چهره های برتر مهندسی پزشکی

مهندسی پزشکی یک تخصص بین رشته ای می‌باشد که ارتباطی بین دانش پزشکی و علوم مهندسی ایجاد می‌کند. در واقع هدف رشته مهندسی پزشکی کمک به پزشکان در تشخیص و درمان و برطرف نمودن نیازهای پزشکی در زمینه طراحی، ساخت و نگهداری تجهیزات و ابزارهای پزشکی در جهت پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ها می‌باشد. از مزایای این رشته این است که مهندسی پزشکی دقت و تنوع در تشخیص را گسترش داده‌ است به طوری که دیگر تشخیص بدون دستگاه‌ها امکان‌ پذیر نیست. در اوایل قرن بیستم و در اوج آن در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ مفهوم جدیدی در پزشکی مطرح گردید که نظام بدن را به عنوان یک نظام مهندسی شده و بیماری‌ها را رو به عنوان عامل بی‌نظمی و آشوب در بدن در نظر گرفتند و به این ترتیب دانشی به اسم مهندسی پزشکی پدید آمد. با آشنایی بیشتر با آموزش مهندسی پزشکی بشر قادر خواهد بود گام‌های فراتری در درمان بیماری‌ها بردارند. در این مقاله قصد داریم با برخی از چهره‌های برتر مهندسی پزشکی در ایران و جهان آشنا شویم که با تلاش‌ها و تحقیقات و اختراعات خود باعث پیشرفت و توسعه این رشته شده‌اند و خدمتی به بشریت کرده‌اند.

افراد برتر در مهندسی پزشکی در ایران

پدر علم مهندسی پزشکی در ایران (سید محمدرضا هاشمی گلپایگانی)

یکی از افراد موفق در مهندسی پزشکی در ایران جناب دکتر هاشمی گلپایگانی می‌باشد که پدر علم مهندسی پزشکی در ایران نیز هستند. سید محمدرضا هاشمی گلپایگانی متولد ۱۴ دی ۱۳۲۵ در نجف، وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت دوم اکبر هاشمی رفسنجانی بود. دکتر هاشمی گلپایگانی از سال ٧٢ استاد تمام دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. وی پس از اخذ فوق‌لیسانس در دانشگاه پلی‌تکنیک تهران در رشته مهندسی برق در سال ۱۳۴۷، فوق‌لیسانس دیگری را در سال ۱۳۵۱ در آمریکا در رشته مهندسی کنترل دریافت کرد و برای مقطع دکتری در رشته مهندسی پزشکی در دانشگاه ایالتی اوهایو واقع در شهر کلمبوس پذیرفته شد. سپس سال 56 به ایران بازگشت و کار خود را در زمینه تدریس و تحقیق در این رشته در دانشگاه امیرکبیر شروع کرد.

در سال ١٣٦٨ اولین اندام مصنوعی به نام دست سیبرنتیکی تهران با دو درجه آزادی ، توسط دانشجویان دانشگاه صنعتی امیرکبیر و به سرپرستی جمعی از اساتید خبره از جمله دکتر هاشمی گلپایگانی ، پدر مهندسی پزشکی ایران ، در آزمایشگاه مهندسی پزشکی آن دانشگاه با حمایت سازمان پژوهش‌های علمی صنعتی ایران ساخته شد.

بیشتر بخوانید: "مهندسی پزشکی چیست؟" 

از جمله فعالیت ها و تجربه های حرفه‌ای ایشان می‌توان به بیش از نیم قرن فعالیت‌های علمی و پژوهشی در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، چهره ماندگار کشوری، وزیر فرهنگ و آموزش عالی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاون آموزشی و پژوهشی دانشگاه صنعتی امیرکبیر، عضویت شورای عالی برنامه ریزی ستاد انقلاب فرهنگی، ریاست شورای علمی و عضویت در هیات امنای مرکز عالی پژوهش‌های تجهیزات پزشکی و مهندسی توانبخشی جانبازان اشاره کرد.

پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی با چهره‌های برتر رشته مهندسی مکانیک مقاله "معرفی 10 چهره برتر مهندسی مکانیک ایرانی در جهان" را مطالعه کنید. 

مخترع نخستین قلب مصنوعی داخل بدن انسان (پروفسور توفیق موسیوند)

از دیگر چهره‌های برتر مهندسی پزشکی می‌توان از پروفسور موسیوند یاد کرد. دکتر توفیق موسیوند استاد جراحی دانشکده پزشکی اتاوای کانادا و مخترع جهانی نخستین قلب مصنوعی داخل بدن انسان می‌باشد. ایشان در سال ۱۳۱۵در روستای ورکانه همدان چشم به جهان گشود. وی فارغ التحصیل رشته مهندسی کشاورزی از دانشگاه تهران و فوق لیسانس مهندسی مکانیک از کانادا و دکترای پزشکی و فوق تخصص جراحی قلب از کانادا می‌باشد. او صاحب اختراعاتی از جمله قلب مصنوعی، امکان تشخیص پزشکی از راه دور و تنظیم و معالجه قلب، تعیین DNA انسان توسط اثر انگشت و ۱۴ اختراع پزشکی دیگر می‌باشد.

برندگان جايزه دانشجوی برتر کنفرانس انجمن بیومکانیک اروپا (احسان سودمند و ملیکا محمدخواه)

از دیگر افراد برتر در مهندسی پزشکی نسل جوان می‌توان از زوج جوان مهندس سودمند و مهندس محمد خواه  نام برد که در این رشته در حال فعالیت و تحقیق هستند. احسان سودمند هم اکنون محقق بيمارستان چريته برلين در زمينه بيومکانيک سلولي است و تحصيلات خود را در مقطع دکترای مهندسي پزشکی (بيومکانيک ارتوپدی) در دانشگاه رستوک آلمان به اتمام رسانده است.

احسان سودمند و همسرشان خانم دکتر مليکا محمدخواه، از برندگان جوايز اين گردهمايی سالانه در سال‌های 2016، 2017، 2019 و 2020  می‌باشند. اين زوج موفق مهندس پزشک، مقيم آلمان هستند. مليکا محمدخواه هم اکنون استاد دانشگاه تکنيکال برلين در رشته مهندسی مکانيک و محقق در زمينه مکانيک استخوان است. ايشان دکتراي خود را در رشته مهندسی مکانيک با گرايش بيومکانيک عضلات از دانشگاه Trinity College Dublin ايرلند اخذ کرده‌اند. ایشان بر روی داربست‌های سلولی با جنس پيزوالکتريک (Piezoelectric Scaffold) براي کاربرد در ترميم استخوان در دانشگاه تکنیکال برلین در حال مطالعه و تحقیق هستند.

خانم دکتر محمد خواه فارغ التحصیل همزمان دو رشته مکانیک و مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک در مقطع کارشناسی  و در مقطع کارشناسی ارشد فارغ التحصیل رشته بیومکانیک از دانشگاه امیرکبیر هستند. آقای دکتر احسان سودمند نیز فارغ التحصیل رشته مکانیک در مقطع کارشناسی و فارغ التحصیل رشته بیومکانیک در مقطع کارشناسی ارشد، کشور مالزی  دانشگاه UM می‌باشند. ایشان مقطع دکتری را در دانشگاه ارتوپدی شهر رستوک آلمان ادامه دادند و از سال 2017 هم در دانشگاه پزشکي Charité برلين در موسسه تحقيقاتي ژوليوس وُلف (Julius Wolff Institute ) در زمينه بيومکانيک سلولی و تاثير آن در روند فرآيند باز رويش استخوان مشغول به کار می‌باشد. هدف تحقيقات ایشان بررسی تاثيرات پارامترهاي بيومکانيکي بر فرآيند ترميم استخوان است.

بیشتر بخوانید: "بهترین دانشگاه مهندسی پزشکی در ایران" 

نویسنده کتاب کاربرد سرامیک ها در مهندسی پزشکی و چهره ماندگار(دکتر فتح الله مضطرزاده)

ازجمله افراد موفق در رشته مهندسی پزشکی و پیشکسوت‌های این رشته آقای دکتر مضطر زاده می‌باشند. فتح اله مضطرزاده (متولد اول آذر ماه ۱۳۲۵ در شهر یزد، ایران) عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، استاد دانشکده مهندسی پزشکی و دانشکده مدیریت، علم و فناوری دانشگاه صنعتی امیرکبیر است. او از برگزیدگان همایش چهره‌های ماندگار در شاخه مهندسی شیمی و برنده نشان دولتی پژوهش می‌باشد.

ایشان در سال 1344 برای ادامه تحصیل به آلمان رفت و در سال 1347 در مقطع کارشناسی در رشته مهندسی مواد فارغ التحصیل شد و در سال 1350 مدرک کارشناسی ارشد را در همین رشته در دانشگاه کلاوستال آلمان گرفت و در سال 1354 مدرک دکتری تخصصی رشته مهندسی علم مواد را در همین دانشگاه کسب کرد. ایشان نویسنده کتاب‌های کاربرد سرامیک ها در مهندسی پزشکی و کاربرد کامپوزیت‌ها در مهندسی پزشکی می‌باشند.

افراد برتر در مهندسی پزشکی در جهان

پدر علم مهندسی پزشکی جهان (هرمن پاول شوان)

یکی از چهره‌های برتر مهندسی پزشکی در جهان هرمن شوان است که به پدر علم مهندسی پزشکی نیز شناخته می‌شود. هرمن پاول شوان در سال 1915 در شهر آخن آلمان در خانواده ای علمی متولد شد. پدرش معلم ریاضی و مادرش معلم فیزیک بود. وی ریاضی ، فیزیک و مهندسی را در دانشگاه گوتنگن و بیوفیزیک را در شهر فرانکفورت آلمان خواند. مدرک دکترایش را در سال 1940 میلادی از دانشگاه فرانکفورت در رشته‌ی بیوفیزیک و در سال 1946 میلادی ، گواهی تدریس در دانشگاه و دکترای حرفه‌ایش را در رشته‌ی فیزیک و بیوفیزیک گرفت. در سال 1947 به آمریکا مهاجرت کرد و از سال 1950 میلادی در دانشگاه پزشکی پنسیلوانیا به عنوان استاد مشغول به کار شد. در سال 1961 میلادی عضو هیئت علمی دانشکده‌ی مهندسی برق  شد.

شوان در طول دوران کاری خود کارهای زیادی برای پیشرفت و رونق رشته نوظهور مهندسی پزشکی انجام داد، وی بیش از 300 مقاله فنی منتشر کرد و سخنرانی‌های بی شماری در راستای این رشته ارائه داد. او بیشتر برای بسیاری از مطالعات بیوفیزیکی مربوط به خواص الکتریکی سلول‌ها و بافت‌ها و مکانیسم‌های غیر حرارتی برهمکنش میدان‌ها با سیستم‌های بیولوژیکی شناخته شده است. از جمله جوایزی که وی دریافـت نمود: نشان ادیسون از IEEE ؛ اولین جایزه‌ی دآسنوال از جامعه‌ی بیوالکترومغناطیس ؛ وی یکی از اعضای آکادمی ملی مهندسی آمریکا بود. به عقیده‌ی بسیاری ، می‌توان او را پدر مهندسی پزشکی دانست. او در سال 2005 میلادی در منزل شخصی‌اش در ایالت پنسیلوانیا درگذشت.

پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی با چهره‌های برتر رشته مهندسی مواد  مقاله " چهره‌های موفق مهندسی مواد در ایران و خارج " را مطالعه کنید. 

مخترع 810 اختراع ثبت شده در جهان (رابرت لانگر)

رابرت لانگر یکی دیگر از افراد برتر در رشته مهندسی پزشکی در جهان است که در حال حاضر در دانشگاه MIT استاد دانشگاه می باشد وی در سال 1948 میلادی در ایالت نیویورک آمریکا متولد شد. سطـح وسیعی از فعالیت ‌های وی ، در زمینه‌ی پزشکی و فـنـاوری ‌زیـستی بوده است. او عضو هیات علمی عـلوم سلامت و تکنولوژی هاروارد-MIT و استاد مهندسـی شیمی و مهندسی پزشکی دانشگاه MIT است.

رابرت اس. لنگر دوره کارشناسی خود را در رشته مهندسی شیمی در دانشگاه کرنل در سال 1970 به پایان رساند و مدرک دکترای خود را در رشته مهندسی شیمی در MIT در سال 1974 دریافت کرد. او در سال 1978 به عنوان استادیار بیوشیمی تغذیه به MIT پیوست. دکتر لنگر بیش از 1250 مقاله نوشته است و همچنین نزدیک به 1050 ثبت اختراع در سراسر جهان دارد. اختراعات دکتر لنگر به بیش از 250 شرکت دارویی، شیمیایی، بیوتکنولوژی و تجهیزات پزشکی مجوز یا مجوز فرعی داده شده است.

دکتر لنگر بیش از 220 جایزه بزرگ دریافت کرده است. او یکی از 5 فردی است که هم مدال ملی علم ایالات متحده (2006) و هم مدال ملی فناوری و نوآوری ایالات متحده (2011) را دریافت کرده است. در سال 1998، او جایزه Lemelson-MIT را دریافت کرد، که بزرگترین جایزه جهان برای اختراع به دلیل "یکی از پرکارترین مخترعان تاریخ در پزشکی" است. در سال 1989 دکتر لانگر به عضویت موسسه پزشکی آکادمی ملی علوم انتخاب شد و در سال 1992 به عضویت آکادمی ملی مهندسی و آکادمی ملی علوم انتخاب شد و در سال 2012 به عضویت آکادمی ملی مخترعان انتخاب شد.

سخن آخر

رشته مهندسی پزشکی همانطور که گفته شد یک رشته نوظهور بوده است که دانشمندان از حوزه‌های دیگر مانند مهندسی برق، مهندسی مواد و بیو فیزیک با تحقیقات و پژوهش‌هایی که داشتند باعث به وجود آمدن این رشته شدند. لذا محققان این رشته نقش به‌سزایی در پیشرفت و رونق این رشته داشتند و همچنان هم این مسیر ادامه دارد. به امید روزی که بسیاری از چهره‌های برتر مهندسی پزشکی از دانشجویان و محققان کشور عزیزمان ایران باشد. 

نویسنده : سمانه خان بیگی، کارشناس دپارتمان مهندسی پزشکی گروه آموزشی پارس پژوهان