آموزش طراحی آزمایشات -DOE (شیمی)

DOEمخفف (Design Of Experiments) است و یک ابزار مهم به منظور دستیابی به بهینه ترین تعداد آزمایش گفته میشود. این روش یکی از تکنیک های بهبود فرآیند تولید است و به معنای بدست آوردن میزان اثرگذاری مشخصه های محصول بر عملکرد آنها در کنار بدست آوردن تعداد آزمایش مناسب و بهینه برای نتیجه مطلوب می باشد. یکی از مهمترین تکنیک های 17 گانه زیرمجموعه ی مهندسی معکوس است. یکی از مهمترین تکنیک ها در مهندسی کیفیت است.

طراحی آزمایش‌ها (DOE)  به عنوان شاخه‌ای از آمار کاربردی تعریف می‌شود ولی در تمامی علوم آزمایشگاهی و مهندسی داشتن این علم از ضروریات می باشد و با برنامه‌ریزی، انجام، تجزیه و تحلیل و تفسیر آزمون‌های کنترل‌شده برای ارزیابی عواملی که مقدار یک پارامتر یا گروهی از پارامترها را کنترل می‌کنند، سروکار دارد. DOE یک ابزار قدرتمند جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها است که می تواند در موقعیت های مختلف تجربی استفاده شود.

این دوره آموزشی را گروه آموزشی پارس پژوهان، به مهندسین شاخه های مختلف مکانیک، شیمی، نفت و گاز، مواد و متریال، پزشکی، صنایع و ... توصیه می کند.

فرض کنید یک قطعه یا یک مجموعه و یا یک ایتم داریم که میتوناد هر چیزی باشد یعنی میتواند یک نرم افزار باشد، که میخواهیم به دانش فنی این ایتم یا محصول برسیم. منظور از دانش فنی این است که اگر ما یکسری فرمول داشته باشیم اصطلاحا یکسری عملکردهای نهایی محصول را در نظر بگیریم و اون خروجی یا response ای که مدنظر ماست که با یکسری ورودی هایی ارتباط دارد یا با یکسری پارامترها که در داخل DOE به انها factor می گویند، در ارتباط است و ما در DOE می خواهیم ارتباط بین factor ها و عملکرد نهایی را بصورت یک فرمول داشته باشیم. در DOE مجموعه ای از آزمایشات هدفمند را انجام می دهیم که با تغییراتی که در خروجی بصورت هدفمند بدست می آوریم که می توانیم بر میزان اثرگذاری و ارتباط فرموله شده بین پارامترها و عملکردها دست پیدا کنیم. این فرمول مزیت فراوانی دارد زیرا می توانیم با تغییر هدفمند ورودی ها به خروجی مدنظر خود برسیم. در واقع این فرمول همان دانش فنی است که در انتقال تکنولوژی معمولا داده نمی شود، بسیار ارزشمند است که با تکنیک DOE می توانید به دانش فنی محصول خود دست پیدا کنید که بسیار گرانبهاست. استفاده از طراحی آزمایشات به مهندسین کمک می‌کند تا تولید را توسعه و تکامل داده و فرآیندهایی را ایجاد کنند که مقابل عوامل محیطی و منابع دیگـر تغییر مقاومند. مدیران و مهندسان امروز لازم است که قبل از تصمیم‌گیری در مورد میزان بهبود و توسعه محصول و فرآیند، خود، اطلاعات کافی از روشهای طراحی آزمایش داشته باشند. به همین خاطر است که شرکتهای بین المللی نظیر تویوتا سالانه تعداد زیادی از مهندسان خود را تحت دوره‌های آموزشی DOE قرار می‌دهند و شرکتی مثل فورد در آمریکا، حتی تأمین کنندگان قطعات خود را ملزم به استفاده از این تکنیک می‌نماید.

در این دوره با مثال هایی طریقه بدست آوردن دانش فنی در یک محصول، در یک فرآیند توضیح داده می شود. انواع فاکتورهای دو سطحی، سه سطحی یا چند سطحی گفته می شود. ماتریس های طراحی آزمایشات بطور مثال ماتریس های طراحی تمام عاملی مورد بررسی قرار می گیرند که برای کدام نوع از پارامترها از کدام ماتریس ها بتوان استفاده کرد.