یاسمین مقبلی، فضانورد زن ایرانی، کیست؟!

در سده‌های قبل این تصور بین افراد رایج بود که در حوزه‌های فنی مهندسی، مردان موفق‌تر هستند و بهتر می‌توانند نقش ایفا کنند، اما در سال‌های اخیر شاهد حضور روز افزون زنان در زمینه‌های مختلف علوم فنی مهندسی هستیم. رشته مهندسی هوافضا نیز از این قاعده مستثنی نیست، زنان در سراسر جهان به طور معناداری به صنعت هوافضا، از تحقیقات پیشگامانه تا پروازهای شجاعانه، کمک کرده‌اند. 

در مقاله معرفی گرایش‌های مهندسی هوافضا و نرم‌افزارهای مرتبط گفته شد که گرایش دینامیک پرواز یکی از گرایش‌های پرطرفدار و کاربردی این رشته است که مستقیما با ماموریت‌های هوایی در ارتباط است. در این مقاله نیز ابتدا به زندگی شخصی و حرفه‌ای خانم یاسمین مقبلی، نحوه ورود او به صنعت هوافضا و دستاوردهایش در این زمینه می‌پردازیم. سپس دیگر زنان تاثیرگذار در این رشته در طول تاریخ را معرفی خواهیم کرد.

زندگی شخصی و پیشینه خانوادگی یاسمین مقبلی

در مقاله افراد موفق در مهندسی هوافضا: نوآوران فاتح آسمان به معرفی بعضی از چهره‌های شاخص رشته مهندسی هوافضا در سطح بین‌المللی پرداختیم. در این مقاله نیز با یاسمین مقبلی آشنا خواهیم شد. یاسمین مقبلی در سال 1983 در بادن هیم آلمان به دنیا آمد اما شهر نیویورک را زادگاه خود می‌داند. والدین او فرشته و کامی مقبلی در حال حاضر ساکن تگزاس هستند (آن‌ها در سال 1357 از ایران به آلمان مهاجرت کردند). او با سام والد از تگزاس ازدواج کرده است و هم اکنون آن‌ها پدر و مادر دختران دوقلو هستند.

مسیر تحصیلی و تخصص علمی یاسمین مقبلی

یاسمین مقبلی فارغ‌التحصیل دبیرستان بالدوین در نیویورک است. مدرک لیسانس خود را در رشته مهندسی هوافضا با فناوری اطلاعات از موسسه فناوری ماساچوست (MIT) در کمبریج  گرفت. مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته مهندسی هوافضا از دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی در مونتری، کالیفرنیا به دست آورد. او همچنین فارغ‌التحصیل ممتاز مدرسه خلبانی آزمایشی نیروی دریایی ایالات متحده (NAS Patuxent River) در مریلند نیز هست. 

تجربیات خلبانی و حضور در ارتش آمریکا

مقبلی در سال 2005 و پس از پایان دوره کارشناسی به عنوان ستوان دوم در تفنگداران دریایی ایالات متحده آمریکا ماموریت یافت. او پس از تکمیل مدرسه اولیه پرواز (IFS) و مدرسه پایه (TBS) در کوانتیکو، ویرجینیا، برای آموزش پرواز به ایستگاه هوایی نیروی دریایی (NAS) پنساکولا، فلوریدا مراجعه کرد. یاسمین مقبلی در سال 2008 بال‌های طلایی خود را به ‌عنوان یک هوانورد نیروی دریایی به دست آورد و برای آموزش در هلیکوپتر سوپر کبرا AH-1W به آموزش بالگردهای تهاجمی سبک دریایی اسکادران 303 (HMLAT-303) پیوست.

او حرفه پرواز عملیاتی خود را در سال 2008 با هلیکوپتر حمله سبک دریایی (HMLA-367) در ایستگاه هوایی نیروی دریایی (MCAS) در کالیفرنیا آغاز کرد. یاسمین مقبلی سپس با HMLA-367 برای حمایت از نیروهای بین‌المللی کمک به امنیت (ISAF) و عملیات آزادی پایدار (OEF) در افغانستان از سال 2009 تا 2010 مستقر شد.

پس از بازگشت از استقرار، او به کلاس بالگردهای متوسط دریایی 163 (HMM-163) در کالیفرنیا ملحق شد و برای پشتیبانی از سیزدهمین واحد اعزامی دریایی (MEU) در سال 2011 مستقر شد. او متعاقباً به HMLA-367 منصوب شد و سومین استقرار خود را با HMM-262 (REIN) در حمایت از سی و یکمین MU در سال 2012 تکمیل کرد.

پس از بازگشت از آخرین اعزام، او برای انجام وظیفه در مدرسه خلبانی آزمایشی نیروی دریایی ایالات متحده در NAS Patuxent River، مریلند اعلام آمادگی کرد تا به کلاس 144 بپیوندد. یاسمین مقبلی تور آزمایشی توسعه خود را در سال 2014 پس از تکمیل برنامه درسی تبدیل به AH-1Z و UH-1Y در MCAS Camp Pendleton با اسکادران آزمایش و ارزیابی هوایی 31 (VX-31) آغاز کرد.

مقبلی زمانی که در VX-31 بود، تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده فوق لیسانس نیروی دریایی ادامه داد و به‌طور هم‌زمان مشغول انجام انواع تست‌های پروازی شامل سیستم‌های تسلیحاتی، سیستم هشدار نزدیکی زمینی، ارتقاء نرم افزار و ... بود. در سال 2015، مقبلی به MCAS یوما، آریزونا برای پیوستن به اسکادران تست و ارزیابی عملیاتی دریایی 22 (VMX-22) معرفی شد.

مقبلی در زمان انتخاب خود در ژوئن 2017 مشغول آزمایش هلیکوپترهای H-1 بود و به عنوان افسر تضمین کیفیت و اویونیک VMX-1 مشغول به کار بود. او بیش از 150 ماموریت جنگی و 2000 ساعت پرواز را در بیش از 25 هواپیمای مختلف جمع‌آوری کرده است. جدول زیر شامل خلاصه‌ای از فعالیت‌های این زن فضانورد تا قبل از ورودش به ناسا در سال 2017 است.

اگر به دنیای هوانوردی، مهارت‌های پرواز و خلبانی پهبادهای مولتی روتور علاقه‌مند هستید، دوره آموزش خلبانی هواپیمای مدل و دوره آموزش خلبانی پهپاد مولتی روتور را از دست ندهید.

ورود به ناسا و ماموریت‌های فضایی

یاسمین مقبلی توسط ناسا (NASA) برای پیوستن به کلاس کاندیدای فضانوردی 2017 انتخاب شد. او در آگوست 2017 وارد خدمت شد و دو سال دوره آموزشی را به عنوان کاندیدای فضانوردی گذراند. به او وظایف فنی در دفتر اکتشاف محول شد، جایی که تمرکز اصلی او بر توسعه سیستم فرود انسانی بود.

مقبلی به عنوان فرمانده ماموریت SpaceXCrew-7  ناسا با فضاپیمای SpaceX Crew Dragon در 26 آگوست 2023 به ایستگاه فضایی بین المللی پرتاب شد و در 27 اوت 2023 با موفقیت پهلو گرفت. به‌طور خلاصه روند فعالیت‌های یاسمین مقبلی در ناسا عبارت بودند از:

• 2017 تا 2020: گذراندن دوره‌های فشرده فضانوردی در ناسا
• 2021 تا 2022: شرکت در مأموریت‌های شبیه‌سازی و برنامه‌ریزی برای سفرهای آینده به ماه و ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS)
• 2023: انتخاب به عنوان فرمانده ماموریت فضایی Crew-7 ناسا در چارچوب همکاری با اسپیس‌اکس
• 26 آگوست 2023: پرتاب به فضا به‌همراه سه فضانورد دیگر از طریق فضاپیمای Crew Dragon (مأموریت Crew-7)
• آگوست 2023 تا مارس 2024: اقامت حدود شش ماهه در ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS)
• مارس 2024: بازگشت موفقیت‌آمیز به زمین

افتخارات و جوایز حرفه‌ای یاسمین مقبلی

یاسمین مقبلی در دوران حرفه‌ای خود،  افتخارات زیادی را به پاس خدمات تحقیقاتی و فنی خود دریافت نموده است که مهم‌ترین آن‌ها را در جدول زیر مشاهده می‌کنیم:

دیگر زنان تاثیرگذار در هوافضا

جین باتن (Jean Batten) 

جین باتن باعث شادی زیادی در نیوزلند (کشور خودش) و همچنین استرالیا و انگلستان شد زیرا اولین زنی بود که پرواز رفت و برگشت از انگلیس به استرالیا در سال 1934 انجام داد. او موفقیتش را با پروازهای رکورد شکن بسیاری مانند پرواز سولو (به تنهایی) بر فراز اقیانوس اطلس ادامه داد.

هلن دوتری (Helene Dutrieu)

هلن دوتری به شاهین دختر  هوانوردی معروف بود زیرا او شجاع ترین خلبان زن در زمان خود بود. هلن اولین زن بلژیکی بود که به گواهی خلبانی رسید (در سال 1910). در 1911 او از 14 رقیب مرد پیشی گرفت تا برنده کاپ پادشاهی در فلورانس ایتالیا شود.

والنتینا ترشکوا (Valentina Tereshkova)

والنتینا ترشکوا اولین زنی بود در ژوئن 1963 به فضا رفت. ورود ولنتینا به حوزه هوافضا زمانی شروع شد که او به باشگاه چتربازان پیوست و در سپتامبر 1961، نامه ای به مرکز فضایی شوروی برای تیم فضانوردان داوطلب نوشت و اتفاقا کارکنان فضایی شوروی، چتربازان زن را برای این برنامه در نظر داشتند.

ریموند دلاروش  (Raymonde de Laroche)

ریموند دلاروش، اولین زنی بود که توانست گواهینامه خلبانی دریافت کند (در سال 1910). او که یک مهندس آموزش دیده نیز بود، در سال 1919 به عنوان کمک خلبان یک هواپیمای جدید به فرودگاه Le Crotoy معرفی شد به امید اینکه اولین زن خلبان آزمایشی شود. اما متاسفانه هواپیما در فاز لندینگ (فرود) دچار سانحه شد و خلبان اصلی به همراه لاروش، هر دو کشته شدند.

پاتریشیا کاوئینگ (Patricia Cowings)

پاتریشیا کاوئینگ یک محقق روانشناسی در بخش زیست پزشکی مرکز تحقیقات ناسا ( NASA )، مشکلات روانی – فیزیولوژیکی و زیست‌شناسی که فضانوردان در فضا تجربه می‌کنند را با عنوان (بیماری‌های فضا) مورد بررسی قرار داد. در اوایل دهه 1980، او یک برنامه شامل 12 جلسه نیم ساعته، با هدف تدریس موضوعات برای کنترل عملیات‌های خودکار بدن، مانند ضربان قلب، از طریق بازخورد زیستی، طراحی کرد.

جمع‌بندی

در نهایت بدیهی است که حضور و فعالیت زنان در همه حوزه‌ها به موفقیت و پیشرفت آن حوزه کمک‌های بسیاری کرده است. در شاخه مهندسی هوافضا نیز، در بخش‌های مختلف از زمان تحقیقات پیش از پروژه‌ها، مراحل طراحی و برنامه‌ریزی، شبیه‌سازی‌ها و تحلیل‌های نرم‌افزاری، تست‌های آزمایشگاهی، بخش‌های عملی و ساخت، تا مراحل بعدتر مثل خلبانی که در دوره‌های گروه آموزشی پارس پژوهان مورد بحث قرار گرفته‌اند، یا حضور در فضا به عنوان فضانورد، زنان در ارتقای این رشته نقش مهمی داشته‌اند، نام‌های اشاره شده در اینجا مانند یاسمین مقبلی تنها اشارات کوچکی از خدمات وسیع زنان به این صنعت است.

نویسنده: ستاره دهقان، کارشناس مهندسی هوافضا – رضا صفایی، کارشناس مدیریت صنعتی