نمایشگاه بین المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ایران به عنوان بزرگترین رخداد صنعتی و تجاری ایران در این حوزه هر سال با حضور جمع كثیری از شركتهای توانمند داخلی و خارجی در زمینه صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی برپا می گردد. این نمایشگاه فرصت بسیار مغتنمی است تا شركتهای فعال در این صنعت دستاوردها و محصولات خود را در معرض بازدید دست اندركاران و متخصصان این صنعت قرار دهند و با در نظر گرفتن روند تقاضای بازارها و سمت و سوی رشد این صنعت، فعالیتها و نوآوری های آتی خود را هدایت نمایند.
اهداف کلی نمایشگاه
1-ارائه آخرین دستاوردهای فن آوری روز در حوزه صنعت نفت و گاز.
2- گسترش تعامل با سایر کشورها و نیز رقابت با شرکتهای نفتی مشابه در سطح جهان.
3- کمک به تقویت توان ساخت داخلی از طریق تبادل اطلاعات فنی.
4- آشنایی صنعتگران صنعت نفت، گاز و پتروشیمی نسبت به دستاوردهای نوین صنعت.
5- عقد قراردادهای بازرگانی در زمینه مبادله کالا، خدمات و اطلاعات فنی.
6- توسعه اشتغال در عرصه صنعت نفت، گاز و پتروشیمی.
7- حضور تجار و صنعتگران بین المللی از سراسر جهان در نمایشگاه جهت کمک به توسعه صادرات
8- کمک به ایجاد بازارهای جدید خارج از کشور در راستای توسعه بازارهای هدف.
9- برگزاری سمینارهای مختلف برای تسهیل در نیل به اهداف تعیین شده.
10- معطوف نمودن توجه مدیران تصمیم گیر در سطح کلان در راستای رسیدن به اهداف برنامه پنج ساله پنجم توسعه و چشم انداز 20 ساله توسعه اقتصادی کشور در بخش نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی.
11- ارتقای جایگاه و موقعیت نمایشگاه در منطقه و جهان.
12- ایجاد انگیزه جهت سرمایه گذاری بخش های مختلف خصوصی ، تعاونی و دولتی ، داخلی و خارجی در صنایع نفت و گاز.
13- ایجاد حس خود باوری و خود اتکایی ملی در نیروهای متخصص و مدیران و سرمایه گذاران داخلی جهت انجام مطالعات و تحقیقات در زمینه های اکتشاف، استخراج، فراوری و توزیع و صادرات محصولات.
آنچه در این دوره از نمایشگاه گذشت
نمایشگاه ها همانطور که از رسالت شان بر می آید، محل تلاقی عرضه و تقاضا در هر صنعتی است. نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، نیز این قاعده مستثنی نیست و هر ساله شاهد حضور شرکت های دولتی و خصوصی از حوزه های متفاوت مرتبط با این صنعت است.
شاید با شنیدن لغت نفت اولین زمینه ای به ذهن خطور می کند، شرکت ها و صنایع فعال در بخش حفاری هستند که از شرکت کننده های ثابت نمایشگاه هستند.
از دیگر حوزه های پر رنگ این صنعت می توان به حوزه پایپینگ و الزامات توزیع فرآورده های نفت و گاز اشاره کرد. از آنجایی که طراحی پایپینگو تحلیل آن از دیدگاه تنش های موجود و محتمل از بحث های مهم محسوب می شود، مهندسین این حوزه حضور پر رنگی در چنین نمایشگاه هایی داشته و دارند.
یکی دیگر از صنایع مرتبط، شرکت های فعال در بحث های فرآیندی هستن که در موارد مختلفی از طراحی فرآیندگرفته تا تجهیزات فرآیند یارائه خدمات دارند. در همین راستا شرکت های تولیدکننده توربوماشین، مانند انواع پمپ ها، کمپرسورها، بویلرها، چیلرهاو .... نیز، در نمایشگاه حضور داشتند.
پ
یکی از نکات قابل توجه این دوره از نمایشگاه که به احتمال زیاد متاثر از شعار سال 1401، و همچنین شعار امسال نمایشگاه مبنی بر "نفت دانش بنیان، تولید ایرانی" بوده است. حضور شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف بود که برخی به صورت مستقل و برخی در قالب پارک های علم و فناوری در نمایشگاه حاضر شده بودند.
شرکت کننده های داخلی
اصلی ترین شرکت کننده ی داخلی این نمایشگاه در واقع شرکت های زیر مجموعه وزارت نفت هستند که دستاوردهای خود در زمینه های متفاوت را ارائه می دهند. شرکت اصلی وزارت نفت در نمایشگاه عبارت اند از:
- شرکت ملی نفت ایران
- شرکت ملی گاز ایران
- شرکت ملی پالایشگاه و پخش فراورده های نفتی ایران
- شرکت ملی صنایع پتروشیمی
شرکت ملی گاز ایران
براساس گزارشات رسمی مراجع بین المللی، نفت و گاز مهم ترین حامل های انرژی موجود در سبد جهانی انرژی می باشند که اهمیت خود را طی دهه های آتی نیز حفظ خواهند کرد. از آنجایی که در فرآیند تبدیل گاز طبیعی به انرژی حرارتی، آلودگی زیست محیطی کمتری نسبت به سایر حامل های انرژی فسیلی تولید می گردد و نیز با توجه به اهمیت حفاظت و صیانت از محیط زیست در تداوم روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشورهای جهان به عنوان الزامی گریزناپذیر و یکی از ده ها پیش نیاز توسعه پایدار، استفاده از گاز طبیعی به عنوان انرژی پاک و سازگار با محیط زیست، روندی فزاینده را شاهد است و بر اساس پیش بینی مراجع رسمی بین المللی این فرآیند در دهه های آینده نیز ادامه خواهد یافت. به طوری که گاز طبیعی بیشترین نرخ رشد تقاضا در میان حامل های فسیلی انرژی را طی دو دهه آینده به خود اختصاص خواهد داد. به این مزیت بنیادین باید امتیازاتی از قبیل توزيع جغرافیایی مناسب ذخایر گاز و قیمت قابل رقابت با سایر حامل های انرژی، و تحولات تکنولوژیک منجر به تسهیل در انتقال گاز طبیعی در مسافت های طولانی را نیز افزود .
طبق اساسنامه قانونی، شرکت ملی گاز ایران به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وابسته به وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با سرمایه اولیه ۲۵ میلیارد ریال در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی مطابق با ۱۹۶۵ میلادی تأسیس شده است. این شرکت از بدو تشکیل تاکنون متناسب با روند توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور و لزوم بهره گیری از گاز به عنوان یکی از منابع مهم در تأمین سوخت و تولید انرژی وهمچنین تحصیل درآمدهای ارزی، به طور تدریجی با توسعه قابلیت ها و توانمندی ها به منابع و امکانات لازم برای رشد از جمله نیروی انسانی متخصص و کارآمد، ابزار آلات، تجهیزات و ماشین آلات و کارگاههای متعدد و متنوع پیشرفته و مدرن برای اجرای عملیات دست یافته است. به طوری که امروز قادر است کلیه امور محوله را مطابق با استانداردهای معتبر بین المللی به انجام برساند.
جایگاه ایران در صنعت گاز جهان
اکنون شرکت ملی گاز ایران به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ گاز در جهان بعد از ایالات متحده آمریکا و روسیه و همچنین به عنوان یکی از ده شرکت بزرگ فعال در عرصه گاز در خاورمیانه که وظیفه تأمین بیش از ۶۹٫۷درصد از سوخت مورد نیاز کشور ناشی از انواع حامل های انرژی و ۷۵ درصد انرژی حاصل از منابع هیدروکربوری را بر عهده استراتژیک در حوزه داخلی و خارجی انرژی کشور ایفا می کند.
تداوم رشد اقتصاد جهانی، نیازمند منابع انرژی است و مطالعات مختلف نشان می دهد، منابع هیدروکربوری تا سال ۲۰۵۰ همچنان به عنوان عمده ترین منابع تامین انرژی جهان باقی خواهند ماند. بررسی روند این منابع و توزیع جغرافیایی آنها نشان میدهد تا افق ۲۰۴۰ میلادی تنها پنج کشور شامل جمهوری اسلامی ایران، عربستان سعودی، کانادا، عراق و امارات متحده عربی به عنوان عمده ترین تولید کنندگان نفت و کشورهای جمهوری اسلامی ایران، روسیه، قطر، عربستان سعودی و چین پنج تولید کننده اصلی گاز در آن زمان خواهند بود. در این میان جایگاه ایران از چند جهت قابل بررسی و تامل است.
دومین دارنده ذخایر گازی جهان
براساس آخرین آمارهای رسمی تا پایان سال ۲۰۲۰، ایران با برخورداری از حدود۳۲٫۱تریلیون متر مکعب از ذخایر اثبات شده گاز جهان و سهمی معادل۱۷٫۱ درصد، جایگاه دوم را در میان دارندگان ذخایر عمده گاز جهان به خود اختصاص داده است.
شرکت ملی پالایشگاه و پخش فراورده های نفتی ایران
پس از فوران نفت چاه شماره یک مسجدسلیمان در بامداد پنجم خرداد ۱۲۸۷ شمسی، پالایشگاه نفت آبادان، به عنوان نخستین مجموعه نفتی کشور در سال ۱۲۹۱ به بهره برداری رسید و نخستین خط لوله انتقال نفت ایران فاصله مسجدسلیمان تا بندر آبادان را در نوردید. بدین سان صنایع پالایش و انتقال نفت در ایران و خاورمیانه پاگرفت. در سال ۱۳۰۸ نخستین مجموعه متمرکز فروش و عرضه داخلی فرآورده های نفتی کشور که بعدها نام شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران را به خود گرفت، نیز تاسیس شد. اما شکل گیری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران به عنوان یکی از چهار شرکت اصلی وزارت نفت ایران در هفتم اسفند ۱۳۷۰ اتفاق افتاد. هدف از شکل گیری شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، ساماندهی عملیات انتقال نفت خام از مبادی تولید به واحدهای پالایشی، پهلوگیری صادراتی، پالایش، انتقال، تولید، ذخیره سازی و توزیع فرآورده های نفتی، ساخت پالایشگاهها و سکوهای دریایی، احداث خطوط لوله، مراکز انتقال، مخازن و انبارهای نفت و تاسیسات نفتی، و مسوولیت شبکه ارتباطات مخابراتی در گستره عظیم صنعت ملی نفت کشور، در یک مجموعه واحد و کارآمد بود. شرکتهای تابعه شرکت ملی پالایش و پخش علاوه بر مدیریت ها و بخش های ستادی، سه شرکت تابعه نیز در زیرمجموعه خود دارد:
- شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران
- شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران
- شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران
علاوه بر این، مالکیت دو پالایشگاه آبادان و امام خمینی(ره)شازند و نظارت حاکمیتی بر عملکرد ۸۱ پالایشگاه خصوصی نفت کشور، شامل پالایشگاههای اصفهان، تهران، بندرعباس، تبریز، شیراز، الاوان، کرمانشاه و میعانات گازی ستاره خلیج فارس را نیز داراست.
توانمندی ها: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران با بهره گیری از ۲۰ هزار نفر نیروی انسانی کارآزموده و متخصص در بخش های ستادی و عملیاتی در حوزه های پالایش، خطوط لوله و مخابرات نفت، پخش فرآورده و مهندسی و ساختمان نفت، مالکیت ۲ پالایشگاه نفتی و نظارت حاکمیتی بر ۸ پالایشگاه خصوصی را داراست و با استفاده از ۱۴ هزار کیلومتر خط لوله در سایزهای مختلف، ۱۹۴ تلمبه خانه و مرکز انتقال، ۲۹۸ ایستگاه مخابراتی در ۱۲ منطقه عملیاتی خطوط لوله و مخابرات، و وجود ۶۲۳۱ جایگاه دولتی و اختصاصی و انبار و مخزن ذخیره نفت در ۳۷منطقه و ۲۲۸ ناحیه عملیاتی پخش، با پتانسیل ذخیره استراتژیک۱۳٫۴میلیارد لیتر، و توانایی مدیریت و اجرای طرح ها و پروژه های بزرگ مهندسی و ساخت ابنیه و تاسیسات نفتی، یکی از بزرگترین مجموعه های نفتی جهان در نوع خود به شمار می رود.
شرکت ملی صنایع پتروشیمی
صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از بخش های اصلی صنعت و اقتصاد کشور طلا افزوده از صنایع نفت و گاز است. این صنعت به عنوان مقام نخست صادرات غ شکوفایی اقتصادی کشور، توسعه پایدار، بومی سازی فناوری، توسعه صنایع پایین دستی های نقش اساسی بر عهده دارد. اصلی ترین مزیت این صنعت در ایران تنوع خوراک دی آزاد و نیروی انسانی متخصص است. صنعت پتروشیمی توانسته ارزش هر تن خوراک دریافتی را به میزان۲٫۱ ارتقا داده و ارزش های ان ای بی بدیل را برای منابع کشور به ارمغان بیاورد، که انتظار می رود با برنامه ریزی های صورت گرفی در قالب طرح های پیشران و تکمیل زنجیره ارزش، این عدد به بیش از این مقادیر برسد. از سویی با توجه به این که به دنبال خصوصی سازی های گسترده ، تقریبا تمامی شرکت ها و مجتمع های تولیدی این صنعت در بورس حضور دارند، می توان این صنعت را معیاری برای شفافیت مالی دانست. این صنعت با ایجاد ظرفیت تولید ۹۰ میلیون تن در پایان سال ۱۴۰۰، تحقق تولید به میزان ۶۵ میلیون تن در سال و ارزش کل محصول نهایی (مجموع فروش داخلی خالص و صادرات) معادل ۲۳ میلیارد دلار برای کشور به ارمغان آورده است. دستیابی به پوشش ۹۶ درصدی تقاضای داخلی، علیرقم افزایش چشمگیر تقاضای جهانی محصولات بسته بندی و پزشکی به دنبال گسترش همه گیری کرونا، جز با همت والا و تلاش شبانه روزی متخصصان صنعت پتروشیمی، میسر نبود. با توجه به برنامه ریزی صورت گرفته و روند فعلی و تعداد طرح ها تا پایان برنامه هفتم توسعه، که ۶۹ طرح با ظرفیت ۵۱ میلیون تن و سرمایه گذاری ۳۶ میلیارد دلار می باشند، پیش بینی می شود که ظرفیت اسمی در افق ۱۴۰۴ به ۱۲۵ میلیون تن و در افق ۱۴۰۴ به ۱۴۱ میلیون تن افزایش یابد.
در حال حاضر سهم (تناژی) ایران از ظرفیت و تجارت محصولات عمده پتروشیمی برابر 2.68% ظرفیت جهانی، 26.52% ظرفیت خاورمیانه که معادل 5.93% تجارت جهان و 22.13% تجارت خاورمیانه است.
امید است با اتکا به دانش و تجربه بیش از نیم قرنی این صنعت و فعالیت آن در سطح جه در سال های آتی شاهد شکوفایی ظرفیت های بالقوه بیشتری در آن باشیم.
شرکت کننده های خارجی
طبیعی است که با توجه به بین المللی بودن نمایشگاه نفت و گاز و همچنین عبارت "صادرات جهانی"در شعار بیست و ششمین دوره، شاهد حضور شرکت های خارجی در زمینه تولید و عرضه خدمات و همچنین بازدیدکنندگان و متقاضیان کشورهای دیگر نیز باشیم. شرکت هایی از کشورهای چین، اکراین، سوییس و ..... در سالن های نمایشگاه غرفه داشتند و به معرفی خدمات مشغول بودند. اما متاسفانه این تعداد و همینطور تعداد بازدیدکنندگان خارجی، بسیار کمتر از اندازه ای که انتظار میرفت، بود.
آموزش
علاوه بر حضور، ارتباطات موثر و هم افزایی شرکت ها و صنایع بزرگ و کوچک در نمایشگاه ها، ایجاد کانال هایی در جهت آموزش نیروی انسانی از مزایای مهم چنین گردهمایی هایی است. به همین دلیل حضور مجموعه های آموزشی در نمایشگاه و ایجاد ارتباط با مسئولین نیروی انسانی و همچنین مسئولین آموزش صنایع مختلف، فرصتی برای ارتقای سطح فنی کارکنان است.
در همین راستا، گروه آموزشی پارس پژوهان با حضور در بیست و ششمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، به معرفی دوره های تخصصی خود از دپارتمان های مرتبط مانند تاسیسات و انرژی، نفت و گاز، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک، مدیریت و ... و انجام هماهنگی های لازم جهت برگزاری دوره های متناسب اقدام نمود.
نویسنده: ستاره دهقان کارشناس دپارتمان تاسیسات و انرژی گروه آموزشی پارس پژوهان
