آموزش آنلاین یا حضوری؟ بررسی کامل مزایا و معایب

آموزش حضوری و آموزش آنلاین دو مورد اصلی از روش‌هایی هستند که ما برای یادگیری به آن‌ها روی می‌آوریم. درست است که در سال‌های گذشته به دلیل بیماری کرونا خیلی از ما ترجیح می‌دهیم آموزش آنلاین را انتخاب کنیم، اما با این حال هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خودشان را دارند و مطلقا نمی‌توانیم بگوییم که کدام خوب است و کدام بد. اما سوالات زیادی در این زمینه وجود دارند از جمله اینکه آیا یادگیری آنلاین به اندازه یادگیری حضوری موثر است؟ در این  مقاله، به مقایسه آموزش آنلاین و حضوری می‌پردازیم و تفاوت‌های کلیدی بین این دو روش یادگیری را بررسی می‌کنیم تا دریابیم کدام یک ممکن است روش موثرتری برای سازمان‌ها و افراد باشد؟

خلاصه این مقاله را می‌توانید از طریق فایل صوتی زیر بشنوید:

آموزش آنلاین چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

قبل از اینکه به مقایسه آموزش آنلاین و حضوری بپردازیم، بهتر است هرکدام را به صورت کامل توضیح دهیم و مزایا و معایب این دو روش آموزش را بررسی کنیم. در چند سال اخیر، یادگیری آنلاین هرگز به این اندازه محبوب نبوده است. با استفاده از ابزارهای یادگیری منعطف که اطلاعات را در دسترس فرد قرار می‌دهد، یادگیری آنلاین به گزینه مهمی برای آموزش سازمانی و شخصی تبدیل شده است. اما سوال بسیاری از افراد این است که آیا یادگیری آنلاین می‌تواند به اندازه یادگیری حضوری موثر و کارآمد باشد؟

به طور کلی هر نوع یادگیری که در اینترنت اتفاق می‌افتد را می‌توان یادگیری آنلاین در نظر گرفت که به‌عنوان آموزش الکترونیکی نیز شناخته می‌شود. امروزه، یادگیری مجازی اغلب به موارد آموزشی اشاره دارد که به افراد اجازه می‌دهد تا از هر کجا و در هر زمان با فیلم آموزشی مطالب را یاد بگیرند. مهم‌ترین ویژگی‌های آموزش آنلاین عبارتند از:

• دسترسی انعطاف‌پذیر
• تنوع منابع آموزشی
• یادگیری خودمحور و شخصی‌سازی شده
• ذخیره‌سازی و بازبینی محتوا

مزایا و معایب آموزش آنلاین

از آنجایی که آموزش آنلاین پدیده‌ای است که در سال‌های اخیر با شیب تندی فراگیر شده است، آگاهی از مزایا و معایب آن می‌تواند به ما کمک کند تا بتوانیم در مورد روش یادگیری خود تصمیم بهتری بگیریم. در جدول زیر مزایا و معایب آموزش آنلاین را به طور کامل بیان کرده‌ایم:

ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که دانش به طور مداوم در حال تکامل است. وقتی نوبت به ایجاد محتوای آموزشی می‌رسد، به‌روز نگه داشتن آن مهم است تا یادگیرندگان همیشه به اطلاعات دقیق دسترسی داشته باشند. خوشبختانه، یادگیری آنلاین این فرایند را بسیار ساده‌تر می‌کند. به‌عنوان‌مثال، می‌توانید محتوای خود را در یک سیستم مدیریت یادگیری ذخیره کنید، جایی که می‌توانید در هر زمان تغییراتی ایجاد کنید یا محتوای جدید را آپلود کنید.

آموزش حضوری چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

آموزش حضوری قدیمی‌ترین نوع آموزش است که از هزاران سال پیش مرسوم بوده است. این نوع آموزش به منابع زیادی نیاز دارد، از در دسترس بودن اتاق گرفته تا ابزارهای آموزشی و بسیاری از موارد دیگر که در آموزش آنلاین مطرح نیستند.

آموزش حضوری به روش سنتی یادگیری مبتنی بر حضور در کلاس اطلاق می‌شود. این سبک یادگیری شامل جلسات حضوری است که توسط مدرس هدایت می‌شود و سرعت یادگیری توسط او تعیین می‌شود می‌گردد. یادگیری حضوری به دلیل مزایای تعامل زنده بین مدرس و گروه یادگیرندگان، یک روش موثرتر در نظر گرفته می‌شود. فراگیران از طریق شرکت در کلاس‌ها یا جلسات آموزشی خاص، تعامل با سایر یادگیرندگان و مدرس در زمان واقعی، می‌توانند پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشند. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های آموزش حضوری عبارتند از:

• تعامل مستقیم و چهره به چهره
• محیط یادگیری ساختاریافته و متمرکز
• امکان فعالیت‌های تیمی و کارهای گروهی
• نظارت مستقیم بر فرایند یادگیری
• تجربه‌های عملی و حسی غنی

مزایا و معایب آموزش حضوری

در گذشته آموزش حضوری تنها روش آموزش و یادگیری بود. اما امروزه با ایجاد تنوع در روش‌های آموزشی، لازم است تا مزایا و معایب آموزش حضوری را بدانیم تا در شرایط مورد نظر، بهترین نوع آموزش را انتخاب کنیم.

آموزش ترکیبی (Blended Learning) چیست؟

یادگیری ترکیبی به معنای اجرای هر دو نوع یادگیری حضوری و یادگیری آنلاین با هم است که به یادگیرندگان اجازه می‌دهد از مزایای هر دو روش یادگیری بهره‌مند شوند. این سبک یادگیری در محیط‌های شرکتی بیشتر رایج است. همان‌طور که در مقاله مدرک‌گرا بودن یا نبودن، مسئله این است! نیز بیان کردیم، خیلی از افراد بعد از یادگیری حضوری یا حتی یادگیری آنلاین به دنبال مدرک هستند و این ذهنیت را دارند که فقط با داشتن مدرک دانشگاهی می‌توانند در جامعه شغل مورد نظر خودشان را پیدا کنند.

اما واقعیت این است که فقط داشتن مدرک لازمه داشتن شغل دلخواه نیست و بعد از گذراندن دوره‌های آموزشی فرد باید مهارت و توانایی‌های موردنظر در آن شغل را بدست آورده باشد تا بتواند در کمترین زمان ممکن در شغل مربوط به مدرک خود حضور پیدا کنند و موثر واقع شود. دوره‌های گروه آموزشی پارس پژوهان که به هر دو روش حضوری و آنلاین ارائه می‌شوند، با رویکردی کاربردی و پروژه‌محور طراحی شده‌اند تا افراد را برای ورود به بازار کار و رفع نیازهای صنایع مختلف آماده کنند.

مقایسه آموزش آنلاین و حضوری از جنبه‌های مختلف

هر دو نوع یادگیری بسته به هدف طرح درس می‌تواند مفید باشد. در اینجا چند مورد از مهم‌ترین تفاوت‌های بین یادگیری آنلاین و یادگیری حضوری را بیان کرده‌ایم.

• محیط یادگیری

یکی از موارد مهم در مقایسه آموزش آنلاین و حضوری، محیط یادگیری است. در آموزش حضوری، کلاس‌ها بر اساس یک برنامه زمان‌بندی ثابت برنامه‌ریزی و ساختاربندی می‌شوند. بنابراین این سیستم یادگیری منظم‌تر است. یادگیری حضوری باعث می‌شود که همه افراد در یک کلاس حضور داشته باشند و این در نهایت موجب تعامل و مشارکت بیشتر یادگیرندگان می‌شوند.

اما یادگیری آنلاین، با یک جلسه برنامه‌ریزی شده و به صورت مجازی اتفاق می‌افتد. دانش‌آموزان یا یادگیرندگان ممکن است انتخاب کنند که یک دوره یا یک ماژول یادگیری را به صورت آنلاین هر زمان که بخواهد، داشته باشند. از آنجایی که این نوع یادگیری شامل بودن یک مدرس خاص نمی‌شود، یادگیرنده در این محیط باید متکی به خود باشد و سعی کند تمرین‌های بیشتری انجام دهد.

• نوع محتوای آموزشی

روش‌های یادگیری حضوری معمولا فقط شامل موارد آموزشی سنتی مانند کتاب‌های درسی و یادداشت‌های مختلف است. اما یادگیری آنلاین انعطاف بیشتری دارد. با پیشرفت تکنولوژی، ماژول‌های یادگیری الکترونیکی از طریق کتاب‌های درسی دیجیتال، پشتیبانی چت آنلاین، گروه‌های بحث آنلاین، مطالب ویدئویی و صوتی، آزمون‌های تعاملی، اطلاعیه‌های مجازی و موارد دیگر پشتیبانی می‌شوند.

• سرعت یادگیری

در مقایسه آموزش آنلاین و حضوری، یکی از مهم‌ترین فاکتورها سرعت یادگیری است. مدرس سرعت یادگیری را در یک محیط کلاسی حضوری هدایت می‌کند و دانش‌آموزان یا دانشجویان احتمالا به صورت منفعلانه مطالب را یاد می‌گیرند.

از سوی دیگر در فضای آنلاین، فرد یادگیرنده آزاد است تا با سرعت خود در یک محیط آموزش الکترونیکی حرکت کند. آن‌ها می‌توانند هر زمان که لازم باشد مکث کنند و دوباره بعدا به دنبال یادگیری مطالب مورد نظر به صورت آنلاین باشند.

• انواع ارزیابی‌ها

در آموزش حضوری، مدرس پس از تدریس بخش‌های مختلفی از آموزش، از افرادی که در این کلاس شرکت کرده‌اند، امتحان می‌گیرد. این ارزیابی به دقت نظارت می‌شود و در تاریخ، زمان و مکان خاصی انجام می‌شود.

ارزیابی‌ها در آموزش مجازی معمولا در مقایسه با روش‌های سنتی انعطاف‌پذیرتر هستند. امروزه، ماژول‌های آموزش الکترونیکی دارای بررسی مکرر دانش و ارزیابی‌های آموزشی کوتاه هستند تا اطمینان حاصل کنند که محتوا به خوبی دریافت شده است و به مدرسان اجازه می‌دهد اثربخشی آموزش را اندازه‌گیری کنند.

• مشارکت فعال و مکرر

موفقیت در محیط آنلاین مستلزم مشارکت فعال و مکرر همه افراد است. این موضوع در آموزش حضوری همیشه دیده می‌شود اما در جلسات آنلاین افراد به‌سختی می‌توانند با هم مشارکت داشته باشند. به عبارتی دیگر دوره‌های آنلاین سخت‌تر نیستند و به زمان بیشتری نیاز ندارند، اما نحوه تعامل شما با آن‌ها ممکن است کمی چالش‌برانگیز باشد.

یکی دیگر از بزرگ‌ترین چالش‌های یادگیری آنلاین، نبود راهنمایی، ارتباط و پشتیبانی از سوی مدرسان است. کلاس حضوری به‌عنوان یک معلم یا مربی این امکان را برای شما ایجاد می‌کند که بتوانید با افراد شرکت‌کننده در کلاس تعامل داشته باشید و به سوالات آن‌ها پاسخ دهید. این در حالی است که در جلسات آنلاین دانش‌آموزان به‌راحتی نمی‌توانند به شما دسترسی داشته باشند و تعامل کنند.

به همین دلیل است که شما باید به عنوان معلم یا مدرس بر کیفیت ارتباطات تاکید کنید و خود را از طریق ایمیل و حتی برنامه‌های پیام‌رسان مستقیم در دسترس دانش‌آموزان و دانشجویان قرار دهید تا به سرعت به همه سوالات و نگرانی‌های آن‌ها پاسخ دهید.

اهمیت کارآموزی در کنار آموزش آنلاین و حضوری

بهتر است به این موضوع هم اشاره کنیم که شما پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه به دوره کارآموزی نیاز دارید تا بتوانید وارد محیط کار شوید. شرکت در دوره‌های کارآموزی به‌خصوص در رشته‌های فنی مهندسی و مدیریت از اهمیت بالایی برخوردار است و باعث می‌شود که شما بتوانید با محیط کار در آینده آشنا شوید و بسیاری از مفاهیم را یاد بگیرید.

همان‌طور که در مقاله نقش کارآموزی در استخدام و ورود به بازار کار نیز بیان کردیم، کارآموزی نقش مهمی در انتقال دانش نظری به مهارت عملی ایفا می‌کند و با توجه به ماهیت هر رشته، اهداف و شرایط متفاوتی دارد. به‌طور مثال، کارآموزی در پزشکی اغلب در قالب کارورزی و با تمرکز بر درمان مستقیم بیماران در مراکز درمانی انجام می‌شود، در حالی که در مهندسی، بیشتر هدف آشنایی با فرایندهای صنعتی و پروژه‌های فنی در محیط‌های واقعی است. همچنین کارآموزی حقوق با محوریت شناخت نظام قضایی و رویه‌های دادرسی صورت می‌گیرد. این تفاوت‌ها نشان‌دهنده نقش کلیدی کارآموزی در آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار است. شما می‌توانید بر اساس رشته و علاقه خود، با شرکت در دوره‌های آموزشی رشته‌های مختلف مهندسی و مدیریت از جمله دوره‌های مهندسی مکانیک و دوره‌های مهندسی صنایع، مهارت‌های لازم برای کارآموزی و ورود به بازار کار را کسب نمایید.

جمع‌بندی

در این مقاله در مورد مقایسه آموزش آنلاین و حضوری صحبت کردیم. با توجه به مطالب گفته شده، هر دو روش مزایا و معایب خاص خودشان را دارند و انتخاب هر کدام از این روش‌های آموزشی به خود فرد و اهداف او بستگی دارد. در حالی که بسیاری از افراد با نظم کلاس‌های حضوری و همچنین تعامل و مشارکت در این کلاس‌ها موافق هستند، افراد جوان ممکن است یادگیری آنلاین را ترجیح دهند. در نهایت،قبل از تصمیم‌گیری در مورد انتخاب این دو روش، مهم است که انتظارات منحصر‌به‌فرد سازمانی یا فردی را ارزیابی کنید. اگر از تناسب لازم بین یادگیری آنلاین و حضوری متقاعد نشده‌اید، می توانید یک رویکرد یادگیری ترکیبی را نیز در نظر بگیرید که به شما امکان می‌دهد تا از هر دو روش یادگیری بهره‌مند شوید.

نویسنده: رضا صفایی، کارشناس مدیریت صنعتی