وقتی عبارت تحلیلگر کسبوکار را میشنوید، چه تصویری به ذهن شما خطور میکند؟ برای خیلی از مردم، این عبارت نشاندهنده فردی است که با دقت نیازها را جمعآوری میکند، فهرستهای مفصلی تهیه مینماید و پلی بین بخشهای کسبوکار و فناوری اطلاعات ایجاد میکند. البته این تصور کاملاً بیاساس نیست، اما بسیار سادهانگارانه است. مانند این است که یک معمار را کسی بدانیم که فقط خطوطی میکشد. چنین نگرش رایجی، عمق راهبردی تحلیل مدرن کسبوکار را از دید پنهان میکند.
یکی از چارچوبهای مرجع در تحلیلگری کسبوکار، BABOK است. پروژههایی که از دستورالعملهای BABOK پیروی کردهاند، 14 درصد نرخ موفقیت بالاتری گزارش دادهاند. اگر قصد آشنایی دقیق و کاربردی با این استاندارد جامع را دارید، این مقاله مخصوص شماست.
خلاصه محتوای این مقاله را میتوانید از طریق فایل صوتی زیر بشنوید:
فهرست مطالب
- ویدئوی معرفی BABOK و کاربردهای آن
- BABOK چیست؟
- تاریخچه BABOK
- حوزههای کلیدی در BABOK
- نیازمندیهای BABOK
- کاربردهای BABOK
- پیشنیاز یادگیری BABOK
- نرمافزارهای مرتبط با BABOK
- بازار کار و درآمد BABOK
- جایگاه جهانی BABOK
- گواهینامههای BABOK
- نمونه پروژه BABOK
- چالشها و محدودیتهای BABOK
- مقایسه BABOK با استانداردهای مشابه
- جمعبندی
ویدئوی معرفی BABOK و کاربردهای آن
BABOK چیست؟
BABOK استانداردی جهانی است که توسط مؤسسه بینالمللی تحلیل کسبوکار (IIBA) تدوین شده است. با مطالعه عمیق این راهنما، متوجه میشویم که این رشته بسیار راهبردی، انعطافپذیر و متمرکز است. به عبارت دیگر، این راهنما چارچوبی است که نقش تحلیلگر کسبوکار را از یک وظیفه پروژهمحور به یک محرک کلیدی موفقیت سازمانی ارتقا میدهد.
در بسیاری از سازمانها، مشارکت تحلیلگر کسبوکار در پروژهها پس از عرضه راهحل به پایان میرسد. اما راهنمای BABOK دیدگاهی کاملاً متفاوت و ارزشمند ارائه میدهد. به این معنا که نقش تحلیلگر کسبوکار فراتر از تحویل پروژه است. او مسئول ارزیابی عملکرد و ارزش راهحل پس از آنکه در سازمان اجرا شد نیز میباشد. این فرآیند شامل پایش عملکرد، جمعآوری بازخورد، و سنجش این است که آیا راهحل واقعاً به نتایجی دست یافته که برای آن طراحی شده بود یا خیر.
تاریخچه BABOK
همانطور که اشاره کردیم، راهنمای BABOK توسط موسسه بینالمللی تحلیل کسب و کار (IIBA) منتشر شده است. موسسه IIBA در اکتبر ۲۰۰۳ در تورنتو کانادا تاسیس شد. سپس در اکتبر 2004، کمیتهای برای تعریف یک استاندارد جهانی برای تحلیل کسبوکار تشکیل شد. در فاصله بین سالهای 2005 تا 2008، نسخههای 1.0، 1.4 و 1.6 استاندارد BABOK منتشر شدند. بعد از آن در سال 2009، نسخه 2.0 آن منتشر شد که به عنوان استاندارد جهانی شناخته شده برای تحلیل کسبوکار تبدیل شد. در این نسخه مفاهیمی مانند طرح طبقهبندی الزامات و مدلهای ورودی/خروجی معرفی شدند.
BABOK در سال 2015 مورد بازنگری قرار گرفت که هدف آن گنجاندن مفاهیم و شیوههای جدید، پرداختن به دامنه گسترده و در حال تکامل این حرفه، بهبود خوانایی و قابلیت استفاده و بهبود سازگاری با سایر استانداردهای پذیرفتهشده بود که در نتیجه آن، نسخه 3 این استاندارد منتشر شد.
بنابراین اکنون BABOK Guide V3 جدیدترین نسخه این راهنما به حساب میآید. البته موسسه IIBA در سال 2022 استاندارد جدیدی با عنوان The Business Analysis Standard منتشر کرده است که مفاهیم پایه تحلیل کسبوکار را در قالبی سادهتر و بهروزتر جمعبندی میکند.
حوزههای کلیدی در BABOK

این راهنما شش حوزه دانش کلیدی را تعریف میکند که هسته اصلی ساختار تحلیل کسبوکار را تشکیل میدهند. به عبارت دیگر، این 6 مورد فعالیتها و وظایف حیاتی تحلیلگران کسبوکار را در بر میگیرند که عبارتند از:
- برنامهریزی و پایش تحلیل کسبوکار
در این بخش، رویکرد تحلیل کسبوکار مشخص میشود و برنامهریزی برای انجام فعالیتها و همچنین پایش مداوم پیشرفت کار صورت میگیرد. هدف آن است که تحلیلگر بتواند فعالیتهای خود و ذینفعان را منسجم و هماهنگ پیش ببرد. خروجیهای این مرحله در ادامه، به عنوان پایه و راهنما برای سایر بخشهای تحلیل استفاده میشوند.
- استخراج و همکاری
این حوزه روی جمعآوری اطلاعات و نیازمندیها از ذینفعان متمرکز است. تعامل و همکاری مداوم با افراد مرتبط، کمک میکند نیازها به درستی درک، ثبت و مستند شوند. در این مرحله، تحلیلگر با استفاده از روشهایی مانند مصاحبه، کارگاه، مشاهده یا تحلیل اسناد، دادههای مورد نیاز را به دست میآورد.
- مدیریت چرخه عمر نیازمندیها
در این بخش، نیازمندیها از زمان شناسایی تا پیادهسازی و حتی پس از آن، مدیریت و نگهداری میشوند. فعالیتهایی مانند اولویتبندی، مستندسازی، ردیابی نیازمندیها تا اهداف کسبوکار، و تصمیمگیری درباره تغییرات احتمالی، در این حوزه انجام میشود. هدف این است که نیازمندیها در کل مسیر اجرای پروژه، شفاف و قابلکنترل باقی بمانند.
- تحلیل استراتژی
این حوزه بر درک اهداف استراتژیک سازمان و چگونگی همسویی راهحلهای پیشنهادی با آن اهداف تمرکز دارد. وظایف آن شامل همکاری با ذینفعان برای شناسایی یک نیاز استراتژیک، ارزیابی وضعیت فعلی و بررسی امکانسنجی راهحلهای پیشنهادی است. بدین ترتیب سازمان قادر خواهد شد تا استراتژی مؤثری را بر اساس این نیازمندیها توسعه دهد.
- تحلیل نیازمندیها و تعریف طراحی
در این بخش، نیازمندیهای جمعآوریشده ساختاردهی و مدلسازی میشوند و وضعیت مطلوب آینده طراحی میشود. این مرحله شامل تدوین مدلهای فرایندی، مدلهای داده، طراحی رابط کاربری و تعیین نیازمندیهای عملکردی و غیرعملکردی است. خروجی این حوزه، شکلدهنده راهحلی است که در نهایت به سازمان پیشنهاد میشود.
- ارزیابی راهحل
آخرین حوزه دانش بر سنجش عملکرد راهحل پیادهسازیشده تمرکز دارد. تحلیلگر بررسی میکند که راهحل تا چه حد ارزش مورد انتظار را ایجاد کرده و در صورت وجود موانع یا محدودیتها، پیشنهاداتی برای رفع آنها ارائه میدهد تا بیشترین بهرهوری از راهحل به دست آید.
نیازمندیهای BABOK
یکی از مهمترین ویژگیهای BABOK، تعریف چندبعدی از نیاز است. این راهنما یک طبقهبندی چهارلایه ارائه میدهد که تضمین میکند هر بخش از راهحل، مستقیماً به یک هدف راهبردی در سطح بالاتر متصل باشد.
- نیازهای کسبوکار (Business Requirements)
این نیازمندیها مشخص میکنند که سازمان چه اهداف و نتایجی را میخواهد به دست آورد و چرا پروژه یا تغییر لازم است. مثلا یک فروشگاه آنلاین میخواهد فروش اینترنتی خود را تا ۳۰٪ افزایش دهد یا روند پردازش سفارشات را سریعتر کند.
- نیازهای ذینفعان (Stakeholder Requirements)
این نیازها پلی بین اهداف کلان کسبوکار و راهحل نهایی هستند. به عبارت دیگر این نیازمندیها بیان میکنند که هر فرد یا گروهی که با پروژه یا سیستم درگیر است چه نیازها یا انتظاراتی دارد. مثلا مشتریان میخواهند بتوانند سفارش خود را از طریق موبایل ثبت کنند، کارکنان میخواهند سیستم جدید کار با سفارشها را ساده و سریع کنند و مدیران میخواهند گزارشهای دقیق و فوری از فروش داشته باشند.
- نیازهای راهحل (Solution Requirements)
این نوع نیازمندیها مشخص میکنند که سیستم یا محصول جدید چه کاری باید انجام دهد و چه ویژگیهایی داشته باشد تا نیازهای کسبوکار و ذینفعان برآورده شود و به 2 دسته عملکردی (Functional) و غیر عملکردی (Non Functional) تقسیم میشوند. نیازمندیهای عملکردی یعنی کارهایی که سیستم باید انجام دهد. مثلا یک وبسایت فروشگاه آنلاین باید امکان مقایسه کالاهای مختلف را داشته باشد. نیازمندیهای غیر عملکردی ویژگیها و کیفیت سیستم که عملکرد آن را تحت تأثیر قرار میدهد. مثلا وبسایت باید زیر 3 ثانیه بارگذاری شود.
- نیازهای انتقال (Transition Requirements)
این نیازمندیها مشخص میکنند چه کارهایی باید انجام شود تا سیستم جدید یا راهحل به درستی جایگزین سیستم فعلی شود و کاربران بتوانند از آن استفاده کنند. مثل آموزش کارکنان جهت کار با سیستم جدید.
کاربردهای BABOK

وقتی نام تحلیلگر کسبوکار را میشنویم، شاید تصویری از یک متخصص فنی در ذهنمان شکل میگیرد که درگیر پروژههای پیچیده نرمافزاری است و با نمودارها و مستندات فنی سروکار دارد. اما واقعیت تحلیل کسبوکار بسیار پویاتر، انسانیتر و خلاقانهتر از این تصور رایج است. این رشته فقط به دنیای فناوری اطلاعات محدود نمیشود، بلکه مجموعهای از مهارتها و طرز فکر است که میتواند در هر صنعتی و توسط هر متخصصی به کار گرفته شود. همانطور که در مقاله نگاهی بر چالش های مدیریتی و چگونگی حل آنها نیز اشاره کردیم، حل این چالشها نیازمند نگرشی جامع است که بتواند اجزای مختلف مسئله را به یکدیگر مرتبط کند.
تحلیل کسبوکار بیش از آنکه یک عنوان شغلی باشد، یک نقش یا مجموعهای از وظایف است. همانطور که در دوره آموزش تحلیل کسب و کار بر اساس BABOK نیز تدریس میشود، تحلیلگر کسبوکار هر فردی است که وظایف تحلیل کسبوکار را انجام میدهد، بدون توجه به عنوان شغلی یا نقش سازمانیاش. برای مثال یک مدیر بیمارستان نیز هنگامی که برای درک، اصلاح و بهبود عملیات تلاش میکند، در واقع در حال انجام تحلیل کسبوکار است. زمینههای دیگری که استاندارد BABOK در آنها میتواند مورد استفاده قرار بگیرد به شرح جدول زیر هستند:
|
صنعت/خدمات |
کاربرد BABOK |
|
خدمات دولتی |
برای تضمین همسویی طرحها با اهداف استراتژیک، مدیریت انطباق با مقررات و بهبود فرآیندهای خدمات عمومی به کار میرود. |
|
صنعت انرژی |
BABOK در صنعت انرژی میتواند به سازمانها کمک کند تا در محیط تحت نظارت، با شناسایی نیازمندیهای قانونی و ارزیابی تأثیر تغییرات مقرراتی، بر پیچیدگیها غلبه کنند. |
|
خدمات مالی |
BABOK در خدمات مالی با استانداردسازی تحلیل کسبوکار، بهبود فرایندهای مالی، کاهش ریسک عملیاتی و تطبیقپذیری با مقررات، تصمیمگیری دقیقتر و طراحی راهحلهای کارآمد کمک میکند. |
پیشنیاز یادگیری BABOK
برای آنکه بتوانید درک عمیقی از استاندارد BABOK داشته باشید و به نحو موثری آن را در حوزه مورد نظر خود پیادهسازی نمایید، لازم است تا به بعضی از پیشنیازها تسلط داشته باشید. مهمترین این پیش نیازها عبارتند از:
- تحلیل و حل مسئله
توانایی تحلیل دقیق اطلاعات و مسائل تضمین میکند که تصمیمات مبتنی بر داده و منطق اتخاذ میشوند و ارزش افزوده ایجاد میکنند.
- آشنایی با ساختار کسبوکار
آشنایی با ساختار، فرآیندها و زمینههای صنعت یا سازمان به تحلیلگر کمک میکند تا زمینه و محدودیتهای واقعی را بشناسد و راهکارهایی کاربردی و منطبق با کسبوکار ارائه دهد.
- مهارتهای ارتباطی
توانایی انتقال دقیق و موثر اطلاعات، نیازمندیها و تحلیلها به ذینفعان در قالب شفاهی و کتبی، باعث فهم مشترک و اجماع بر روی الزامات و راهکارها میشود.
- آشنایی با ابزارهای مورد نیاز
آشنایی با ابزارهای مدلسازی، مستندسازی و تحلیل (نرمافزارها، نمودارها، مستندات) موجب تسریع و دقت در مستندسازی الزامات و تحلیل راهکارها میگردد. از جمله این ابزارها عبارتند از: Excel، Visual Paradigm و Power BI.
نرمافزارهای مرتبط با BABOK

همانطور که در پاراگراف قبلی اشاره کردیم، شناخت ابزارهای مورد نیاز و نحوه استفاده از آنها یکی از پایههای موفقیت در BABOK به حساب میآید. مهمترین ابزارهای این زمینه و کاربرد آنها شامل موارد زیر هستند:
- Excel
اکسل برای مستندسازی نیازمندیها، ایجاد RACI، ثبت تغییرات، مدیریت دادههای ورودی پروژه و تحلیل اولیه دادهها استفاده میشود. همچنین برای اولویتبندی نیازمندیها با تکنیکهایی مانند Weighted Scoring کاربرد دارد. بنابراین پیشنهاد میکنیم دوره آموزش اکسل EXCEL مقدماتی و دوره آموزش اکسل EXCEL پیشرفته را از دست ندهید.
- Power BI
برای تحلیل دادههای کسبوکار، ساخت داشبوردهای تصمیمگیری و پایش KPI ها در مراحل ارزیابی استراتژی و ارزیابی راهحل به کار میرود تا تحلیلگر بتواند وضعیت فرایندها و نتایج راهحلها را بصری و قابلفهم ارائه دهد. شما با شرکت در دوره آموزش ام اس پاور بی آی MS POWER BI میتوانید به این مهارتها مسلط شوید و از آنها به نحو موثری استفاده کنید.
- Visual Paradigm
برای مدلسازی فرآیندها، دیاگرامهای BPMN، Use Case، Context Diagram و سایر Artefact های مدلسازی در بخش تحلیل نیازمندیها و تعریف طراحی استفاده میشود و انسجام اسناد و مدلها را تضمین میکند. از آنجایی که دوره آموزش مدلسازی فرآیندهای کسب و کار با Visual Paradigm به صورت کاربردی و پروژهمحور طراحی شده است، به شما کمک میکند تا فرآیندهای سازمانی را به سطح بالاتری ارتقا دهید.
بازار کار و درآمد BABOK
همانطور که اشاره شد از آنجایی که استفاده از استاندارد BABOK مختص به رشته خاصی نمیباشد، افراد علاقمند میتوانند از این ابزار در زمینههای مختلف صنعتی و خدماتی استفاده نمایند. در واقع نکته مهم آن است که اصول BABOK به درستی اجرا شوند تا نتایج مورد انتظار حاصل شود. بر اساس تحلیل ONET که یکی از معتبرترین مراجع مسیر شغلی به حساب میآید، تحلیلگری کسبوکار یکی از مشاغلی است که در دسته Bright Outlook قرار گرفته، یعنی در دنیای نوین تقاضای زیادی برای آن وجود دارد و متخصصان این حوزه به طور میانگین در ایالات متحده آمریکا، سالانه بین 100 تا 112 هزار دلار درآمد دارند.
آینده BABOK در چشمانداز جهانی روشن و رو به رشد است. روندهای جهانی مانند چابکی، هوش مصنوعی، اتوماسیون و تحلیل داده، اهمیت نقش تحلیلگر کسبوکار را افزایش دادهاند و انتظار میرود نسخههای جدید BABOK همراستا با این روندها توسعه یابند. به عبارت دیگر احتمالا BABOK در آینده بیشتر به سمت یک چارچوب تطبیقی، دادهمحور و مبتنی بر مهارتهای تحلیلی پیشرفته حرکت خواهد کرد. این تحولات باعث میشود BABOK همچنان به عنوان ستون اصلی حرفه تحلیل کسبوکار در جهان باقی بماند.
جایگاه جهانی BABOK

جایگاه جهانی BABOK طی دو دهه اخیر به شکل قابلتوجهی تقویت شده و امروز به عنوان یکی از معتبرترین مراجع تحلیل کسبوکار در سطح بینالمللی شناخته میشود. ویژگیهای BABOK باعث شده شرکتهای جهانی از بانکداری و بیمه تا فناوری و دولت، از آن برای ایجاد زبان مشترک میان تیمها استفاده کنند و این امر یکی از عوامل اصلی پذیرش جهانی آن بوده است.
در ایالات متحده و کانادا، بسیاری از دانشگاهها و مؤسسات آموزشی دورههای تحلیلی خود را بر اساس BABOK تنظیم کردهاند. در آلمان و استرالیا، این چارچوب در پروژههای تحول دیجیتال بهطور مستقیم استفاده میشود. هند نیز به دلیل اکوسیستم بزرگ خدمات فناوری، یکی از بزرگترین استفاده کنندگان گواهینامههای BABOK است.
گواهینامههای BABOK
گواهینامههای مبتنی بر BABOK که توسط (IIBA) صادر میشوند، نشاندهنده تسلط جدی بر روشها و دانش استاندارد تحلیل کسبوکار هستند. چنین مدرکی در رزومه اعتبار قابلتوجهی ایجاد میکند، امکان مشارکت در پروژههای پیچیدهتر را فراهم میآورد و موقعیت حرفهای شما را نسبت به کسانی بدون گواهینامه متمایز میسازد. کسانی که گواهینامه دارند، معمولاً از شانس استخدام بهتر، حقوق بالاتر و پذیرش سریعتر در نقشهای تحلیل کسبوکار برخوردارند. در جدول زیر انواع گواهینامههای BABOK به همراه ویژگیهای آنها را نوشتهایم:
|
گواهینامه |
سطح |
تخصصها |
|
ECBA (Entry Certification in Business Analysis) |
مبتدی |
مفاهیم پایه تحلیل کسبوکار، تکنیکها و مهارتهای بنیادی BA |
|
CCBA (Certification of Capability in Business Analysis) |
متوسط |
توانایی انجام تحلیل کسبوکار در پروژههای متوسط تا پیچیده، همکاری با ذینفعان، مدلسازی فرایندها و مدیریت نیازمندیها |
|
CBAP (Certified Business Analysis Professional) |
حرفهای |
تخصص عمیق در تمامی حوزههای تحلیل کسبوکار، توان رهبری BA در پروژههای بزرگ، مدیریت استراتژیک تغییرات، طراحی راهکارهای سازمانی |
نمونه پروژه BABOK

فرض کنید در یک شرکت خدمات مالی، قصد بهبود بود فرایند ثبت درخواست مشتریان را دارید. هدف اصلی کاهش خطاها و افزایش سرعت پردازش درخواستها است. بر اساس BABOK شما میتوانید این پروژه را به نحو احسن اجرا کنید. فقط کافیست مراحل زیر را دنبال کنید:
- شناسایی و تحلیل ذینفعان
شما به عنوان تحلیلگر کسبوکار، ابتدا تمام افراد و بخشهایی که در فرایند ثبت درخواست مشتری نقش دارند را شناسایی کنید که شامل کارکنان بخش خدمات مشتری، تیم IT، مدیران و مشتریان میشوند. سپس با مصاحبه و نظرسنجی، نیازها، انتظارات و مشکلات هر گروه را جمعآوری کنید. این مرحله کمک میکند تا هیچ نیاز مهمی از قلم نیفتد.
- جمعآوری و مستندسازی نیازمندیها
از روشهای مختلفی مثل مصاحبه با کاربران کلیدی، مشاهده فرایندهای جاری و برگزاری جلسات گروهی استفاده کنید. در نتیجه همه نیازها به شکل مستند و قابل فهم ثبت میشوند تا تیم بتواند روی آنها تمرکز کند.
- مدلسازی فرآیندها و جریان کار
برای اینکه تصویر روشنی از فرایند ثبت درخواست ایجاد شود، میتوانید از نمودارهای جریان کار (Flowcharts) و ابزارهایی مانند Visual Paradigm استفاده کنید. این مدلها نشان میدهند هر مرحله چه ورودی و خروجی دارد و کجا احتمال بروز خطا بیشتر است. مدلسازی باعث میشود تا مشکلات پنهان و تکراری در فرآیند شناسایی شوند.
- تحلیل، اعتبارسنجی و تایید نیازمندیها
پس از مستندسازی و مدلسازی، لازم است تا نیازمندیها با ذینفعان مرور شوند تا همه موارد صحیح و کامل باشند. این کار شامل بررسی منطق فرآیندها، هماهنگی با اهداف سازمان و اطمینان از امکان پیادهسازی است. تایید نهایی باعث میشود از تغییرات پرهزینه در مراحل بعد جلوگیری شود.
این پروژه کوتاه و ساده نشان میدهد که BABOK ابزار عملیاتی ارزشمندی برای بهبود فرآیندها، کاهش خطا و افزایش کارایی سازمان است. آشنایی با این چارچوب میتواند نقطه شروعی برای هر کسی باشد که میخواهد در حوزه تحلیل کسبوکار وارد شود.
چالشها و محدودیتهای BABOK
استاندارد BABOK با وجود مزایای ویژهای که دارد، شامل مجموعهای از چالشها و محدودیتها نیز میشود. افرادی که قصد استفاده از آن را دارند، لازم است تا با این محدودیتها و چالشها نیز آشنا باشند. 4 گروه اصلی این چالشها و محدودیتها شامل این موارد هستند:
- محدودیتهای ذاتی
BABOK چارچوبی است که کارهایی که باید انجام شوند را به تحلیلگر نشان میدهد، اما چگونگی انجام دادن آنها را به صراحت تعیین نمیکند. این یعنی انتخاب تکنیکها، ترتیب فعالیتها، و نحوه اجرا بستگی به تجربه و قضاوت تحلیلگر دارد.
- چالشهای پیادهسازی BABOK در سازمان
گستردگی دامنه BABOK باعث میشود چارچوب برای تمام انواع پروژهها و صنایع کلی باشد و لازم است تحلیلگر آن را براساس شرایط خاص سازمان یا پروژه بهصورت سفارشی تنظیم کند. به عبارت دیگر، اجرای BABOK برای اینکه اثربخش باشد، باید با ساختار سازمان (نسبت اختیارات، سلسله مراتب، فرآیندهای داخلی) تطبیق داده شود. در غیر این صورت احتمال مقاومت، سوء تفاهم یا بیتوجهی به تحلیل وجود دارد.
- چالشهای مرتبط با ابزارها، مهارتها و منابع
همانطور که گفتیم، BABOK به مهارت و آگاهی تحلیلگر تکیه دارد. اگر تحلیلگر دانش دامنه (domain knowledge) مورد نیاز یا تجربه کافی در تحلیل کسبوکار نداشته باشد، احتمال خطا یا انتخاب نادرست تکنیکها وجود دارد. ضمن اینکه BABOK تکنیکها و ابزارهای متعددی پیشنهاد میدهد، اما الزام نمیکند از کدام استفاده شود. این آزادی ممکن است باعث شود سازمان یا تحلیلگر بدون راهنمایی واضحی سراغ ابزارهای ناکارآمد یا نامتناسب برود.
- چالشهای مربوط به انعطافپذیری BABOK
استاندارد BABOK چارچوبی ساختاریافته و نسبتا سنگین است. بنابراین برای پروژههای چابک یا توسعه پیوسته ممکن است غیر منعطف بهنظر برسد. اگر سازمان بیش از حد بر مستندسازی و تحلیل دقیق (مطابق BABOK) تمرکز کند، ممکن است سرعت اجرای پروژه را قربانی کند. این موضوع میتواند پروژههایی با زمان فشرده یا نیاز به بازخورد سریع را با چالش روبرو کند.
مقایسه BABOK با استانداردهای مشابه

اگر قصد یادگیری عمیق و مفهومی BABOK را دارید، لازم است تا با ویژگیهای استانداردهای مشابه نیز آشنایی داشته باشید. در این صورت ضمن اینکه دید جامعتری پیدا خواهید کرد، قادر خواهید بود بر اساس نوع پروژه خود، استاندارد مورد نیاز را انتخاب و اجرا نمایید. در جدول زیر BABOK را با 2 استاندارد مشابه یعنی PMBOK (استاندارد مدیریت پروژه از PMI) و TOGAF ADM (چارچوب معماری سازمانی از Open Group) مورد مقایسه قرار دادهایم:
|
استاندارد |
فلسفه و رویکرد |
دامنه |
کاربرد در صنعت |
|
BABOK |
مبتنی بر شایستگیهای تحلیلگر کسبوکار و مجموعهای از فعالیتها و تکنیکها برای ایجاد ارزش سازمانی |
تحلیل کسبوکار، کشف نیازمندیها، مدیریت ذینفعان، تحلیل راهحل، ارزیابی ارزش |
فناوری اطلاعات، بانکداری و مالی، بیمه، سازمانهای خدماتی، پروژههای تحول دیجیتال |
|
PMBOK |
رویکرد فرآیندمحور مبتنی بر Process Groups و Knowledge Areas با تمرکز بر تحویل موفق پروژه |
مدیریت پروژه شامل زمان، هزینه، کیفیت، ریسک، ارتباطات، محدوده و منابع |
ساختوساز، IT، تولید، انرژی، دولتی، پروژههای میانصنعتی |
|
TOGAF ADM |
چرخه مبتنی بر Architecture Development Method و نگاه سیستماتیک به طراحی و مدیریت معماری کلان سازمان |
معماری سازمانی شامل معماری کسبوکار، داده، اپلیکیشن و فناوری |
سازمانهای بزرگ، دولتها، بانکها، شرکتهای زیرساختی |
جمعبندی
در این مقاله به معرفی ابعاد مختلف راهنمای BABOK پرداختیم. این راهنما شامل مجموعهای از اصول است که به کارگیری درست آنها متناسب با ماهیت و نیازهای سازمان، میتواند موجبات پیشرفت و توسعه را فراهم کند. نکته مهم این است که صرفا آگاهی تئوری از BABOK کافی نیست، بلکه یادگیری موثر آن اهمیت زیادی دارد. از آنجایی که دورههای گروه آموزشی پارس پژوهان با رویکردی کاربردی و پروژهمحور طراحی شدهاند، برای دانشجویان و افراد شاغل در صنعت که قصد یادگیری و اجرای مفاهیم مدیریتی در کسبوکار را دارند، انتخاب بسیار مناسبی محسوب میشوند.
نویسنده: رضا صفایی، کارشناس مدیریت صنعتی