مقایسه بوئینگ و ایرباس

ایرباس و بوئینگ دو رقیب اصلی و بزرگ در صنعت هوانوردی تجاری جهان هستند که سال‌هاست برای تأمین هواپیماهای مسافربری و باری با یکدیگر رقابت می‌کنند. این دو شرکت سهم بزرگی از بازار جهانی را در اختیار دارند و بیشتر پروازهای تجاری دنیا با یکی از محصولات آن‌ها انجام می‌شود. با وجود تفاوت‌های فنی و طراحی، شباهت‌های ظاهری میان مدل‌های آن‌ها باعث شده تشخیص برند سازنده برای بسیاری از افراد دشوار باشد.

اگر برایتان جالب است بدانید طراحی و ساخت چنین هواپیماهایی بر چه پایه‌ای انجام می‌شود، مطالعه مقاله مهندسی هوافضا چیست؟ می‌تواند دید بهتری به شما بدهد. در این مقاله با مبانی، کاربردها و اهمیت این رشته در صنایع پیشرفته‌ای مانند ایرباس و بوئینگ آشنا می‌شوید؛ دانشی که پشت تمام این فناوری‌ها و پیشرفت‌ها قرار دارد.

تاریخچه بوئینگ و ایرباس

شرکت بوئینگ فعالیت خود را در سال 1916 با ساخت نخستین هواپیمای خود به نام B&W Seaplane آغاز کرد و به‌تدریج جایگاهش را در صنعت نوپای هوانوردی تثبیت نمود. در طول دو دهه بعد، این شرکت چندین هواپیمای کوچک مسافربری و نظامی طراحی کرد و با تمرکز بر تولید هواپیماهای تمام‌فلزی، به یکی از پیشگامان این صنعت تبدیل شد. نقطه عطف بوئینگ در سال 1958 رقم خورد؛ زمانی که نخستین هواپیمای جت تجاری خود، بوئینگ 707 را معرفی کرد و دوران نوینی در سفرهای هوایی آغاز شد.

اما بدون شک اوج درخشش بوئینگ در سال 1970 با معرفی بوئینگ 747، مشهور به "ملکه آسمان‌ها"، اتفاق افتاد. این هواپیمای پهن‌پیکر و دوربرد با ظرفیت بسیار بالاتر از رقبای آن زمان، تحولی اساسی در حمل‌ونقل هوایی ایجاد کرد و موقعیت بوئینگ را به‌عنوان رهبر بلامنازع این صنعت تثبیت نمود.

در سوی دیگر، ایرباس که یک کنسرسیوم اروپایی است، کار خود را با معرفی A300B آغاز کرد؛ نسخه‌ای از جت پهن‌پیکر A300 که نخستین سفارش آن را از شرکت ایرفرانس در سال 1970 دریافت کرد. اگرچه این شروع نسبتاً آرام بود، اما ایرباس در دهه‌های بعد با تلاش مستمر و نوآوری‌های تکنولوژیک، جایگاه خود را تقویت کرد. در واقع، این شرکت تا دهه 1990 به عنوان یک رقیب جدی برای بوئینگ مطرح نبود، اما با عرضه هواپیماهای مدرن و کارآمدی مانند A330 و A340، به‌تدریج توجه بازار جهانی را به خود جلب کرد و وارد رقابت مستقیم با غول آمریکایی شد.

مقایسه بوئینگ و ایرباس

در صنعت هوافضای تجاری، دو نام بیش از هر شرکت دیگری به چشم می‌خورند: بوئینگ و ایرباس. این دو غول جهانی تقریباً به طور کامل بازار هواپیماهای تجاری را بین خود تقسیم کرده‌اند و رقابتی تنگاتنگ در بسیاری از زمینه‌ها دارند؛ از فروش جهانی و سهم بازار گرفته تا تنوع محصول و مناطق تحت پوشش. در ادامه، نگاهی مقایسه‌ای به مهم‌ترین جنبه‌های عملکرد این دو شرکت در قالب یک جدول خواهیم داشت:

قابلیت اطمینان: آیا بوئینگ عقب مانده است؟

در صنعت هواپیما، بروز مشکلات فنی می‌تواند ضربه سنگینی به اعتبار و فروش شرکت‌ها وارد کند. ایرباس در این زمینه سابقه نسبتاً باثبات‌تری دارد و تنها مورد قابل توجه، زمین‌گیری موقت ۱۴ فروند A320neo در هند در سال ۲۰۱۸ به‌دلیل نقص موتور بود.

در مقابل، بوئینگ با دو بحران مهم روبه‌رو شده است:

1. 737 MAX: در سال ۲۰۱۹ پس از دو سانحه مرگبار، کل ناوگان 737 مکس زمین‌گیر شد. این مدل بیش از ۴۶۰۰ سفارش به ارزش حدود ۶۰۰ میلیارد دلار داشت، اما با لغو سفارش‌های زیادی روبرو شد.
   
2. 787 Dreamliner: در سال ۲۰۱۳ به دلیل نقص در باتری، موقتاً زمین‌گیر شد. با این حال، پس از اصلاحات فنی، مجوز پرواز دوباره صادر شد و تأثیر محدودی بر فروش داشت.

در مجموع، مشکلات فنی بوئینگ به‌ویژه در مورد 737 مکس، سنگین‌تر و پرهزینه‌تر از موارد ایرباس بوده است.

پشتیبانی دولت‌ها؛ جنگ تجاری ایرباس و بوئینگ

ایرباس با حمایت مستقیم دولت‌های اروپایی تأسیس شده است و سهامداران اصلی آن فرانسه، آلمان و اسپانیا هستند. این حمایت‌ها باعث شروع رقابت و اختلافات طولانی میان اتحادیه اروپا و آمریکا در سازمان تجارت جهانی (WTO) شد.

در سال ۲۰۰۶، آمریکا شکایتی علیه اتحادیه اروپا به WTO ارائه داد و ادعا کرد که ایرباس ۲۲ میلیارد دلار یارانه غیرقانونی دریافت کرده است. حکم WTO در سال ۲۰۱۰ این ادعا را تأیید کرد و اعلام کرد ایرباس حدود ۱۸ میلیارد دلار یارانه غیرقانونی دریافت کرده است. در پاسخ، اتحادیه اروپا آمریکا را به پرداخت ۲۳ میلیارد دلار یارانه غیرمستقیم به بوئینگ متهم کرد، اما در سال ۲۰۱۱ WTO بیشتر این ادعاها را رد کرد و اعلام نمود حدود ۸۰٪ این یارانه‌ها قانونی بوده‌اند.

اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲ شکایت دیگری مطرح کرد و آمریکا را به نقض توافقات متهم نمود، اما در سال ۲۰۱۷ WTO ۲۸ مورد از ۲۹ ادعای اتحادیه اروپا را رد کرد. نتیجه نهایی این بود که ایرباس این دور از جنگ تجاری را به بوئینگ واگذار کرد.

نوآوری‌های بوِئینگ و ایرباس

 ایرباس با وجود کوچکتر بودن نسبت به بوئینگ، طی چند سال اخیر هزینه‌های تحقیق و توسعه (R&D) خود را حتی بیشتر از بوئینگ کرده است. هر دو شرکت روی بازارهای نوظهور تمرکز دارند:

ایرباس:

• پلتفرم آنلاین Voom برای تاکسی‌های هوایی شهری
• سرمایه‌گذاری در وسایل نقلیه برقی عمودی (e-VTOL)
• تأسیس مراکز نوآوری با تمرکز بر توسعه بازار جهانی و حمایت از استارتاپ‌ها

بوئینگ:

• برنامه HorizonX برای توسعه حمل‌ونقل هوایی بار (کارگو)
• مراکز نوآوری در چین با هدف توسعه انحصاری بازار آسیا و اقیانوسیه

ایرباس بازار چین را به‌عنوان نقطه‌ای برای رشد جهانی می‌بیند، اما بوئینگ بیشتر به دنبال تثبیت و توسعه بازار خود در چین و منطقه اقیانوسیه است.

حمل و نقل هوایی نظامی: چه کسی پیروز میدان است؟

• بوئینگ:
    بوئینگ در بخش نظامی با محصولات پیشرفته و متنوعی مانند بالگردهای AH-64 آپاچی، CH-47F چینوک، V-22 اسپرای و AH-6 شناخته می‌شود. همچنین در حوزه هواپیماهای جنگنده، مدل‌های محبوب و قدرتمندی مانند F-15 استرایک ایگل و F/A-18 هورنت را ارائه می‌دهد که در انواع مختلف فعال هستند. تنوع و قدرت این محصولات باعث شده بوئینگ در بازار نظامی موقعیت برتری داشته باشد.
• ایرباس:
    ایرباس در بخش هلیکوپترهای نظامی بیشتر بر نسخه‌های غیرنظامی خود اتکا دارد؛ به طوری که از ۸ مدل بالگردی که تولید می‌کند، ۶ مدل بر پایه پلتفرم‌های غیرنظامی هستند. دو مدل دیگر، یعنی تایگر و NH-90، عمدتاً در کشورهای اروپایی فعال‌اند و فروش قابل توجهی در آمریکای شمالی ندارند. همچنین ایرباس تنها یک جنگنده به نام Eurofighter Typhoon دارد که محدودیت‌هایی در تنوع و کاربردهای مختلف دارد.

آینده‌ی بوئینگ و ایرباس

 آینده نزدیک دو غول صنعت هوافضا، بوئینگ و ایرباس، با چالش‌ها و فرصت‌های خاصی روبروست. بوئینگ با نگرانی از وضعیت ناوگان ۷۳۷ خود و احتمال سقوط یا خرابی آن، ممکن است با ابطال سفارش‌های مهمی مواجه شود که تاثیر قابل توجهی بر درآمد تجاری‌اش دارد. در مقابل، ایرباس با پرونده غرامتی که آمریکا در سازمان تجارت جهانی علیه آن مطرح کرده و می‌تواند فشار مالی شدیدی ایجاد کند، روبروست. در صورتی که هر دو شرکت بتوانند این موانع را پشت سر بگذارند، رقابت اصلی آن‌ها در بازار هواپیماهای تجاری و فضایی ادامه خواهد یافت؛ جایی که بوئینگ در بخش دفاعی و نظامی قوی‌تر است و ایرباس روی توسعه بازارهای نوظهور حمل و نقل هوایی شهری متمرکز شده است.

 بوئینگ و ایرباس هر دو در مسیر توسعه صنعت هوافضا نقش مهمی دارند و با چالش‌های خاص خود مواجه هستند. آشنایی با روندها و مهارت‌های تخصصی این حوزه برای ورود به بازار کار بسیار ضروری است.

برای این منظور، دوره‌های مرتبط گروه آموزشی پارس پژوهان، شامل طراحی هواپیما، مهندسی پرواز و مدیریت پروژه‌های هوافضا، می‌تواند به شما در کسب دانش و مهارت‌های کاربردی کمک کند:

• دوره آموزش خلبانی پهپاد مولتی روتور
• دوره آموزش Concepts Nrec
• دوره آموزش طراحی و تحلیل هواپیما در AAA
• دوره آموزش آباکوس مقدماتی

جمع‌بندی

مقایسه بوئینگ و ایرباس نشان می‌دهد که هر دو شرکت به عنوان بازیگران اصلی صنعت هوافضا، در مسیر رشد و توسعه خود با چالش‌های مهمی مواجه هستند. بوئینگ با تمرکز بر بخش دفاعی و ناوگان مشهور ۷۳۷ فعالیت می‌کند و ایرباس با قدرت در بازار هواپیماهای تجاری و پروژه‌های فضایی نقش کلیدی دارد. آینده این دو شرکت تا حد زیادی به توانایی‌شان در مدیریت بحران‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌های جدید مانند حمل و نقل هوایی شهری بستگی دارد.

برای کسانی که می‌خواهند وارد این صنعت شوند یا مهارت‌های خود را ارتقا دهند، دوره‌های گروه آموزشی پارس پژوهان مجموعه‌ای کاربردی و تخصصی از آموزش‌ها را ارائه می‌دهد که می‌تواند مسیر موفقیت در حوزه هوافضا را هموار کند.

نویسنده: علیداد قاصر کارشناس مهندسی هوافضا، لعیا نوغانچی صالح کارشناس مهندسی عمران.