کاربرد تجهیزات پزشکی در اتاق عمل

تجهیزات پزشکی چیست؟

تجهیزات پزشکی شامل هرگونه از وسایل که پزشکان یا پرستاران در بیمارستان ها و حتی مراکز درمانی  که در جهت بهبود حال عمومی فرد، از آنها استفاده می کنند. این تجهیزات یا به صورت دستی، نیمه اتوماتیک یا اتوماتیک در اختیار قرار دارند. تجهیزات های دستی معمولاً در همه کاربرد های پزشکی مثل معاینه تا عمل های جراحی کاربرد دارند و بسیار مهم تلقی می شوند.
تجهیزات های نیمه اتوماتیک، تجهیزاتی هستند که پزشک روی آن کنترل دارد و دستگاه طبق فرمان اپراتور خود کار را انجام میدهد (مثل انواع تجهیزات آزمایشی آزمایشگاه ها).
دستگاه های اتوماتیک دستگاه هایی هستند که مثل یک ربات کار می کنند و هوش مصنوعی خاصی برای آن طراحی شده است (مثل انواع ربات های جراح).
ساخت و عیب یابی و کنترل کیفی هر کدام از انواع این تجهیزات پزشکی بر عهده مهندسین پزشکی است. پس باید در زمینه های عیب یابی تجهیزات های پزشکی هم مهارت کافی داشته باشند.

ساخت تجهیزات پزشکی به چه صورتی است؟

ساخت تجهیزات پزشکی شامل یکسری چارچوب ها و ضوابط خاصی می شود؛ زیرا بحث درباره تجهیزات پزشکی است که با بدن انسان در تعامل قرار می گیرد.
پس در ساخت تجهیزات پزشکی اولین موردی که باید به آن پرداخته شود، شناسایی مواد زیست سازگار با بدن است. پس شناسایی مواد بسیار مهم تلقی می شود.
در مرحله بعد پس از شناسایی ماده مورد نظر، به فرآیند ساخت پرداخته می شود. معمولاً ایمپلنت هایی که برای ورود به بدن ساخته می شود از  قبل یک طرح در پرینت های سه بعدی ساخته شده تا ایراد های ماده را به دست آوردند و سپس در دستگاه های شبیه سازی مثل الکتروریسی آن را به مرحله نهایی ساخت می رسانند.
ساخت ابزار آلات فلزی در تجهیزات پزشکی با استفاده از شبیه ساز ها ابتدا شبیه سازی می شوند مثل شبیه سازی در کتیا یا سالیدورکس و... سپس فایل پس از تحلیل های انجام شده روی آن به وسیله نرم افزار آباکوس، فایل به ماشین های تراش کاری مثل CNCداده می شود و قطعه مورد نظر ما ساخته می شود. قطعه ساخته شده اگر نیاز به ماشین کاری و اصلاح سطح داشته باشد که قطعا دارد، روی آن انجام می شود تا به مرحله نهایی برسد.
تجهیزات دراین گروه باید قابلیت استریل شدن داشته ، خواص مکانیکی بالایی داشته باشند و ایجاد سمیت نکنند.

انواع تجهیزات در بیمارستان ها کدامند؟

 1- الکتروکارديوگراف: ثبت سیگنال های قلبی

 قلب سيگنالهاي الکتريکی را توليد می کند که می تواند بعنوان ابزار تشخيص عملکرد نواحی مختلف قلبی مورد استفاده قرار گيرد.  منابع قلبی را بصورت يك دوقطبی که بردار الکتريکی قلب را توليد می کند، مدل می کنيم. در هر لحظه از زمان اين بردار قلبی هم از نظر دامنه و هم جهت می تواند تغيير کند.  هنگامی که جدار بين دو قلب دي پالريزه می شوند. بردار جهتی رو به پائين و بسمت نوك قلب پيدا می کند و هرچه قسمتهاي بيشتري از قلب تحريك می شوند، طول اين بردار نيز بزرگتر می شود و مقداري هم تغيير جهت می دهد.

2-الکتروانسفالوگراف:

تعريف و ماهيت سيگنال الکتروانسفالوگراف  فعاليت الکتريکی مغز توسط ميلياردها سلول عصبی يا نرون به وجود می آيد.  الکتروانسفالوگرافی EEG روشی است جهت اندازه گيري فعاليت الکتريکی مغز.  سيگنال EEG ثبت شده از روي سطح سر، برآيند ناشی از فعاليت اين سلولهای عصبی می باشد.  دامنه ثبت الکتريکی از سطح باز شده مغز بزرگتر از ثبت هاي انجام شده از روي سطح خارجی سر است.  سيگنال EEG داراي محدوده فرکانسی 100-1.0 هرتز و دامنه اي از 25 تا 100 ميکرو ولت است. باند فرکانسی EEG شامل: 0.5-4Hz دلتا
 4-8Hz تتا
 8-13Hz آلفا
 13-30Hz بتا
 بیشتر از Hz 30گاما

 3- الكترومايوگراف:

در اثر انتقال سيگنال های عصبی به عضله تارهاي عضلانی فعال شده و ايجاد پتانسيل عملی می کنند که به آن الکترومايوگرام می گويند. الکترومايوگرام نمايانگر وضعيت فيزيولوژيکی يك عضله (يا دسته اي از عضالت( و رشته های عصبی کنترل کننده آن می باشد.  دستگاه الکترومايوگراففعاليت الکتريکی عضالت را آشکار، ثبت و پردازش می کند EMG. در واقع خواست انسان را در انجام حرکت نشان می دهد. محدوده فرکانسی سيگنال EMG بين 25 هرتز تا چند کيلوهرتز متغير می باشد. دامنه اين سيگنال از 100 ميکروولت شروع و تا 90 ميلی ولت متغير است که به نوع سيگنال و الکترود بستگی دارد. اگر از الکترودهاي سطحی براي ثبت استفاده شود، سيگنالها دارای دامنه کمی خواهند بود تا 1.0 ميلی ولت. در صورتيکه از الکترود سوزنی استفاده شود، دامنه سيگنال قوی تر بوده و لذا به گين کمتر برای تقويت کننده نياز است.
کاربردهاي EMG  اندازه گيري ميزان بهبود پس از فيزيوتراپی .اندازه گيری رابطه خستگی و متغيرهای متابوليکی. تشخيص اختلالات عصبی وعضلانی: مايوپاتی های مادرزادی، نوروپاتی هايی محيطی ، فلج اطفال و. . ..

4- پالس اکسيمتری:

اصول پالس اکسی متري  ميزان اشباع اکسيژن شريانی به روش پالس اکسيمتري انجام می شود. اين روش يك روش پيوسته و غير تهاجمی است که بر پايه جذب طيف هاي مختلف توسط هموگلوبين و اکسی هموگلوبين انجام می شود. در اين روش يك فرستنده وجود دارد که ميزان نوري که اين فرستنده به بافت بدن بيمار  انگشت يا الله گوشمی فرستد و ميزان نوري که در طرف ديگر به وسيله سنسور گيرنده گرفته می شود، اندازه گيري می شود. در طول موج هاي کمتر از 1000 نانومتر ضريب جذب آب ناچيز است. درنتيجه با تاباندن طول موجهاي زير 1000 نانومتر و ثبت آن توسط فتودتکتور می توان اطالعاتی از ميزان Hbo2 و Hb بدست آورد. هموگلوبين اکسيژن دار Hbo2 بيشتر نور مادون قرمز را جذب کرده و نور قرمز را از خود عبور می دهد. ولی هموگلوبين بدون اکسيژن بيشتر نور قرمز را جذب کرده و نور مادون قرمز را از خود عبور می دهد. طول موج هاي فرستنده

nm 600 برای قرمز و 910 nm براي مادون قرمز می باشد.

تخت اتاق عمل یا تخت های جراحی:

تخت های اتاق عمل یا جراحی در هنگام عمل، فضا و سطحی مناسب را برای انجام فرآیند مهیا می کند.
تخت های اتاق عمل به دو دسته مکانیکی و الکتریکی تقسیم می شود که در نوع مکانیکی، ساز و کار کنترل تخت مکانیکی است و به وسیله ی اهرم های دستی امکان تنظیم وضعیت بیمارفراهم می شود.در نوع الکتریکی، الکتروموتور ها وظیفه تنظیم تخت را به عهده دارند.تعدادی از اینتختها به وسیله ریموت کنترل، امکان تغییر وضعیت بیمار را می دهد. بسیاری دیگر از تجهیزات بیمارستانی وجود دارند که شناخت آن ها خالی از لطف نیست امّا مهم ترین آنها در این مقاله ذکر شد.

همانطور که در متون بالا مشاهده کردید، نبود تجهیزات پزشکی می تواند آثار مخربی را در سلامت انسان ها داشته باشد. پیشرفت های روزافزون در تجهیزات پزشکی سبب شده سلامت انسانی در جهان ارتقا یابد و کار برای پزشکان با استفاده از این تجهیزات نیز آسان تر شود.

نویسنده: احسان زینلی کاررشناس دپارتمان گروه آموزشی پارس پژوهان