بهترین دانشگاه مهندسی مواد در ایران

در سال‌های اخیر، رشته مهندسی مواد به عنوان یکی از حوزه‌های کلیدی در توسعه فناوری‌های نوین، توجه ویژه‌ای را در نظام آموزش عالی ایران به خود جلب کرده است.لذا پیشنهاد می کنیم چنانچه علاقمند به آشنایی بیشتر با این رشته هستید مقاله "مهندسی مواد چیست؟" را مطالعه کنید.  اما انتخاب بهترین دانشگاه مهندسی مواد ایران همواره یک چالش برای دانشجویان و دانش آموزان است. با توجه به گزارش‌های پایگاه‌های معتبری چون پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) و شاخص‌های اساسی علم (ESI)، دانشگاه‌های ایرانی در این رشته توانسته‌اند جایگاه قابل توجهی در سطح بین‌المللی کسب کنند. در این مقاله، سه دانشگاه برتر کشور در حوزه مهندسی مواد معرفی می‌شوند، نقش این دانشگاه‎‌ها در پیشرفت علمی تحلیل می‌گردد، و معیارهای کلیدی برای انتخاب مناسب‌ترین مرکز آموزشی بررسی می‌شود.

معیارهای کلیدی در انتخاب دانشگاه

انتخاب مناسب‌ترین مرکز آموزشی مستلزم توجه به شاخص‌های متعددی است:

• اعتبار علمی: بررسی رتبه‌بندی‌های معتبر بین‌المللی مانند QS و رتبه‌بندی پایگاه ESI
  
  
• امکانات آزمایشگاهی: وجود دستگاه‌های پیشرفته ای مانند میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) و طیف‌سنجی پراش پرتو ایکس (XRD)
  
  
• هیئت علمی: سابقه پژوهشی اساتید در پروژه‌های ملی و بین‌المللی
  
  
• پیوندهای صنعتی: میزان همکاری دانشگاه با شرکت‌های فعال در حوزه مواد
  
  
• موقعیت جغرافیایی: دسترسی به مراکز صنعتی مرتبط برای انجام پروژه‌های عملی

دانشگاه کاشان: پیشتاز در تحقیقات مواد پیشرفته

شاید باعث تعجب شما شود اما دانشگاه کاشان در سال 1397 با کسب رتبه چهارم در میان دانشگاه‌های برتر دنیا در رشته مهندسی مواد، به عنوان یکی از دانشگاه‌های پیشرو در این حوزه شناخته می‌شود. این دانشگاه با تمرکز بر پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، به ویژه در حوزه نانو مواد و کامپوزیت‌های پیشرفته، توانسته است جایگاه خود را در رتبه‌بندی‌های جهانی تثبیت کند. بر اساس آمار، دانشگاه کاشان در شاخص تعداد مدارک بین‌المللی مرتبط با مهندسی مواد در رتبه 456 جهانی و در شاخص استنادات در جایگاه 569 جهان قرار دارد. آزمایشگاه‌های مجهز این دانشگاه همراه با همکاری‌های نزدیک با مراکز صنعتی، بستری ایده‌آل برای پژوهش‌های کاربردی فراهم می‌آورد.

دانشگاه صنعتی شریف: قطب آموزش و پژوهش مواد

دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یکی از بهترین دانشگاه مهندسی ایران، در حوزه مهندسی مواد نیز جایگاه ممتازی دارد. دانشکده مهندسی مواد این دانشگاه به عنوان یکی از بخش‌های اصلی، برنامه‌های آموزشی و پژوهشی متنوعی را ارائه می‌دهد. این دانشکده دارای 300 عضو هیئت علمی تمام‌وقت و حدود 12,000 دانشجو است. این دانشکده با بهره‌گیری از اساتید برجسته بین‌المللی و امکانات پیشرفته آزمایشگاهی، به یکی از مراکز اصلی تولید علم در حوزه‌هایی مانند متالورژی پیشرفته، سرامیک‌های مهندسی و مواد زیستی تبدیل شده است.

• فرصت‌های شغلی

فارغ‌التحصیلان این دانشکده معمولاً به عنوان متخصصان برجسته در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، پتروشیمی، فولادسازی و فناوری نانو مشغول به کار می‌شوند. ارتباط نزدیک دانشگاه با صنعت باعث شده تا دانشجویان بتوانند تجربه عملی ارزشمندی کسب کنند. همچنین همکاری‌های بین‌المللی گسترده با دانشگاه‌های مانند MIT و استنفورد، امکان دسترسی دانشجویان به آخرین دستاوردهای علمی جهان را فراهم می‌کند.

دانشگاه صنعتی امیرکبیر: پیوند علم و صنعت

امکان ندارد در بررسی بهترین دانشگاه‌های مهندسی مواد نام پلی تکنیک یا صنعتی امیرکبیر ذکر نشود. دانشکده مهندسی مواد و متالورژی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در سال 1353 تاسیس شد و در ابتدا به عنوان "انستیتو مهندسی معدن و ذوب فلزات" شناخته می‌شد. در حال حاضر، این دانشکده شامل ۲۱ عضو هیئت علمی، ۱۲ عضو کادر اداری و بیش از ۶۰۰ دانشجو است.

• امکانات پژوهشی

دانشکده مهندسی مواد دانشگاه امیرکبیر دارای آزمایشگاه‌های پیشرفته‌ای است که شامل تجهیزات مدرن برای تحلیل و بررسی خواص مواد می‌باشد. این امکانات شامل آزمایشگاه‌های ریخته‌گری، فناوری نانو، شیمی تجزیه و آنالیز مواد است. با توجه به تنوع آزمایشگاه‌ها، این دانشکده یکی از بهترین مراکز آموزشی در کشور به شمار می‌آید.

• فرصت‌های شغلی

دانشگاه صنعتی امیرکبیر با تمرکز ویژه بر پژوهش‌های کاربردی در حوزه مواد، نقش مهمی در توسعه فناوری‌های صنعتی کشور ایفا می‌کند. دانشکده مهندسی مواد و متالورژی این دانشگاه با اجرای پروژه‌های مشترک با شرکت‌های بزرگ فولادی و پتروشیمی، آموزش‌های عملیاتی منحصربه‌فردی ارائه می‌دهد. برنامه‌های درسی این مؤسسه به گونه‌ای طراحی شده که دانشجویان را با چالش‌های واقعی صنعت مواد آشنا می‌سازد.

نگاهی به سایر مراکز آموزشی برجسته

علاوه بر سه دانشگاه مذکور، سایر دانشگاه‌ها آموزش عالی کشور نیز در حوزه مهندسی مواد فعالیت‌های قابل توجهی دارند:

• دانشگاه تهران با سابقه درخشان در آموزش مهندسی مواد، به ویژه در حوزه متالورژی استخراجی، همواره به عنوان یکی از مراجع علمی معتبر شناخته می‌شود
  
  
• دانشگاه صنعتی اصفهان با تمرکز بر تحقیقات در زمینه مواد نسوز و کامپوزیت‌های صنعتی، همکاری گسترده‌ای با صنایع منطقه دارد
  
  
• دانشگاه علم و صنعت ایران در حوزه مواد پیشرفته مورد استفاده در صنایع حمل‌ونقل پیشرو است و پروژه‌های مشترک متعددی با سازمان‌های مرتبط اجرا کرده است
  
  
• دانشگاه شیراز با تأکید بر مواد مرتبط با صنایع نفت و گاز، نقش مهمی در تامین نیروی متخصص برای این صنایع ایفا می‌کند
  
  

نقش دانشگاه‌ها در توسعه مهندسی مواد

نهادهای آموزش عالی در ایران با ایفای سه نقش کلیدی، سهم بسزایی در پیشرفت این رشته داشته‌اند:
۱. تولید علم: بر اساس آمار پایگاه ISI، سهم ایران در تولید مقالات علمی حوزه مواد از ۰.۸ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۲.۱ درصد در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
۲. ارتباط با صنعت: طرح‌های مشترکی مانند توسعه آلیاژهای سبک وزن برای صنعت خودروسازی و مواد مقاوم در برابر خوردگی برای پالایشگاه‌ها نمونه‌هایی از این همکاری‌هاست.
۳. تامین نیروی انسانی متخصص: بیش از ۷۰ درصد مدیران فنی صنایع مواد و متالورژی کشور از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های داخلی می‌باشند.

یکی از بزرگترین مشکلاتی که دانشجویان تازه فارغ التحصیل در ایران با آن روبرو می‌شوند عدم تناسب واحدهای درسی دانشگاه با نیاز واقعی بازار کار است. گروه آموزشی پارس پژوهان با برگزاری دوره‌های مهندسی مواد نظیر آموزش اصول خوردگی و حفاظت از مواد، آموزش بازرسی جوش به روش التراسونیک (UT) و آموزش انتخاب فولاد و عملیات حرارتی را ارائه می‌دهد که می‌تواند مسیر شغلی شما را هموارتر سازد. این دوره‌ها باعث می‌شوند رزومه شما نسبت به دانشجویان دیگر کاملا متمایز شود. برای اطلاع از نحوه ثبت‌نام دوره‌ها با شماره تلفن 021- 88322992 در تماس باشید.

جمع‌بندی 

رشته مهندسی مواد در ایران با پشتیبانی دانشگاه‌های پیشرویی مانند کاشان، صنعتی شریف و امیرکبیر، به سرعت در حال توسعه است. این دانشگاه‌ها با ترکیب آموزش‌های تئوری و عملی، پژوهش‌های مرز دانش و تعامل مؤثر با صنعت، نقش بی‌بدیلی در تربیت نیروهای متخصص و توسعه فناوری‌های نوین ایفا می‌کنند. انتخاب آگاهانه دانشگاه بر اساس معیارهای علمی و امکانات پژوهشی، می‌تواند مسیر موفقیت دانشجویان را در این رشته استراتژیک هموار سازد. با توجه به روند کنونی، پیش‌بینی می‌شود ایران تا سال ۱۴۱۰ در میان ۱۰ کشور برتر جهان در حوزه تحقیقات مواد پیشرفته قرار گیرد.

نویسنده: علی بهرام همدانی، کارشناس ارشد مهندسی شیمی-فرآیند