برنامه ریزی تولید به معنای واقعی قلب تپنده یک شرکت می باشد چون رابطه بسیار مستقیمی با سود مجموعه دارد.فرقی هم نمیکند که ماهیت شرکت چه چیزی باشد. اگر بخواهیم به آن اهدافی که برای یک شرکت در نظر گرفتیم برسیم قطعا باید یک برنامه ریزی خوب داشته باشیم و بدون برنامه ریزی قطعا یک سری چالش ها به سراغ ما می آید و امروزه مفهوم برنامه ریزی یک نیاز بسیار مهم است که متاسفانه در شرکت های ایرانی خیلی به آن پرداخته نمی شود. این مفهوم برای مهندسین صنایع بسیار آشنا می باشد زیرا در در مقطع کارشناسی 3 واحد تخصصی با این عنوان دارند. همچنین در مقطع کارشناسی ارشد 3 واحد پیشرفته این درس را میگذرانند.
.jpg)
چرا برنامه ریزی تولید
در ابتدا تعریفی از برنامه ریزی تولید داشته باشیم که بیشتر با این مفهوم آشنا بشویم:
تصمیم گیری در خصوص تخصیص منابع به عملیات تولید به جهت تولید محصول با کمترین هزینه.
حالا با اهمیت این واحد بیشتر آشنا بشیم. چون برنامه ریزی تولید ارتباط زیادی با بقیه ارکان سازمان دارد در نتیجه منجر به کاهش هزینه، افزایش بهره وری، از امکاناتمان و موجودی هایمان بهتر استفاده کنیم، بازدهی مناسب و در نهایت افزایش سود مجموعه می شود. امروزه بسیاری از شرکت ها مشکل نقدینگی دارند و برنامه ریزی کمک بسیار شایانی به آنها میکند.
وظایف یک کارشناس برنامه ریزی تولید
کارشناس برنامه ریز باید بتواند یک برنامه ریزی خوبی داشته باشد، استانداردهای کیفی را رعایت کند، اگر مشکلی در تولید به وجود آمده بتواند آن مشکل را حل کند و تحلیل گر خوبی باشد. میتوان گفت که بار سنگینی بر دوش یک کارشناس برنامه ریز تولید است زیرا بسیاری از شرکت ها امروزه با مشکلات فراوانی مواجه هستند و سریع ترین فکری که به ذهن خیلی از کارفرماها می آید این است که تعدیل نیرو داشته باشند در حالی که شاید با یک برنامه ریزی خوب موجب رشد و پیشرفت آن شرکت و جلوگیری از تعدیل نیرو داشت.
انواع منابع در بحث برنامه ریزی تولید
برنامه ریزی باید چه چیزهایی را منبع حساب کند. چه چیزهایی منابع حساب میشوند؟ برنامه ریزی باید به چه چیزهایی به عنوان منبع نگاه کند؟ آیا فقط موجودی هایمان منبع محصوب می شوند؟یک برنامه ریز خوب باید تمام تلاش خودش را بکند که منابع را درست اختصاص کند. به لحاظ برنامه ریزی منابع شامل:
1- مواد اولیه: که این بخش به شامل: 1- مواد اولیه خام 2- مواد اولیه نیمه ساخته: که این ها ما میخریم برای واحد انبار و استفاده میکنیم
2- ماشین آلات: ما در واحد برنامه ریزی یاد میگیریم که این منابع درست اختصاص بدهیم. در گذشته هزینه خرید ماشین آلات انقدر سنگین نبود اما امروزه با افزایش نرخ دلار و تورم قیمت ماشین آلات صنعتی هم افزایش یافته است.
3- نیروی انسانی: قبلا در ایران نیروی انسانی بسیار ارزان بود. حقوق و مزایا جوابگو زندگی ها بود اما امروزه با توجه به تورم به طبع حقوق و مزایای نیروی انسانی هم افزایش یافته که این خود یکی از چالش های اساسی مدیریان است. از طرفی هم بسیاری از نیروهای انسانی متخصص از کشور مهاجرت کرده اند و این نیز یکی دیگر از چالش های اساسی است.
4- سرمایه: این موضوع شاید بیشتر در حوزه های مدیریتی مطرح می شود. امروزه اکثر مدیران مواد اولیه درجه یک، ماشین آلات خوب و نیروی انسانی متخصص را یک سرمایه برای سازمان خود میدانند.
یک کارشناس برنامه ریزی مهم ترین وظیفه ای که دارد این است که مواد اولیه، ماشین آلات و نیروی انسانی را بهینه کردن این منابع است. یک کارشناس برنامه ریزی هر روز با این سه تا موضوع درگیر است.
.jpg)
انواع سیستم های تولیدی برنامه ریزی تولید
در مقالات مختلف چندین دسته بندی برای این حوزه تعریف شده است اما متداول ترین دسته بندی در این حوزه را میتوان به سه دسته تقسیم بندی کرد که شامل:
1- سیستم تولیدی پیوسته: زمانی که ما خط تولید مشخصی داشته باشیم و بدون وقفه تولید کنیم. در این سیستم ما در ابتدای خط تولید یک چیزی تزریق میکنیم و در انتها یک قطعه تحویل میگیریم مانند کارخانجات تولید فلز
2- سیستم تولید متناوب: این سیستم را تولید ناپیوسته هم نامگذاری میکنند و برعکس سیستم تولید پیوسته زمان شروع و پایان تولید مشخص نیست این سیستم از تولید پیوسته، پیچیده تر است مانند کارگاه های طلاسازی.
3- سیستم تولید پروژه: بسته به نوع پروژه، ماهیت آن تغییر میکند. ممکن است بسیاری از دوستان این ذهنیت برایشان پیش بیاد که این سیستم تولید را با نرم افزارهای کنترل پروژه میشود جلو برد اما این تفکر کاملا اشتباه است. چون ما در بحث های تولیدی یک سری منابع داریم که به صورت مشترک برای تولیدمان استفاده میشود به راحتی نمیتوانیم از نرم افزاری مانند نرم افزار MSP استفاده کنیم بلکه باید از نرم افزارهای تولیدی استفاده کنیم. مانند هواپیما سازی، کشتی سازی و...
چه مطالبی در این دوره کاربردی یاد میگریم
قبل از اینکه به بررسی سرفصل های دوره بپردازیم این نکته را را هم مجدد یادآوری میکنیم که این دوره به صورت کاربردی است و صرف مطالب تئوری محض که در دانشگاه گفته میشود نیست. این دوره فاقد پیش نیاز می باشد و مخاطبین اصلی آن هم دوستان رشته مهندسی صنایع و مدیریت صنعتی می باشد. از جمله سرفصل های این دوره میتوان به:
اهداف برنامه ریزی تولید
رضایت مندی مشتری
استفاده مناسب از منابع
کاهش هزینه های تولید
کاهش هزینه های نگهداری
بانک های اطلاعاتی (اینکه چگونه بتوانیم مستندات خودمان را آنجا داشته باشیم)
آشنایی با برنامه ریزی ظرفیت
نرخ کارایی و بهره وری
عوامل توسعه ظرفیت
آشنایی با سیستم های تولیدی
آشنایی با نرم افزار اکسل در این حوزه
اهمیت مدیریت دانش در این حوزه
برنامه ریزی ادغامی
زمان بندی اصلی
پیش بینی تقاضا
برنامه ریزی احتیاجات مواد
بررسی مدل سازی برنامه ریزی تولید
روش های حمل و نقل در این حوزه
ارزیابی کار و زمان
زمان سنجی و کارسنجی
بررسی توالی عملیات در ماشین آلات
نرم افزار های حوزه انبار
سیستم های انبارداری
سیستم تولید به هنگام
و محاسبه شرایط تولیدی
جمع بندی
برنامه ریزی تولید در کنار، کنترل پروژه، کنترل کیفیت و تضمین کیفیت یکی از 4 حوزه کاری پرطرفدار برای مهندسی صنایع است و برای فارغ التحصیلان این رشته بازار کار بسیار خوبی دارد.
از جمله مهارت های که یک کارشناس برنامه ریزی تولید باید داشته باشد:
باید بتواند مهارت های ارتباطی خوبی داشته باشد، توانایی کار با کامپیوتر، قطعا نرم افزار اکسل نیازمندی یک کارشناس این حوزه است، کار با نرم افزار POWER BI یک مزیت محصوب می شود.
ما در گروه آموزشی پارس پژوهان سعی کرده ایم با بهره گیری از اساتید مجرب یک دوره کاملا کاربردی و پروژه محور داشته باشیم که تفاوت های بسیاری با مطالب تئوری داتشگاه داشته باشد و متقاضیان عزیز را آماده برای ورود به بازار کار کنیم.
نویسنده: پوریا گرجی، کارشناس دپارتمان صنایع و مدیریت گروه آموزشی پارس پژوهان
