معرفی شرکت‌های برتر مهندسی شیمی در ایران

مهندسی شیمی یکی از رشته‌های کلیدی و پرکاربرد در صنایع مختلف است که نقش بسیار مهمی در پیشرفت اقتصادی و صنعتی کشورها دارد. در ایران، با توجه به منابع غنی نفت، گاز و پتروشیمی، صنعت مهندسی شیمی به‌ ویژه در زمینه‌های طراحی، ساخت و بهینه‌سازی واحدهای صنعتی و فرآیندهای شیمیایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شرکت‌های مهندسی شیمی در ایران با اتکا به دانش فنی و تجربه‌های گسترده خود، توانسته‌اند در پروژه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی موفق عمل کرده و نقش قابل توجهی در رشد و توسعه صنعت کشور ایفا کنند.

این مقاله به معرفی برخی از برترین شرکت‌های مهندسی شیمی در ایران می‌پردازد که با بهره‌گیری از آخرین فناوری‌ها و استانداردهای جهانی، خدمات مهندسی و مشاوره‌ای پیشرفته‌ای را در بخش‌های مختلف صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاهی و محیط زیست ارائه می‌دهند. این شرکت‌ها با تکیه بر تخصص و نوآوری، به بهبود فرآیندهای صنعتی، کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و ارتقای کیفیت در سطح جهانی کمک کرده‌اند.

جایگاه ایران در پتروشیمی در جهان 

کشور ایران به دلیل اینکه از نظر ذخایر نفتی و گازی، غنی است بخش عظیمی از درآمد خود را از طریق صنعت پتروشیمی به دست می‌آورد و همچنین تامین‌کننده بسیاری از مصارف روزانه پرکاربرد مانند صنعت برق، صنعت نساجی، پزشکی و…. است. این صنعت موجب ایجاد تعداد زیادی شغل در کشور شده است و کشور ایران به عنوان یکی از بزرگترین قطب‌های پتروشیمی در قاره آسیا به شمار می‌رود. بر اساس گزارش‌های بین المللی، شرکت‌های پتروشیمی با تولید محصولات پرکاربرد از منابع نفت و گاز و صادرات این محصولات به کشورهای دیگر، ارزش افزوده بسیار زیادی برای کشور تولید می‌کنند. الفین و محصولات پلاستیکی از جمله مهمترین محصولات بخش‌های صنعت پتروشیمی به شمار می‌آیند.

مرکز رتبه‌بندی پتروشیمی ایران هر سال، چند شرکت را به عنوان برترین شرکت‌های صنایع پتروشیمی ایران معرفی می‌کند. در این بخش از مقاله قصد داریم تعدادی از شرکت‌های برتر مهندسی شیمی در ایران از جمله شرکت‌های پتروشیمی را مورد بررسی قرار دهیم:

معرفی شرکت های برتر مهندسی شیمی در ایران 

شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس

شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌ فارس، به عنوان بزر‌گترین مجموعه پتروشیمی در سطح کشور در سال ۱۳۸۹ تاسیس شده است و در حوزه سرمایه‌گذاری و مدیریت پالایشگاه‌ها و کارخانه‌های شیمیایی به ‌عنوان بزرگترین هلدینگ تخصصی پتروشیمی فعالیت می‌کند. این شرکت در سال 1392 در راستای اجرای اصل 44 قانون اساسی از مدیریت دولتی به بخش خصوصی واگذار شد. از زیر مجموعه‌های این شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بندر امام

• بوعلی

• فجر

• تندگویان

• ایلام

• پارس

• کانون

• بید بلند 

شرکت پتروشیمی خلیج فارس بعد از شرکت سابیک عربستان به عنوان برترین و بهترین هلدینگ تخصصی در کل خاورمیانه شناخته شده است. تولید مواد شیمیایی از فرآورده‌های نفتی و تولید بهترین پلیمرها جزء فعالیت‌های انجام شده توسط این شرکت قرار می‌گیرد.

 پتروشیمی امیرکبیر

این پتروشیمی در سال ۱۳۷۷ تاسیس شد و در سال ۱۳۸۴ به طور رسمی افتتاح شد. مجتمع پتروشیمی امیرکبیر در بندرامام در جنوب منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در زمینی به مساحت ۵۵ هکتار واقع است.

پتروشیمی امیرکبیر تاکنون موفق به اخذ گواهینامه Reach مطابق استانداردهای اروپا و گواهینامه‌های استاندارد ISO, OHSAS ,EFQM بوده و امروزه از این پتروشیمی به عنوان یکی از برترین پتروشیمی‌های ایران یاد می‌شود. همچنین شرکت پتروشیمی امیرکبیر به دنبال طرح استانداردهای جهانی ایزو در دنیا و به منظور تطبیق محصولات خود با معیارهای جهانی، موفق به دریافت گواهینامه‌های سیستم مدیریت کیفیت مبتنی بر استانداردهای ایزو ISO شده است. از محصولات تولید شده در این پتروشیمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پلی اتیلن سنگین در انواع گریدها

• پلی اتیلن سبک

• بوتادین 

پتروشیمی جم

شرکت پتروشیمی جم که به اختصار JPC گفته می‌شود یکی دیگر از شرکت‌های برتر مهندسی شیمی در ایران است که در سال ۱۳۷۹ در منطقه ویژه پتروشیمی پارس در عسلویه تاسیس شد و امروز به عنوان یکی از بزرگترین و برترین شرکت‌های پتروشیمی جهان شناخته شده است. پتروشیمی جم، در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس قرار دارد و این منطقه به منظور بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی تاسیس شده است.

 شرکت پتروشیمی جم با هدف تولید الفین و پلی اتیلن‌های سبک و سنگین فعالیت خود را آغاز کرده است و تاکنون توانسته واحدهای تولیدی گوناگون از جمله موارد زیر راه اندازی کند و در این زمینه موفقیت‌هایی را کسب کند:

• الفین

• پلی اتیلن سنگین

• پلی اتیلن خطی 

• بوتادین

• بوتن-1 

جـم شاخص‌ترین مجتمع تولیدی منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی با تولید و عرضه گریدهای متنوع محصولات پتروشیمی و پلیمری در بازارهای داخلی و خارجی به شمار می‌آید.

شرکت توسعۀ نفت و گاز مپنا

در سال 1372، شرکت مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران یا به اختصار «مپنا» تأسیس ‌شد. در ابتدا، فعالیت مپنا بر روی تأمین تجهیزات اصلی از شرکت‌های بین‌المللی و مهندسی و انجام عملیات اجرایی پروژه‌های احداث نیروگاه متمرکز بود. در ابتدای دهه هشتاد، مپنا با ساخت تجهیزات اصلی نیروگاهی از قبیل توربین و ژنراتور و همچنین آغاز سرمایه‌گذاری در احداث نیروگاه‌های برق به بزرگترین سرمایه‌گذار پروژه‌های نیروگاهی کشور تبدیل شد. در اواسط دهه هشتاد، گروه مپنا با تجربه‌های سال های گذشته و بهره‌گیری از توان صنعتی، مدیریتی و مالی خود، به دو حوزه راهبردی نفت ‌و گاز و حمل ‌و نقل ریلی ورود کرد.

این شرکت به منظور اجرای پروژه‌های میادین نفت و گاز و عملیات پروژه‌های حفاری و نیز طرح‌های پالایشگاهی، پتروشیمی، LNG، خطوط لوله و غیره در قالب EPC   و با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری و توانمندی‌های فنی، اجرایی و تجارب حرفه‌ای گروه مپنا تاسیس گردیده است.

در سال 1387 به منظور اجرای پروژه‌های توسعۀ میادین نفت و گاز، شرکت توسعۀ نفت و گاز مپنا تأسیس شد و کار خود را با اجرای پروژۀ توسعۀ میدان گازی فروز بی آغاز کرد. از جمله فعالیت‌های این شرکت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدیریت راهبردی و اجرای طرح‌های مختلف توسعۀ میادین نفت و گاز، اعم از اکتشاف، حفاری

• تامین تجهیزات روزمینی و انتقال محصولات به مبادی موردنظر

• احداث پالایشگاه‌های نفت و گاز و تأسیسات صنعتی زیرمجموعه 

از دیگر خدمات شرکت توسعه نفت و گاز مپنا  (OGDC)موارد زیر است:

• سرمایه‌گذاری مستقیم در احداث، راهبری و تولید نفت و گاز در کنار اجرای طرح‌های توسعه میادین نفت و گاز در قالب طرح‌های قراردادیِ متعارف در صنعت نفت

• اجرای پروژه‌های کلان نفت و گاز در قالب طرح‌های EPC/EPCF 

• احداث پالایشگاه‌های نفت و گاز 

شرکت پلیمر آریا ساسول

این شرکت پس از درخواست شرکت ساسول از آفریقای جنوبی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های طرح الفین، طی توافق نامه‌ای بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت ساسول آفریقای جنوبی (شعبه آلمان) تأسیس شد. با توجه به این توافق نامه واحد الفین و دو واحد پلی‌ اتیلن متوسط و سنگین و پلی ‌اتیلن سبک، از شرکت پتروشیمی پارس جدا شدند و به عنوان بخش‌های مستقل شرکت آریاساسول شروع به کار کردند. از جمله کاربرد‌های اصلی محصولات این شرکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اتیلن (خوراک واحدهای پلیمری)

• پلی اتیلن سبک (فیلم، کیسه، ظروف، پوشش کابل و قطعات صنعتی) 

• پلی اتیلن سنگین و متوسط (لوازم خانگی، فیلم، ظروف قطعات صنعتی، لوله، بطری‌های پلاستیکی) 

موقعیت‌های شغلی و درآمد مهندسین شیمی در شرکت‌های صنعتی 

مهندسی شیمی یکی از رشته‌های معتبر و پرطرفدار در دنیای صنعتی است که فارغ‌ التحصیلان آن از توانمندی‌های فراوانی برخوردار هستند و می‌توانند در صنایع مختلف فعالیت کنند. این مهندسین، با توجه به تخصص‌های فنی و علمی خود، در حوزه‌های متعددی از جمله صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، داروسازی، مواد غذایی، آب و محیط زیست، انرژی‌های تجدیدپذیر و صنایع خودروسازی مشغول به کار می‌شوند. موقعیت‌های شغلی مهندسین شیمی بسیار متنوع است و آن‌ها می‌توانند در مراحل مختلف پروژه‌ها از طراحی و مهندسی تا تولید و مدیریت پروژه‌ها، نقش‌های کلیدی را ایفا کنند.

مهندسین شیمی می‌توانند در حوزه‌های مختلف صنعتی و حتی در شرکت‌های مشاوره‌ای به ‌عنوان مشاور و طراح فعالیت کنند. برخی از مهم‌ترین موقعیت‌های شغلی شامل موارد زیر است:

1. مهندس فرآیند: (Process Engineer) این شغل به طراحی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید در واحدهای صنعتی می‌پردازد. مهندسان فرآیند با استفاده از شبیه‌سازی‌ها، آزمایش‌ها و تحلیل‌های دقیق، به بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش ضایعات و افزایش کیفیت محصول کمک می‌کنند.

2. مهندس بهره‌برداری: (Operations Engineer) این دسته از مهندسان، مسئول نظارت و مدیریت فرآیندهای تولید در کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی هستند. آن‌ها باید اطمینان حاصل کنند که تجهیزات به درستی کار می‌کنند و فرآیندهای تولید مطابق با استانداردها پیش می‌رود.

3. مهندس طراحی: (Design Engineer) این نقش شامل طراحی سیستم‌ها و تجهیزات مورد نیاز برای واحدهای پتروشیمی و صنایع مشابه است. مهندسین طراحی باید به دقت نیازهای پروژه و استانداردهای ایمنی را در نظر گرفته و طرح‌هایی با عملکرد بهینه ایجاد کنند.

4. مهندس کنترل کیفیت: (Quality Control Engineer) این افراد مسئول نظارت بر کیفیت محصولات تولیدی و اطمینان از تطابق آن‌ها با استانداردهای داخلی و بین‌المللی هستند. این شغل نیازمند دقت و توانایی تجزیه و تحلیل داده‌ها برای شناسایی مشکلات کیفیت و پیشنهاد راهکارهای بهبود است.

5. مشاور مهندسی شیمی: (Chemical Engineering Consultant) مشاوران مهندسی شیمی به شرکت‌ها و سازمان‌ها در مسائل مختلف فنی، طراحی فرآیندها، بهینه‌سازی واحدها و حل مشکلات پیچیده کمک می‌کنند.

6. مدیر پروژه: (Project Manager) این نقش شامل مدیریت و نظارت بر تمام جنبه‌های پروژه‌های مهندسی، از طراحی تا اجرا و بهره‌برداری است. مدیران پروژه باید تیم‌ها را هدایت کرده و اطمینان حاصل کنند که پروژه‌ها در زمان و بودجه مشخص شده به پایان برسند.

7. مهندس ایمنی: (Safety Engineer) در این نقش، مهندسین شیمی مسئول ایجاد و پیاده‌سازی دستورالعمل‌های ایمنی در محیط‌های صنعتی هستند تا از بروز حوادث و آسیب‌ها جلوگیری کنند.

درآمد مهندسین شیمی بسته به چندین عامل مهم مانند تجربه، محل کار، تخصص و صنعت متفاوت است. به ‌طور کلی، مهندسین شیمی به دلیل نقش حیاتی که در صنایع مختلف ایفا می‌کنند، از درآمد نسبتا بالایی برخوردار هستند. در ایران، درآمد مهندسین شیمی به ‌طور متوسط از ۱۵ میلیون تومان در ماه برای افراد تازه ‌کار شروع می‌شود و می‌تواند با افزایش تجربه و ارتقاء در شغل به بیش از ۳۰ میلیون تومان برسد.البته توجه داشته باشید که این ارقام مربوط به سال 1403 است. 

بیشتر بخوانید: " پردرآمدترین شاخه و رشته مهندسی شیمی" 

در کشورهای دیگر، مانند آمریکا، کانادا و کشورهای اروپایی، درآمد مهندسین شیمی به‌ طور قابل توجهی بیشتر است. در آمریکا، متوسط درآمد سالانه یک مهندس شیمی حدود ۷۵ تا ۹۰ هزار دلار است و در برخی صنایع خاص مانند نفت و گاز این مبلغ به راحتی می‌تواند به بیش از ۱۲۰ هزار دلار در سال برسد. همچنین، مهندسین شیمی با تخصص‌های خاص و تجربیات زیاد می‌توانند در برخی کشورها درآمدهای حتی بالاتری داشته باشند.

جمع‌بندی

مهندسی شیمی در ایران نقش بسیار مهمی در پیشرفت صنعتی و اقتصادی کشور دارد، به ‌ویژه در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی. شرکت‌های معتبر مانند پتروشیمی خلیج فارس، پتروشیمی امیرکبیر و پتروشیمی جم با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و استانداردهای جهانی، موفق به تولید محصولات متنوع و صادرات به بازارهای جهانی شده‌اند.

این صنعت به ایجاد شغل و تولید ارزش افزوده در کشور کمک کرده و ایران را به یکی از قطب‌های بزرگ پتروشیمی در جهان تبدیل کرده است. مهندسین شیمی نیز با تخصص‌های متنوع و درآمد مناسب در حوزه‌های مختلف صنایع مشغول به کار هستند و در پروژه‌های طراحی، بهره‌برداری و مدیریت نقش‌های کلیدی ایفا می‌کنند. به ‌طور کلی، مهندسی شیمی به عنوان یک صنعت کلیدی، نقش عمده‌ای در رشد اقتصادی و توسعه پایدار کشور دارد.

نویسندگان: فائزه کاظمی زاد، کارشناسی ارشد مهندسی شیمی- سایه صفاییان، کارشناسی مهندسی مواد