه‌های ژئوتکنیکی
• قابلیت کدنویسی در محیط TCL و Python برای سفارشی‌سازی تحلیل‌ها
• کاربرد در تحلیل گودبرداری، فونداسیون‌های عمیق، تحلیل لرزه‌ای خاک، مدل‌سازی تونل‌ها و سدها

فرصت‌های شغلی و درآمد در مهندسی ژئوتکنیک و نرم‌افزارهای آن

با پیشرفت فناوری و گسترش پروژه‌های عمرانی، نیاز به مهندسان ژئوتکنیک ماهر روزبه‌روز بیشتر می‌شود. تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی ژئوتکنیکی نه‌تنها دقت و سرعت انجام تحلیل‌های مهندسی را افزایش می‌دهد، بلکه فرصت‌های شغلی متعددی را در اختیار مهندسان قرار می‌دهد. از طراحی فونداسیون و پایدارسازی گود تا تحلیل تونل‌ها و سدها، مهارت در این نرم‌افزارها می‌تواند مسیر شغلی مهندسین را متحول کند و به کسب درآمد بالاتر منجر شود.

بیشتر بخوانید: " پردرآمدترین گرایش عمران"

در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا، اهمیت این تخصص به‌وضوح دیده می‌شود، به‌طوری که میانگین درآمد سالیانه (2025) مهندسان ژئوتکنیک در این کشور حدود  85,110 دلار است. این رقم نشان‌دهنده ارزش بالای مهارت‌های ژئوتکنیکی در بازار کار جهانی است و اهمیت تسلط بر روش‌های تحلیل پیشرفته را بیش از پیش نمایان می‌کند.

نتیجه‌گیری

تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی ژئوتکنیکی، نقش مهمی در طراحی، تحلیل و اجرای پروژه‌های عمرانی دارد. مهندسان ژئوتکنیک با استفاده از این نرم‌افزارها می‌توانند پایداری گود، فونداسیون، تونل، سد و سایر سازه‌های ژئوتکنیکی را به‌دقت بررسی کنند و در حوزه کاری خود پیشرفت کنند.

گروه آموزشی پارس پژوهان با برگزاری دوره‌های جامع آموزش نرم‌افزارهای ژئوتکنیکی، امکان یادگیری و تسلط بر این ابزارهای کاربردی را برای مهندسان فراهم کرده است. با شرکت در این دوره‌ها، می‌توان دانش تئوری را با مهارت‌های عملی ترکیب کرد و به سطح بالاتری از تخصص در مهندسی ژئوتکنیک دست یافت.

 نویسندگان: مهناز نیکجو کارشناسی ارشد مهندسی عمران- لعیا نوغانچی صالح کارشناس مهندسی عمران