مهندسی ارزش یا مهندس معکوس؟ مسئله این است

مهندسی ارزش بعد از مهندسی معکوس اتفاق میفتد. یعنی ابتدا در مهندسی معکوس به دانش فنی خود محصول پی میبریم و بعد از اینکه دانش فنی مشخص شد، قرار است با یک سری راه کارهایی که به صورت محاسباتی و مهندسی است دسته بندی ارزشی کنیم و باید به قسمت هایی از محصول، کالا و یا ساختارمان ارزش بیفزایم. ما در این مقاله سعی داریم با تعدادی از مهارت ها و تکنیک هایی که شما قرار است در این فیلد به توانایی آن دست پیدا کنید به صورت خیلی مختصر و مفید مطالبی را آماده کنیم.

مهندسی ارزش (VALUE ENGINEERING)چیست؟

برای اینکه تعریفی از مهندسی ارزش داشته باشیم ابتدا با مفهوم ارزش آشنا بشویم که همه این مفاهیم را در بر میگیرد: قیمت، اعتبار، عملکرد، قابلیت اطمینان (در نهایت خروجی قابلیت اطمینان ما را متوجه میکند که آن محصول به احتمال چند درصد در چند سال آینده براش هیچگونه مشکلی پیش نخواهد آمد. برای آن چند درصدی که احتمال دارد که مشکلی پیش بیاید گارانتی و وارانتی میگذاریم که گارانتی شامل تعمیر و تعویض میشود ولی وارانتی تضمین خدمات پس از فروش است)، رضایت، تعالی، دقت، ایمنی، زیبایی و... همه اینها میتواند مفهوم ارزش باشد.
ما وقتی میخواهیم عملکرد یک مجموعه ای را تحت مطالعه قرا بدهیم ابتدا باید با یک آیتمی به اسم شاخص ارزش آشنا بشیم که فرمول آن میشود نسبت بها به هزینه است. بها یعنی آن مقداری که از نظر من خریدار میارزد و من حاضر هستم برای آن پول پرداخت کنم (البته بها فقط قیمت نیست و میتواند تمامی آن مفاهیمی که بالاتر در خصوص ارزش گفتیم را شامل شود) اما هزینه آن پولی است که فروشنده به ما میگوید که باید پرداخت کنیم. اگر شاخص ارزش کمتر از یک باشد، خریدار آن محصول را نمیخرد.

دسته بندی مشتریان

پس ما قرار است یک محصولی ایجاد کنیم که آن ایرادات قبلی را نداشته باشد و یک ارزشی را بر روی آن ایجاد کرده باشیم. حالا ارزش میتواند آن چیزی که مدنظر مشتری است. یعنی ارزشی که همه دسته بندی مشتریان دا راضی نگه دارد. مشتریان به 5 دسته تقسیم میشوند:
 1- نوگرایان هستند که این دسته از مشتریان هر آن محصولی که تازه به بازار معرفی میشوند که خریداری میکنند و خیلی احتیاجی به تایید آن محصول ندارند و دوست دارند اولین نفری باشند که یک محصول جدید را خریداری میکنند. این دسته از مشتریان 2.5 درصد از کل مشتریان را شامل میشوند و بیشتر دنبال برندینگ هستند.
2- دسته دوم مشتریان، رهبران فکری هستند که 13.5 درصد از کل جامعه مشتریان را شامل میشوند. این دسته از مشتریان دقت میکنند در مشخصه فنی محصول و اگر مورد تایید واقع شد به دسته سوم مشتریان معرفی میکنند.
3- اکثریت اولیه: این دسته شامل 34 درصد از سهم کل مشتریان را شامل میشوند و منتظر تایید رهبران فکری هستند
 4- اکثریت ثانویه: این دسته هم 34 درصد از سهم مشتریان را شامل میشوند. این دسته را به نام دسته شکاکان میشناسند و به سختی و با شک و تردید خرید را انجام میدهند
 5- دیپذیرندگان: این دسته 16 درصد از سهم مشتریان را شامل میشوند. مانند پدربزرگ ها و مادربزرگ های ما که خیلی به سختی توانستند با تکنولوژی ارتباط برقرار کنند و خیلی از آن ها همچنان گوشی های لمسی هم ندارند. این افراد سنت گرا هستند.

ارزش را مشتری تعیین میکند یا عرضه کننده

نکته که وجود دارد این است که مشتری تصمیم گیر نهایی است. یعنی اگر عرضه کننده به هر دلیلی شاخص ارزش کمتر از یک باشه مشتری محصول را نمیخرد. بنابراین عرضه کننده یا تولید کننده باید در داخل محصولش به گونه ای عمل کند که برای مشتری بیارزد. پس درست است که عملا مشتری میخواهد که خرید را انجام دهد ولی ارزش را آن کسی که قراره آن محصول را بفرشد یا آن کسی که طراحی یک محصول است باید ایجاد کند. در اینجا ما با مفهوم کیفیت آشنا میشویم که برای مشتری بسیار مهم است. از دیدگاه کراز بی به معنای هر آن چیزی که مدنظر مشتری باشد.

معرفی تکنیک FAST

در این دوره شما عزیزان با تکنینک های بسیاری آشنا میشوید اما در این مقاله سعی شده تنها یکی از کاربردی ترین  و اصلی ترین تکنینک های حوزه مهندسی ارزش را به شما عزیزان آموزش بدهیم. دیاگرام Functional Analysis System Technique به معنای تکنیک سیستماتیک عملکرد وظیفه ای میباشد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص این تکنیک کلیک کنید.

مدارک مهندسی ارزش

انجمن مهندسی ارزش آمریکا (Society American Value Engineering) که به اختصار (SAVE) گفته میشود یک سری مدارکی را برای این حوزه در نظر گرفته است.
1- CVS: معادل لیسانس است. سیستم عمومی است و در این 4 سال تکنینک های مختلف این حوزه را یاد میگیرید. هر عملی که در بها تاثیر گذار خواهد در این دوره تدریس میشود و ما باید تصمیم بگیریم که سراغ کدام دسته از مشتریان برای محصولاتمان برویم. یعنی ما باید روی کدام دسته از مشتریان بیشتر زوم کنیم. در این مدت شما با انواع تکنینک های خلاقیت هم آشنا میشوید.
2- AVS: معادل فوق لیسانس است و یک جایگاه بالاتر از CVS است.
3- VMP: معادل دکترای است. شما در این جایگاه متدهای مهندسی ارزش را در مقالات مختلف ارائه میدهید. پژوهش های مختلف انجام میدهید و راهکارهای مختلفی را ارائه میدهید.

شاخص ارزش تحت الشعاع چه عواملی قرار میگیرد؟

شاخص ارزش تابع زمان، مکان، میزان تقاضا، جایگزینی، فشارهای خارجی و ... است. پس ارزش تابع موارد مختلفی است بنابراین و صورت کسر که شاخص ارزش هست میتواند تغییر کند.مثلا در سنین مختلف اون ماشینی که ما در نظر داریم که تهیه کنیم تفاوت میکند و ارزش آن مختلف میشوند. معمولا کسانی زیر 25 سال سن دارند به دنبال ماشین های اسپرت میروند. در سنین 25 تا 35 باز هم به دنبال ماشین اسپورت هستند ولی نه ماشینی که خیلی به چشم بیاید. 35 تا 45 به دنبال ماشین هایی که عملکردی هستند میگردند. خیلی به دنبال بحث های آپشن نیستند و 45 به بالا بیشتر به دنبال ماشین های جا دار هستند. پس نوع ماشین انتخابی تابع زمان است. یا مثلا قیمت یخ تابع مکان است. مثلا در مناطق گرمسیر قیمت یخ با مناطق سردسیر بسیار متفاوت است. یا مثلا خرما در ماه رمضان تابع میزان تقاضا است.

معرفی دوره

دوره مهندسی ارزش که در گروه آموزشی پارس پژوهان برگزار میشود در سطح مقدماتی و همچنین فاثد پیش نیاز می باشد. مدت این دوره 8 ساعت است و مخاطبین آن هم همه عزیزان رشته های فنی مهندسی میباشند. مهمترین سرفصل های دوره عبارتند از:

1)     مقدمه‌اي بر مفاهيم و تئوري ارزش. تعريف VE، تاريخچه، مقدمه و منافع حاصل از اجرا

2)     مثالهايي كاربردي از VE در زندگي روزمره

3)     ضرورت توجه به مهندسی ارزش

4)     تمرین تفکر واگرا و همگرا

5)     گذری بر برنامه کار مهندسی ارزش (VE job Plan)

6)     طبقه بندی هفتگانه ارزش بهمراه مثالهایی اجرایی در سازمانها، ادارات،کارخانجات و در سطح اجتماع

7)      انواع وظيفه‌ها و فهرست وظايف كلي و جزئي، ضروري و پشتيباني

8)      زيرمجموعه‌هاي وظايف ضروري و پشتيباني

نتیجه گیری

معروفترین کتاب در این حوزه به نام به معنای مهندسی ارزش از اجرا تا عمل VALUE ENGINEERING HOW TO MANUAL نام دارد نوشته S.S. Lyer  که رفرنس اصلی در این حوزه میباشد. در اصل در مهندسی ارزش ما به دنبال این هستیم که با هزینه کمتر بهترین عملکرد و بهره وری را برای سازمان داشته باشیم و همچنین با کیفیتی که مدنظر مشتری باشد را ارائه بدهیم. شاید مهم ترین شالوده این دوره راه کارهای کاهش هزینه و 5 روش افزایش شاخص ارزش خواهد بود.تمام هدف ما در گروه آموزشی پارس پژوهان این است که با بهره گیری از اساتید مجرب دوره های کاملا کاربردی و پروژه محوری را داشته باشیم.

نویسنده: پوریا گرجی، کارشناس دپارتمان مهندسی صنایع گروه آموزشی پارس پژوهان